ممنوعیت اضافه کاری در مشاغل سخت و زیان آور

ممنوعیت اضافه کاری در مشاغل سخت

آیین نامه مشاغل سخت و زیان آور

برخی از رده های شغلی اصطلاحاً تحت عنوان مشاغل سخت و زیان آور شناخته می شود. این نامگذاری به خاطر شرایط خاص کاری و ماهیت این مشاغل است. ممنوعیت اضافه کاری در مشاغل سخت یک مسئله مهم است که کارگران و کارفرمایان باید به آن توجه کنند. در این مقاله قصد داریم به بررسی دقیق تر این موضوع بپردازیم.

به چه نوع کارهایی اصطلاحاً کارهای سخت و زیان آور گفته می شود؟

کارهای سخت و زیان آور مشاغلی هستند که در آن عوامل غیر استاندارد مانند عوامل فیزیکی ، شیمیایی، مکانیکی و بیولوژیکی در محیط کار افراد وجود دارد.  به این ترتیب افراد در بازه زمانی کار و اشتغال دارای تنش های بیشتری نسبت به مشاغل عادی هستند .

مطلب مفید| ماده 42 قانون تامین اجتماعی

این تنش‌ها می‌تواند تنش های روانی یا جسمی  باشد. مجموعه این شرایط باعث می شود امکان ابتلای افراد به انواع بیماری‌ های ناشی از شغل و عوارض آنها افزایش پیدا کند. بدین جهت کارفرمایان موظف اند تمام تمهیدات لازم از جمله  نکات بهداشتی، فنی و مهندسی، ایمنی و… را رعایت کنند. از این طریق شرایط نا مناسب در مشاغل سخت و زیان آور حذف و یا به حداقل برسد.

طبقه بندی مشاغل سخت وزیان آور به دو گروه الف و ب به چه معناست؟

برای درک ممنوعیت اضافه کاری در مشاغل سخت باید با انواع این مشاغل آشنا شد. طبق مصوبات و اصلاحیات انجام شده در سال 1386 به طور کلی مشاغل سخت و زیان آور به دو گروه الف و ب تقسیم بندی می شوند.

انواع مشاغل سخت و زیان آور

مشاغل گروه الف

به مشاغلی گفته می‌شود که سخت و زیان آور بودن آن ها، به ماهیت شغل بر می‌گردد. اما این امکان وجود دارد تا با رعایت کلیه نکات بهداشتی و به کارگیری تمهیدات مناسب ایمنی و مهندسی، سخت و زیان بار بودن این مشاغل حذف گردند.

مشاغل گروه ب

به مشاغلی گفته می‌شود که دارای ماهیت سخت و زیان بار هستند. حتی در صورت رعایت کامل نکات ایمنی و به کارگیری تمام تمهیدات لازم فنی، بهداشتی و… از سوی کارفرمایان ممکن است سخت و زیان بار بودن آنها تا حدودی کم شود اما در هر صورت از بین نمی رود.

تعیین سخت و زیان‌آور بودن مشاغل مختلف از سوی چه کسی و چگونه انجام می شود؟

کمیته ای ویژه متشکل از کارشناسان مخصوص و حرفه ای از ماده ۲ آیین نامه اجرایی مشاغل سخت وظیفه دارد تا به تعیین سخت و زیان آور بودن مشاغل مختلف بپردازد. چگونگی تعیین این مسئله بر مبنای سوابق قبلی محیط کار و شرایط آن می باشد. همچنین کارشناسان که در کمیته استانی ماده ۸ از آیین نامه های اجرایی حضور دارند نیز در مورد این مسئله تصمیم‌ گیری می‌ کنند.

منظور از ممنوعیت اضافه کاری در مشاغل سخت چیست؟

به طور کلی مشاغل سخت و زیان آور ماهیتاً دشوار هستند. افرادی که در این شغل ها فعالیت دارند، بیش از سایر رده های شغلی در معرض آسیب قرار دارند .قانون کار، کارگران و کارفرمایان را از اضافه کاری منع کرده است .

ممنوعیت اضافه کاری در مشاغل سخت و زیان آور

این ممنوعیت در مشاغل سخت به جهت حفظ بیشتر سلامت افراد شاغل در این رده های شغلی و با هدف حفظ حقوق کارگران است.
در مشاغلی که تحت عنوان مشاغل سخت و زیان آور شناخته می‌شوند، کارگرانی که فعالیت دارند به تناسب کارهای انجام شده مدت زمان کار آن ها در یک سال برابر با یک سال و نیم در نظر گرفته می شود.

کارفرما نمیتواند اضافه کاری را بر کارگر تحمیل کند

آنچه در آیین نامه مربوط به مشاغل سخت و زیان آور وجود دارد این است که در چنین مشاغلی کارفرمایان نمی توانند کارگران خود را مجبور به اضافه کاری کنند . حتی با وجود توافق به عمل آمده فی مابین کارگر و کارفرما حضور کارگران در محیط های کاری سخت و زیان آور بیشتر از ساعت موظفی مطابق با اصول اخلاقی نیست.

با توجه به ممنوعیت اضافه کاری در مشاغل سخت در صورت بروز حوادث، چه کسی مسئول است؟

گاهاً اخباری مبنی بر بروز حوادث ناشی از کار در محیط های مختلف کاری اعم از محیط های صنعتی و غیر صنعتی به گوش می‌رسد. در برخی از موارد خانواده های افراد آسیب دیده یا همکاران آن ها بر این باور هستند که دلیل بروز چنین حوادثی بالا بودن میزان ساعت کاری و بیش از ساعات موظفی است.

در صورتی که پس از انجام کارشناسی‌ های لازم نتایج بررسی‌ها نشان دهد علت بروز چنین حوادثی :

ساعات کاری بالا،

بی توجهی به ممنوعیت اضافه کاری در مشاغل سخت،

و یا عدم رعایت نکات ایمنی و فنی در محیط کار باشد،

پیمانکاران و کارفرمایان به عنوان مقصر شناخته می‌شوند و از نظر حقوقی مسئول هستند.

حوادث در کارهای سخت

ماده 61 قانون کار و ممنوعیت اضافه کاری در مشاغل سخت

در ماده ۶۱ از قانون کار مقرر شده است کارفرمایان حق ندارند از کارگرانی که مشغول فعالیت در مشاغل سخت و زیان‌ آور هستند، درخواست اضافه کاری نمایند. چنین درخواستی به لحاظ قانونی درست نیست . کارکنان بواسطه ممنوعیت اضافه کاری در مشاغل سخت می توانند از اجرای این درخواست خودداری کنند.