راهنمای نحوه تنظیم دادخواست
راهنمای نحوه تنظیم دادخواست
شروع هر دعوای حقوقی در مراجع قضایی اعم از دادگاههای عمومی حقوقی یا شورای حل اختلاف و حتی مراجع شبه قضایی با تنظیم و تقدیم دادخواست آغاز میشود.
بدون تنظیم دادخواست ، امکان رسیدگی به دعوی وجود ندارد. به استناد ماده 2 قانون آیین دادرسی مدنی ، هیچ دادگاهی نمی تواند به دعوایی رسیدگی کند ؛ مگر اینکه شخص یا اشخاص ذینفع ، وکیل ، قائم مقام یا نماینده قانونی آنان رسیدگی به دعوا را برابر قانون درخواست نموده باشد.
مطلب مفید | اظهارنامه چیست و چگونه تنظیم میشود؟
و طبق ماده 48 قانون آیین دادرسی مدنی ، شروع رسیدگی در دادگاه مستلزم تقدیم دادخواست است .
در هر دعوی ، عنوان دادخواست و نحوه تنظیم دادخواست متفاوت است. یعنی به تعداد دعاوی میبایست دادخواست های مربوط به آن دعوی را تنظیم نمود.
برگه دادخواست در قالب فرم چاپی وجود دارد. خواهان در هر دعوی باید اطلاعات درخواست شده در این فرم را تکمیل کند .
در مقاله حاضر تحت عنوان «راهنمای نحوه تنظیم دادخواست» ، قصد داریم در این باره نکاتی را یادآور شویم . به این امید که بتوانیم نیازهای اولیه کاربران محترم را مرتفع نماییم.
آشنایی با فرم دادخواست
در ادامه راهنمای نحوه تنظیم دادخواست ، لازم به ذکر است که خواهان میتواند خود راساً و یا توسط وکیل ، دادخواست مورد نظرش را تکمیل کند. به استناد ماده 51 قانون آیین دادرسی مدنی ، دادخواست باید به زبان فارسی در روی برگ‌های چاپی مخصوص نوشته شده و حاوی نکات زیر باشد:
الف) نام، نام خانوادگی، نام پدر، سن، اقامتگاه و حتی‌الامکان شغل خواهان.
تبصره : در صورتی کخ دادخواست توسط وکیل تقدیم شود ، مشخصات وکیل نیز باید درج گردد.
ب) نام و نام خانوادگی ، اقامتگاه و شغل خوانده.
پ) تعیین خواسته و بهای آن مگر انکه تعیین بها ممکن نبوده و یا خواسته، مالی نباشد.
ت) تعهدات و جهاتی که به موجب آن خواهان خود را مستحق مطالبه می داند به طوری که مقصود واضح و روشن باشد.
ث) آنچه که خواهان از دادگاه درخواست دارد.
ج) ذکر ادله و وسایلی که خواهان برای اثبات ادعای خود دارد، از اسناد و نوشتجات و اطلاع مطلعین و غیره، ادله مثبته به ترتیب و واضح نوشته میشود و اگر دلیل، گواهی گواه باشد،خواهان باید اسامی و مشخصات و محل اقامت آنان را به طور صحیح معین کند.
چ) امضای دادخواست دهنده و در صورت عجز از امضاء، اثر انگشت او.
تبصره 1 : اقامتگاه باید با تمام خصوصیات از قبیل شهر و روستا و دهستان و خیابان به نحوی نوشته شود که ابلاغ به سهولت ممکن باشد.
تبصره 2 : چنانچه خواهان یا خوانده شخص حقوقی باشد، در دادخواست نام و اقامتگاه شخص حقوقی نوشته خواهد شد.
چنانچه محل اقامت یا نشانی خوانده ( کسی که دعوایی علیه او مطرح شده) ، معلوم نباشد یا به عبارت دیگر خوانده مجهول المکان باشد ، بایستی یک بار در روزنامه ، آگهی منتشر نمود و در صورتی که مراجعه ای صورت نگیرد ، دادگاه بصورت غیابی حکم صادر می کند .
