خانواده

مهریه چیست

مهریه چیست ، مهریه عند الاستطاعه ، مهریه عندالمطالبه ، محاسبه مهریه به نرخ روز ، شرایط مهریه ، قانون جدید مهریه 

مهریه چیست ، مهریه عندالمطالبه ، مهریه عندالاستطاعه
مهریه چیست ، مهریه عندالمطالبه ، مهریه عندالاستطاعه

آیا میدانید مهریه چیست؟

مطالبه مهریه و نحوه دریافت آن از مهم ترین موضوعات در هنگام انحلال نکاح یا درخواست طلاق است. دادگاهها در بیشترین موارد با دعوای مطالبه و شرایط دریافت آن مواجه هستند.

حدود بیست و چهار ماده از قانون مدنی ایران به موضوع مهریه اختصاص داده شده است اما اگر بخواهیم بگوییم مهریه بر اساس قانون چیست؟ هیچ تعریفی از مهریه به صورت قانونی وجود ندارد. با توجه به مقررات مختلف درباره مهریه می توان مهریه را این گونه تعریف نمود:

مهریه عبارت است از مال معینی که دارای ارزش مالی است. ضمن عقد نکاح از سوی زوج به زوجه داده می شود. مهریه می تواند به جای مال، انجام کاری به نفع زن باشد. مانند تعهد مرد برای بردن همسرش به سفر مکه.

مهریه در زمان انعقاد عقد دائم و موقت

هنوز برای آنکه بدانیم مهریه چیست به اطلاعات بیشتری نیاز داریم. با وجود منبع قانونی و شرعی برای مهریه اما تعیین آن در زمان عقد دائم ضروری و اجباری نیست. یعنی ممکن است شرط به عدم تعیین مهریه شود. یا صرفاً یک شاخه گل یا یک جلد کلام الله مجید و آینه شمعدان به عنوان مهریه تعیین شود. نتیجه این که ازدواج دائم حتی بدون تعیین مهریه هم قانوناً و هم شرعاً صحیح است. و زوجیت واقع می شود. در حالی که در ازدواج موقت، تعیین مهریه شرط صحت عقد محسوب می شود. والا عقد موقت باطل است. پس در ازدواج دائم تعیین مهریه ضروری نیست ولی در ازدواج موقت، جزء ارکان اساسی آن به شمار می رود.

میزان مهریه

مهریه چیست ، میزان مهریه
مهریه چیست ، میزان مهریه

برای تعیین مهریه سقفی وجود ندارد. طرفین می توانند از یک ریال تا هر میزان سکه یا وجه مالی یا کاری را به عنوان مهریه و به نفع زن در سند ازدواج درج کنند. معمولاً چیزی که به عنوان مهریه تعیین می شود یک مال یا کار با ارزش است. که زن می تواند از منافع آن استفاده کند. پس قرار دادن یک چیز بی ارزش که قابلیت معامله و داد و ستد ندارد، نمی تواند به عنوان مهریه قرار گیرد. چون چیزی که جنبه مالیت ندارد و در بازار قابل خرید و فروش نیست را نمی توان به عنوان مهریه قرار داد.

انواع مهریه

آیا تا اینجا متوجه شدید مهریه چیست؟ باید دانست که مهریه انواع و اقسام مختلفی دارد. در رابطه با مهریه عناوین و اصطلاحاتی را حتماً شنیده اید. از جمله مهریه عندالمطالبه ، مهریه عندالاستطاعه ، مهرالمسمی ، مهرالمثل، مهرالمتعه . در اینجا توضیح مختصری در باره هر کدام ارائه خواهد شد.

مهر المسمی ( مهریه مقرر در عقدنامه )

به مهریه ای که در عقدنامه های رسمی ( سند ازدواج) با توافق و رضایت زوجین و خانواده ها تعیین و ثبت شده است مهرالمسمی گفته می شود. مانند دویست عدد سکه تمام بهار آزادی. دختر و پسر در تعیین میزان مهریه آزاد هستند. در این رابطه هیچگونه محدودیتی وجود ندارد. زوجین می توانند هر مالی یا کاری را که دارای ارزش مالی است با توافق یکدیگر به نفع زن به عنوان مهریه قرار دهند .

