اقدامات قانونی اثبات نسب خویشاوندی
اقدامات قانونی اثبات نسب
یکی از دعاوی که باید توسط وکیل حقوقی و در محاکم قضایی موردبررسی قرار گیرد، اثبات نسب خویشاوندی است . این موضوع ازنظر حقوقی به رابطه‌ای گفته میشود که به خویشاوندی میان دو نفر دلالت دارد.
رابطه خویشاوندی معمولاً بین دو نفر وجود دارد که یکی از آن‌ها از نسل دیگری باشد. مانند رابطه بین پدر و فرزند یا مانند رابطه بین برادر و خواهر که هر دو نفر از نسل شخص دیگری باشند. برای این منظور و اثبات آن باید رابطه زوجیت بین زن و مرد و همچنین نسب مادری و پدری به اثبات برسد.
اهمیت اثبات نسب خویشاوندی
نسب بین دو نفر ممکن است از روش‌های مختلفی به وجود آمده باشد. درصورتی‌که نسب بین دو نفر ناشی از ازدواج قانونی و مشروع مرد و زن باشد، نسب مشروع نام دارد. اما در مواردی ممکن است این نسب ناشی از لقاح مصنوعی با برقراری یک رابطه شبهه‌ناک باشد.
مطلب مفید | ارث برادر و خواهر پدر بزرگ و مادر بزرگ
اگر دو فرد بخواهند اثبات نسب خویشاوندی را انجام دهند، ابتدا باید رابطه زوجیت میان مرد و زن و همچنین نسب پدری و مادری به اثبات برسد. بر اساس قانون، تعدادی از دادگاه‌ها به دادگاه‌های موضوع اصل 21 قانون اساسی اختصاص داده شده‌اند و رسیدگی به دعاوی مربوط به اثبات نسب در صلاحیت دادگاه خانواده قرار دارد.
در دعاوی مربوط به اثبات نسب خویشاوندی، اثبات نسب مادری سادهتر از اثبات نسب پدری است. دلیل ساده بودن اثبات نسب مادری این است که نمی‌توان دوران بارداری و زایمان را به‌راحتی انکار کرد . طبق قانون ظرف 15 روز پس از به دنیا آمدن نوزاد، تولد او باید به یکی از حوزه‌های ثبت‌احوال اعلام شده و برای نوزاد شناسنامه صادر شود.
مطلب مفید | اثبات نسب و نمونه دادخواست
باتوجه‌به آزادی که مردان در امر ازدواج موقت دارند، اثبات نسب پدری دشواری‌های زیادی دارد. باتوجه‌به پیشرفت‌های حاصل‌شده در علم پزشکی و ژنتیک، می‌توان اثبات نسب پدری را با آزمایش‌های مختلف سادهتر انجام داد. اما به‌دلیل قیمت بالای این آزمایش‌ها و همچنین در دسترس نبودن آن، همچنان اثبات نسب پدری دشواری‌های خاص خود را دارد.
روش‌های قانونی اثبات نسب
روش‌های قانونی اثبات نسب
یکی از راه‌های اثبات نسب خویشاوندی اماره‌ها یا نشانه‌های قانونی است که توسط قانون‌گذار تعیین شده است. اماره با نشانه قانونی به اوضاع و احوالی گفته میشود که به‌حکم قانون دلیل بر یک امر شناخته می‌شوند. البته این تعریف بسته به زمان متولد شدن نوزاد که در زمان زوجیت باشد یا پس از طلاق و انحلال نکاح، می‌تواند متفاوت باشد. برخی از اماره‌های قانونی برای اثبات نسب خویشاوندی به شرح زیر هستند.
اماره قانونی نسب پدری در زمان زوجیت
به‌موجب قانون، نوزادی که در زمان زوجیت متولد میشود ملحق به شوهر است؛ اما به این شرط که از زمان ازدواج تا زمان تولد نوزاد کمتر از 6 ماه و بیشتر از 10 ماه نگذشته باشد. درصورتی‌که این شروط رعایت شده باشد، هر دو نسب پدری و مادری قانونی خواهد بود.
اماره قانونی نسب پدری پس از طلاق
درصورتی‌که زن مجدد ازدواج نکرده باشد یا از تاریخ جدایی تا روز تولد بیش از 10 ماه نگذشته باشد، بر اساس قانون هر نوزادی که بعد از جدایی متولد شود به شوهر تعلق دارد؛ اما درصورتی‌که زن پس از طلاق ازدواج کرده باشد و پس از ازدواج مجدد صاحب فرزند شود، اگر از زمان جدایی تا زمان تولد نوزاد بیش از 10 ماه نگذشته باشد و از ازدواج دوم نیز 6 ماه گذشته باشد، نوزاد متولدشده متعلق به شوهر دوم است؛ مگر اینکه اماره قانونی قطعی دیگری وجود داشته باشد که خلاف آن را ثابت کند.