بخش های مختلف دادخواست
اما فرم دادخواست از چند قسمت تشکیل شده است. در ادامه ، ضمن اشاره به عناوین هر قسمت که حتماً باید به دقت تکمیل شود ، توضیحات مربوط به آن قسمت ، ارائه میشود.
خواهان : در این قسمت مشخصات شناسایی خواهان یا همان فردی که مدعی است شامل : نام و نام خانوادگی ، نام پدر ، شماره شناسنامه ، کد ملی ، سن ، شغل ، شماره تماس ، آدرس محل سکونت و محل کار و در صورت داشتن وکیل ، مشخصات وکیل ثبت میشود.
خوانده : در این قسمت باید مشخصات خوانده ذگر شود.
خواسته : در این قسمت خواهان یا مدعی باید درخواست یا خواسته خود را به نحو صحیح و دقیق ذکر کند. به عنوان مثال اگر خواسته خواهان ، مطالبه اجور معوقه باشد، باید مبلغ دقیق طلب خود را از مستاجر به صورت دقیق ذکر کند.
مدارک : یکی از قسمت های مهم در هر دادخواست که میتواند حقانیت خواهان را اثبات کند ، ضمیمه کردن دلایل ، مستندات و مدارک محکمه پسند است. در این قسمت از دادخواست ، باید عناوین مدارک پیوست دادخواست ذکر شود و کپی برابر با اصل مدارکی مانند اسناد ، صورتحساب ها ، فاکتورها و …. که در اثبات برحق بودن خواهان نقش دارد ضمیمه دادخواست گردد. البته کافی است خواهان به همراه مدارک و مستندات ، به دفتر خدمات قضایی مراجعه کند. در آنجا متصدی دفتر ، مدارک وی را اسکن مینماید.
شرح دادخواست : در این قسمت ، خواهان موضوع و ماجرای مورد نظر خود را به صورت کامل شرح میدهد. همچنین اشاره میکند که چه مدارکی را در اختیار دارد که برای اثبات ادعای خود به دادگاه تقدیم خواهد کرد.
امضا و اثر انگشت : در این قسمت ، خواهان نوشته خود را امضا و اثر انگشت میکند.
انواع فرم های دادخواست
باید توجه نمود هر یک از مراجع رسیدگی کننده زیر، فرمهای دادخواست مربوط به خود را دارند که لازم است مراجعه کننده آن را تکمیل نماید. البته در ماهیت این دادخواست ها تفاوتی مشاهده نمیشود. بلکه تفاوت ها بیشتر جنبه شکلی دارد..
- شورای حل اختلاف (مربوط به دعاوی حقوقی با مبلغ کمتر از 20 میلیون تومان).
- دادگاه عمومی حقوقی (مربوط به دعاوی حقوقی بالاتر از مبلغ 20 میلیون تومان).
- دادگاه تجدید نظر
- دیوان عدالت اداری برای دعاوی علیه سازمانها و نهادهای دولتی و عمومی
نحوه تنظیم دادخواست و ارائه آن
- خواهان به یکی از دفتر خدمات الکترونیک قضایی محل سکونت خود مراجعه میکند.
- ابتدا شماره ثنا دریافت میکند (اگر قبلاً آن را دریافت نکرده باشد).
- متن دادخواست خود را که قبلاً تایپ کرده به صورت فایل آماده به متصدی دفتر تحویل میدهد.
- مدارک و مستندات خود را که قبلا کپی برابر اصل نموده به متصدی دفتر ارائه میدهد. به عنوان مثال ، کپی برابر با اصل سند ازدواج ، شهادت شهود ، کارشناسی و … می تواند جزء دلایل دادخواست باشد که از طریق پیوست های دادخواست بایستی ارایه شوند .
- مدارک هویتی شامل شناسنامه و یا کارت ملی که به متصدی دفتر ارائه میدهد.