موضوع سقف 110 سکه برای مهریه چیست؟

بر اساس ماده 22 قانون حمایت خانواده مصوب سال 1392 ممکن است مهریه در زمان عقد تا 110 سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد. در این صورت وصول آن مشمول مقررات ماده 3 قانون اجرای محکومیت های مالی خواهد بود. چنانچه مهریه بیشتر از این میزان باشد در خصوص تعداد بیشتر از 110  سکه تمام بهار، فقط توانایی مالی زوج ملاک پرداخت است.

معنی و مفهوم این ماده آن است که اگر مهریه زن بیش از 110 عدد سکه تمام بهار آزادی یا معادل باشد و مرد نتواند تمام مهریه را یکجا بپردازد ولی توانایی پرداخت 110 سکه تمام بهار یا معادل آن را داشته باشد در این صورت بعد از پرداخت 110 عدد سکه نسبت به باقیمانده سکه ها نیازی نیست تقاضای اعسار و تقسیط مهریه را از دادگاه بخواهد. اما اگر توان مرد کمتر از 110 عدد سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد مشمول ماده 3 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی می شود. یعنی به درخواست زن، مرد را حبس می کنند. مگر اینکه مرد دادخواست اعسار به دادگاه خانواده بدهد. تا پس از قبول آن، حکم به پرداخت قسطی مهریه صادر شود.

در هر حال پرداخت کامل مهریه ضروری است و نمی توان از پرداخت آن شانه خالی کرد. یعنی اگر مردی که مهریه همسرش 100 سکه است و او در هنگام دادخواست مهریه، 99 سکه را پرداخت نموده بابت یک سکه دیگر باید دادخواست اعسار بدهد. در غیر این صورت به درخواست زن حبس می شود.

پس از صدور حکم به اعسار و پرداخت بخشی از مهریه، هرگاه مالی از مرد شناسایی شود با معرفی زن قابل توقیف است. تا این که تمام مهریه قانونی زن حتی اگر بیش از 110 عدد سکه تمام بهار آزادی باشد به طور کامل پرداخت شود.

مهرالمثل( مهریه متعارف )

مهریه چیست؟
مهریه چیست؟ مهرالمثل

مهرالمثل زمانی کاربرد دارد که در هنگام عقد چیزی به عنوان مهریه تعیین نشود. یا اینکه چیز مجهولی به عنوان مهریه قرار داده شود. زوجین می توانند پس از عقد با توافق هم مهریه را تعیین کنند. مثلاً نوشتن یک دستگاه آپارتمان در تهران به عنوان مهریه بدون تعیین مشخصات و یا قیمت آن مثل آن است که چیزی به عنوان مهریه تعیین نشده باشد. چون آنچه که مهم است ارزش ریالی مهریه است. در این مثال فقط اشاره به آپارتمانی در تهران شده است. اما مشخصات کامل آن مثل متراژ و ارزش تقریبی آن و محل دقیق آن مورد اشاره قرار نگرفته است.

چنانچه در زمان عقدً مهریه تعیین نشود و یا همانطور که بیان شد دقیق نباشد اگر قبل از تعیین مهریه بین زن و مرد نزدیکی انجام شود زوجه اصطلاحاً مستحق مهرالمثل می شود.

مهرالمثل چقدر ارزش دارد و چگونه به زن تعلق می گیرد؟

مهرالمثل بر حسب جایگاه اجتماعی و شرافت خانوادگی زن با لحاظ سایر صفات او (مانند تحصیلات، شغل ) تعیین می شود. از جمله اوضاع و احوال او در مقایسه با نزدیکان و فامیل و افرادی که هم رتبه و هم شان او هستند. برای مثال اگر یکی از دختران فامیل که از بسیاری جهات ویژگی هایی شبیه زنی که برای او مهریه تعیین نشده  داشته باشد و مهریه او متعارف باشد، همان مهریه را ملاک برای تعیین مهریه قرار می دهند.