مطلب مفید | نفقه فرزند و مطلبه آن
روش‌های اثبات نسب مادری
اثبات داشتن نسب مادری
اثبات کردن داشتن نسبت مادری راحت‌تر است. با استفاده از دلایل مختلفی می‌توان نسب مادری را اثبات کرد که برخی از مهم‌ترین دلایل آن به شرح زیر هستند:
سند ولادت (شناسنامه)
متداول‌ترین دلیل که برای اثبات نسب مادری به محاکم قضایی ارائه میشود، شناسنامه است؛ اما درمورد شناسنامه آنچه باعث رسمیت آن میشود، گواهی مأمور رسمی است. درصورتی‌که ادعا شود تولد نوزاد به‌گونه‌ای بوده است که به مأمور ثبت‌احوال اعلام نشده است، برای اثبات چنین ادعایی باید ادعای جعل سند مطرح شود.
شهادت و امارات
یکی از مواردی که بر طبق قواعد عمومی می‌توان تمام ارکان نسب را اثبات کند، شهادت است که تشخیص صحت آن برعهده دادگاه است. در این مورد امارات هم اثبات نسب خویشاوندی را خواهند نمود. دو اماره نظر کارشناس درمورد تجزیه خون و زندگی مدعی نسب با خانواده‌ای که خود را منسوب به آن‌ها می‌داند و ارائه او به‌عنوان فرزند خانواده دو اماره‌ای هستند که می‌توانند نسب مادری را اثبات کنند.
اقرار
یکی دیگر از راه‌های اثبات نسب مادری اقرار است. تنها موردی است که در قانون مدنی حکم خاص دارد . در ماده 1273 قانون مدنی به آن اشاره شده است. بر اساس این ماده قانونی اقرار به نسب در صورتی صحیح است که تحقق نسب برحسب عادت و قانون ممکن بوده و کسی که به نسب او اقرار شده است، آن را تصدیق کند. درمورد صغیری که به فرزندی او اقرار شده باشد، درصورتی‌که منازعی در بین نباشد، اقرار صحیح است.
به اثبات رساندن نسب پدری
همان‌طور که اشاره شده در دعاوی مربوط به اثبات نسب خویشاوندی، اثبات نسب مادری سادهتر از اثبات نسب پدری است و به‌راحتی قابل‌اثبات خواهد بود. در اثبات نسب پدری، مدعی باید ثابت کند که محصول رابطه زناشویی بین مادر خود و شوهر است. و برای آن هیچ سند و شاهدی وجود ندارد. قانون‌گذار در این خصوص به کمک اماره قانونی ورود می‌کند. تا راهی برای حل این مشکل خانوادگی وجود داشته باشد.
در حقوق اسلام می‌توان این موضوع را با کمک اماره فراش به‌راحتی حل‌وفصل کرد. بر اساس اماره فراش در دعاوی اثبات نسب خویشاوندی، نوزاد متولدشده در زمان زوجیت متعلق به مرد است. تنها در صورت لعان (اتهام زن به زنا یا نفی ولد) می‌تواند خلاف آن را اثبات کرد. در قانون مدنی، اماره فراش در رده اماره‌ها و نشانه‌های قانونی قرار می‌گیرد.
به‌غیراز فراش، از اقرار هم در برای اثبات نسب پدری می‌توان استفاده کرد. بر اساس ماده 1161 قانون مدنی درصورتی‌که ولادت نوزاد از طرف پدر اعلام شده باشد، اقرار به نسب است. این پدر نمی‌تواند دعوی نفی ولد را مطرح کند. در صورت طرح نیز از سوی دادگاه موردپذیرش قرار نمی‌گیرد.
نتیجه‌گیری
دعاوی مربوط به اثبات نسب خویشاوندی یکی از دعاوی مهم در محاکم قضایی است. این نوع دعاوی از طرف خانواده‌های مختلف و در شرایط متفاوت، به‌خصوص در زمان تقسیم ارث، برای اثبات خویشاوندی یکی از وراث مطرح میشود. افراد برای اثبات نسب باید ابتدا نسبت زوجیت بین زن و مرد را اثبات نمایند. سپس نسبت مادری یا پدری را اثبات کنند. از این طریق پرونده در محاکم قضایی حل‌وفصل میشود.