برخی از مهمترین دادخواست ها بر اساس موضوع
در هر یک از دعاوی اعم از دعاوی ملکی ، ثبتی ، خانواده ، کیفری ، مالی و … دادخواستها بر اساس عنوان هر دعوی تنظیم و تکمیل میشود. برخی از مهمترین دعاوی و دادخواست های آن عبارتند از :
الف) دادخواست تخلیه ملک
ب) دادخواست خلع ید
پ) دادخواست الزام به تنظیم سند رسمی
ت) دادخواست اثبات مالکیت ملک
ث) دادخواست مطالبه وجه
ج) دادخواست اجور معوقه
ح) دادخواست طلاق و طلاق توافقی
د) دادخواست اعسار از پرداخت بدهی
انواع دادخواست براساس مرجع رسیدگی
دادخواست را میتوان بر اساس مرجع رسیدگی به موارد زیر تقسیم نمود:
- دادخواست بدوی: تنظیم دادخواست بدوی برای رسیدگی ابتدایی به دعوا ارسال می شود. در این مرحله، دادگاه به مسائل ابتدایی مانند تعیین وقت جلسه ها، اعلام شروع رسیدگی و موارد مشابه پرداخته و تصمیم گیری اولیه را انجام می دهد.
- تنظیم دادخواست دیوان عدالت اداری: در صورتی که اشخاص شکایتی در مورد عملکرد ماموران یا واحد های دولتی داشته باشند، دادخواست خود را به دیوان عدالت اداری ارسال می کنند. این دادگاه برای بررسی و رسیدگی به شکایات علیه مقامات دولتی و ماموران معین شده است.
- تنظیم دادخواست واخواهی: اگر حکمی در غیاب اشخاص صادر شده باشد و متهم با آن مخالفت داشته باشد، می تواند با ارائه دادخواست واخواهی نسبت به حکم اعتراض کند و درخواست تجدید نظر یا تغییر حکم را داشته باشد.
- دادخواست طاری: در صورتی که در طی مراحل قانونی، یکی از طرفین دعوا به مواردی پی ببرد که با ماجرای دعوا اصلی ارتباط داشته باشد، می تواند دادخواست طاری را ارائه دهد تا این مسئله مورد بررسی قرار گیرد و در متن دادخواست درج گردد.
- تنظیم دادخواست اضافی: در طول رسیدگی به دعوا، اگر نیاز به مطرح کردن دعوای اضافی باشد که با دعوای اصلی مرتبط است، می توان دادخواست اضافی تنظیم کرد.
- تنظیم دادخواست متقابل: در این نوع دادخواست، خوانده دعوا در مقابل دعوای اصلی که توسط خواهان مطرح شده است، دادخواست متقابل خود را ارائه می دهد .
- تنظیم دادخواست جلب ثالث: خوانده دعوا می تواند با دادخواست جلب ثالث این شخص را به دعوا دعوت کند.
- دادخواست ورود ثالث: با تنظیم دادخواست ورود ثالث، شخص ثالث جهت بررسی پرونده، به دادگاه دعوت می گردد.
برخی نکات راهنمای تنظیم دادخواست
- در مراجعه به شورای حل اختلاف ، تنظیم دادخواست به صورت دستی و حضوری انجام می گیرد.
- هر دادخواستی که ثبت میشود ، ابلاغیه های مربوط به پیگیری دادخواست از طریق پیامک به طرفین دعوا ارسال می شود.
- چنانچه آدرس مشخصی از خوانده در دسترس نباشد ، اطلاعیه ای در روزنامه منتشر می شود و در صورت عدم مراجعه خوانده ، حکم به صورت غیابی صادر می شود.
- دادگاهها در صورت عدم رعایت شکلی دادخواست ، به آن رسیدگی نخواهند کرد( یعنی صدور قرار رد دادخواست) .
- نگارش دادخواست باید به زبان فارسی باشد. همچنین جملات باید به صورت رسمی و با دقت نوشته شود . لذا لازم است از نوشتن جملات عامیانه خودداری نمائیم.
- در صورتی که تعداد خوانده ها در ارتباط با پرونده بیش از یک نفر باشد، باید تمام اسامی و مشخصات آنها در دادخواست ، ذکر شود.