مهریه را دقیق و با ارزش ریالی آن تعینن کنید

با توجه به نکته ای که مطرح شد برای پرهیز از هر گونه مشکلات و تبعات بعدی در دعاوی زوجین، از همان ابتدا مهریه را دقیق تعیین نمایید. لذا هر چیزی که به عنوان مهریه تعیین می شود آن را از نظر کمیت و کیفیت و ارزش در عقدنامه لحاظ کنید. اگر مهریه ، سکه تعیین شده باید تعداد آن و اینکه سکه تمام بهار آزادی یا نیم بهار آزادی است قید شود. چنانچه زمین یا خانه و آپارتمان است باید مشخصات کامل آن اگر موجود است مانند پلاک ثبتی و آدرس قید شود. و اگر موجود نیست ارزش آن در زمان عقد باید قید شود. مثلاً یک دستگاه آپارتمان در خیابان آیت اله کاشانی واقع در منطقه 5 تهران به ارزش معادل سیصد سکه تمام بهار آزادی.

در چنین شرایطی می توان در زمان به اجرا گذاشتن مهریه و مطالبه آن، قیمت روز آن را محاسبه نمود. اگر مهریه مال معین باشد، همان به عنوان مهریه پرداخت می شود. مانند یکدستگاه خودرو مدل …… به شماره پلاک …   یا یک قطعه زمین یا آپارتمان به شماره پلاک ثبتی ….. واقع در ……  با مشخصات کامل ……    که در زمان اجرای مهریه همان خودرو یا زمین یا آپارتمان ملاک محاسبه قرار می گیرد.

مهرالمتعه (مهریه با توجه به وضعیت مالی مرد)

ممکن است در زمان عقد میان زن و مرد مهریه تعیین نشده باشد. یا مهریه مجهول باشد. یا شرط عدم تعیین مهر در عقدنامه شده باشد. در این حالت، اگر قبل از نزدیکی طلاق واقع شود زن مستحق مهرالمتعه خواهد بود.

برای تعیین میزان مهرالمتعه برعکس مهرالمثل ، حال و شرایط و وضعیت مرد از حیث فقر و غنا در نظر گرفته می شود. یعنی ممکن است دادگاه حکم به عدم امکان سازش (طلاق) صادر نماید. در ضمن آن حکم به پرداخت مهرالمتعه از سوی مرد به زن می شود. دادگاه با تعیین کارشناس رسمی دادگستری می تواند تحقیق لازم را انجام دهد. سپس با توجه به وضعیت واقعی مرد از جهت اقتصادی و درآمد وی مبلغی را از باب مهریه تعیین می کند. در این صورت مرد را ملزم به پرداخت آن به زن جهت اجرای صیغه طلاق خواهد نمود.

 مهریه عندالاستطاعه

مهریه عندالاستطاعه به مهریه ای گفته می شود که پرداخت آن از همان ابتدای عقد موکول به آینده و داشتن استطاعت مرد می شود. یعنی ممکن است رقم و یا میزان مهریه مشخص باشد اما پرداخت آن به آینده موکول شود. و به اصطلاح مهریه عندالاستطاعه باشد. این نوع نگارش مهریه در عقدنامه بدترین نوع مهریه است .

اگر مهریه عندالاستطاعه باشد زن فقط در صورتی می تواند مهریه خودش را دریافت نماید که اموالی به جز اموال مورد نیاز مرد(مستثنیات دین) معرفی نماید. مثلاً نمی توان خانه و ماشین زیر پای مرد را به دادگاه معرفی نمود. بنابراین در مهریه عندالاستطاعه نمی توان مرد را به دلیل عدم توانایی در پرداخت مهریه به حبس محکوم کرد.

پس متوجه شدید که هر چه اطلاعات بیشتری کسب می کنیم بیشتر متوجه می شویم که مهریه چیست. اما بازهم نمی توانید بطور کامل و با اطمینان بگویید مهریه چیست؟ پس باید اطلاعات خود را بیشتر افزایش دهیم.

مهریه عندالمطالبه

مهریه عند المطالبه به این معنی است كه با امضای عقدنامه، زن در صورت تمایل می‌تواند با مراجعه به دادگاه‌ خانواده یا مراجعه به اجرای ثبت، تمام مهریه یا قسمتی از آن را مطالبه نماید. با توجه به وجود دو شرط در عقدنامه های جدید با این عنوان که :

«مهریه به صورت عندالمطالبه می‌باشد»

«مهریه به صورت عندالاستطاعه می‌باشد»،

بهتر است خانواده ها مراقب باشند که کدام وجه را در نظر دارند و دلیل کارشان چیست؟ ودر مورد آینده فرزندان خود مراقبت کافی را به عمل آورند.

شرایط مهریه

از جمله توافقاتی که دختر و پسر قبل از عقد به عمل می آورند توافق پیرامون مهریه ،میزان و نحوه پرداخت آن است. در هنگام عقد باید درباره نحوه پرداخت مهریه مذاکره و توافق حاصل شود. و در سند ازدواج ثبت شود چون موضوع مهریه یک امر تشریفاتی و بی هدف نیست.

میزان مهریه بستگی به توافق زوجین دارد. محدودیتی از لحاظ مقدار ندارد. اما قانون مدنی ایران در مواد 1078 به بعد چهار شرط را برای صحت چیزی که به عنوان مهریه در نظر گرفته می شود تعیین کرده است. حتماً در هنگام عقد خانم ها باید به آن توجه کنند. تا مبادا به واسطه عدم رعایت یکی از این شرایط عملاً مهریه ای به آنان تعلق نگیرد:

چهار شرط مهریه

1-مالیت داشته باشد. یعنی چیزی که به عنوان مهریه تعیین می شود باید دارای ارزش مالی و منفعت اقتصادی باشد. مانند سکه ، زمین ، پول .

2- قابل تملک باشد : یعنی اولاً مرد باید خودش مالک آن باشد. ثانیاً اینکه مالکیت آن قابل انتقال به زن باشد. مانند آپارتمانی که به نام مرد است. لذا اموالی مانند میادین و خیابان ها یا اموال موقوفه را نمی توان به عنوان مهریه قرار داد چون مرد مالک آنها نیست.

3- معلوم و معین باشد: معلوم بودن یعنی از لحاظ مقدار  و جنس و اوصاف مشخص باشد. مثلا 100 عدد سکه تمام بهار آزادی که هم مقدار ( تعداد) آن و هم جنس آن طلا و هم وصف آن ( تمام بهار آزادی)مشخص و معلوم است. اما منظور از معین بودن این است داخل و مجهول میان چند چیز نباشد چون باعث جهل شده و زن بعد از عقد مستحق مهر المثل می شود و نه مهرالمسمی . بنابراین اگر مردی یکی از سه آپارتمان خود را به عنوان مهریه زن قرار دهد باید مشخصات آن را دقیقاً بر اساس سند و محل وقوع آن بیان کند. تا زن بداند که کدام یک از آپارتمان ها متعلق به مرد است. زیرا ممکن است آپارتمان ها از نظر متراژ ، موقعیت و قیمت متفاوت باشند.

4- در ملک زوج باشد : یعنی مهریه باید در زمان وقوع عقد متعلق به مرد باشد. یا زمانی که زن آن را مطالبه می کند مرد با پول و دارایی خود آن را تهیه کند. لذا اموال سرقتی ، غصبی ، اجاره ای ، مطالبه ای و … نمی تواند به عنوان مهریه قرار گیرند.

وکیل خانواده در گروه حقوقی تخصصی ملکی اداری

وکیل خانواده در گروه ما آماده قبول وکالت شما شهروند گرامی در انواع دعاوی حوزه خانواده می باشد. در صورت تمایل با ما تماس بگیرید.

مطلب مفید| در دادگاه نفقه چه بگوییم؟

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا