اعاده دادرسی کیفری
اعاده دادرسی کیفری ، اعاده دادرسی در دادگاه تجدید نظر
اعاده دادرسی چیست؟
یکی از مفاهیم حقوقی نسبتا|ً پرکاربرد در دعاوی حقوقی و کیفری موضوع اعاده دادرسی است. این موضوع با فرجام خواهی از احکام دادگاه در دیوان عالی کشور متفاوت است.
اگر در شرایطی که قانون مقرر نموده بتوان نسبت به آراء صادره از دادگاههای بدوی و تجدید نظر (چه در امور کیفری و چه در امور حقوقی) درخواستی مطرح شود و همان دادگاه صادر کننده رأی، مجدداً به پرونده رسیدگی نماید به این درخواست ، اعاده دادرسی می گویند.
مطلب مفید | وکالت در دعاوی کیفری و حقوقی
موارد اعاده دادرسی را میتوان تحت عناوین زیر مطرح نمود:
– اعاده دادرسی کیفری یا اعاده دادرسی حقوقی(مدنی)
– درخواست یا اعاده دادرسی در دادگاه بدوی یا اعاده دادرسی در دادگاه تجدید نظر
– دادخواست اعاده دادرسی در دیوان عالی کشور
موارد اعاده دادرسی در دادگاه تجدید نظر
اگر بخواهیم به زبان ساده و مستند به ماده 426 قانون آیین دادرسی مدنی بگوییم در کدام موارد می توان نسبت به احکام قطعی از سوی دادگاه حقوقی(چه در مرحله بدوی و چه در مرحله تجدید نظر) درخواست اعاده دادرسی نمود؟ در موارد زیر امکان اعاده دادرسی در دادگاه تجدید نظر وجود دارد:
– موضوع حکم، مورد ادعای خواهان نبوده باشد.
– میزان حکم صادره بیشتر از خواسته باشد.
– وجود تضاد در مفاد یک حکم که ناشی از استناد به اصول یا به مواد متضاد باشد.
– تضاد میان حکم صادره با حکم دیگری درخصوص همان دعوا و اصحاب آن. (قبلا” توسط همان دادگاه صادر شده و بدون آنکه سبب قانونی موجب این مغایرت باشد).
– بکار بردن حیله و تقلب توسط طرف مقابل درخواست کننده اعاده دادرسی که در حکم دادگاه موثر بوده است.
– حکم دادگاه مستند به اسنادی بوده که پس از صدور حکم، جعلی بودن آنها ثابت شده باشد.
– پس از صدور حکم، اسناد و مدارکی به‌دست آید که دلیل حقانیت درخواست‌کننده اعاده دادرسی باشد. و ثابت شود اسناد و مدارک یادشده در‌جریان دادرسی مکتوم بوده و دراختیار متقاضی نبوده است.
موارد اعاده دادرسی کیفری
برابر ماده ۴۷۴ قانون آیین دادرسی کیفری، درخواست اعاده دادرسي کیفری در موارد زير پذيرفته مي‌شود:
- كسي به اتهام قتل شخصی محكوم شود و سپس زنده بودن وی محرز گردد.
- چند نفر به اتهام ارتكاب جرمی محكوم شوند و ارتكاب آن جرم به‌گونه ای باشد كه نتوان بيش از يك مرتكب براي آن قائل شد.
- شخصی به علت انتساب جرمی محكوم شود و فرد ديگری نيز به موجب حكمی از مرجع قضايی به علت انتساب همان جرم محكوم شده باشد. به‌طوری كه از تعارض و تضاد مفاد دو حكم، بي‌گناهی يكی از آنان احراز گردد.
- درباره شخصی به اتهام واحد، احكام متفاوتی صادر شود.
- در دادگاه صالح ثابت شود كه اسناد جعلی يا شهادت خلاف واقع گواهان، مبنای حكم بوده است.
- پس از صدور حكم قطعی، واقعه جديدی حادث و يا ظاهر يا ادله جديدی ارايه شود. كه موجب اثبات بي‌گناهی محكوم عليه يا عدم تقصير وی باشد.
- عمل ارتكابی جرم نباشد و يا مجازات مورد حكم بيش از مجازات مقرر قانونی باشد.
مهلت درخواست
برابر ماده 427 قانون آیین دادرسی مدنی مهلت درخواست اعاده دادرسی برای اشخاص مقیم ایران بیست روز و برای اشخاص مقیم خارج از کشور دو ماه به شرح زیر می‌باشد:
- نسبت به آرای حضوری قطعی، از تاریخ ابلاغ.
- نسبت به آرای غیابی، از تاریخ انقضای مهلت واخواهی و درخواست تجدیدنظر.
تبصره – در مواردی که درخواست کننده اعاده دادرسی عذر موجهی داشته باشد طبق ماده 306 این قانون عمل میشود.
مطلب مفید | فرجام خواهی در دیوان عالی
ماده 306 : مهلت واخواهی از احکام غیابی برای کسانی که مقیم کشورند بیست روز و برای کسانی که خارج از کشور اقامت دارند دوماه از تاریخ ابلاغ واقعی خواهد بود. مگر اینکه معترض به حکم ، ثابت نماید عدم اقدام به واخواهی در این مهلت به دلیل عذر موجه بوده است. در این صورت باید دلایل موجه بودن عذر خود را ضمن دادخواست واخواهی به دادگاه صادرکننده رأی اعلام نماید. اگر دادگاه ادعا را موجه تشخیص داد قرار قبول دادخواست واخواهی را صادر و اجرای حکم نیز متوقف میشود. جهات زیر عذر موجه محسوب می‌گردد:
- مرضی که مانع از حرکت است.
- فوت یکی از والدین یا همسر یا اولاد.
- حوادث قهریه از قبیل سیل، زلزله و حریق که بر اثر آن تقدیم دادخواست واخواهی در مهلت مقرر ممکن نباشد.
- توقیف یا حبس بودن به نحوی که نتوان در مهلت مقرر دادخواست واخواهی تقدیم کرد.
فرم دادخواست
فرم دادخواست اعاده دادرسیدر فرم دادخواست اعاده دادرسی کیفری یا حقوقی موارد زیر درج می گردد:
نام و نام خانوادگی و محل اقامت و سایر مشخصات درخواست‌کننده و طرف او.
حکمی که مورد درخواست اعاده دادرسی است.
مشخصات دادگاه صادرکننده حکم.
جهات موجب درخواست اعاده دادرسی.
مراحل اقدام بعد از قبول درخواست
الف – چنانچه محکوم به، غیر مالی باشد اجرای حکم متوقف خواهد شد.
ب – چنانچه محکوم به، مالی است و امکان اخذ تأمین و جبران خسارت احتمالی باشد به تشخیص دادگاه از محکوم‌له تأمین مناسب اخذ و اجرای حکم ادامه می‌یابد.
ج – در مواردی که درخواست اعاده دادرسی مربوط به یک قسمت از حکم باشد حسب مورد مطابق بندهای (الف) و (ب) اقدام می‌گردد.
- هرگاه پس از رسیدگی، دادگاه درخواست اعاده دادرسی را وارد تشخیص دهد، حکم مورد اعاده دادرسی را نقض و حکم مقتضی صادر می‌نماید. در صورتی که درخواست اعاده دادرسی راجع به قسمتی از حکم باشد، فقط همان قسمت نقض یا اصلاح می‌گردد. این حکم از حیث تجدیدنظر و فرجام خواهی تابع مقررات مربوط خواهد بود(ماده 438).
- اگر جهت اعاده دادرسی مغایرت دو حکم باشد، دادگاه پس از قبول اعاده دادرسی حکم دوم را نقض و حکم اول به قوت خود باقی خواهد بود.(ماده 439).
-نسبت به حکمی که پس از اعاده دادرسی صادر می‌گردد، دیگر اعاده دادرسی از همان جهت پذیرفته نخواهد شد(ماده 440).
در اعاده دادرسی غیر از طرفین دعوا شخص دیگری به هیچ‌عنوان نمی‌تواند داخل در دعوا شود(ماده 441).
چه اشخاصی حق درخواست دارند؟
– محكوم عليه يا وكيل يا نماينده قانونی او در صورت فوت يا غيبت محكوم عليه، همسر و وراث قانونی و وصی او
ـ دادستان كل كشور
ـ دادستان مجری حكم (ماده 475 ق.آ.د.ک.)
مرجع درخواست
مرجع درخواست اعاده دادرسی
درخواست اعاده دادرسی کیفری به ديوان‌عالي كشور تسليم میشود. اين مرجع پس از احراز انطباق موضوع درخواست با يكي از موارد موضوع ماده (۴۷۴) اين قانون، با تجويز اعاده دادرسی، رسيدگی مجدد را به دادگاه هم‌عرض دادگاه صادركننده حكم قطعی، ارجاع میدهد. در غير اين صورت قرار رد اعاده دادرسی صادر مینمايد(ماده 476).
اعاده دادرسی رییس قوه قضاییه
در صورتی كه رييس قوه قضاييه رأی قطعی صادره از هريك از مراجع قضايی را خلاف شرع بيّن تشخيص دهد، با تجويز اعاده دادرسی، پرونده را به ديوان‌عالي كشور ارسال تا در شعبی خاص كه توسط رييس قوه قضاييه براي اين امر تخصيص مي‌يابد رسيدگی و رأی قطعی صادر نمايد(ماده 477).
شعب خاص مذكور رأی قطعیي قبلی را نقض و رسيدگی مجدد اعم از شكلي و ماهوي به‌عمل مي‌آورند و رأي مقتضي صادر مي‌نمايند.
آراء شعب ديوان‌عالي كشور در باب تجويز اعاده دادرسي و نيز دستورهای موقت دادگاه‌ها که توسط رييس قوه‌قضاييه خلاف شرع بيّن تشخيص داده شود، مشمول احكام اين ماده خواهد بود.
درخواست تجویز رییس قوه قضاییه
تا کنون در مورد اعاده دادرسی کیفری نکاتی را دانستیم. اکنون ببینیم درخواست تجویز اعاده دادرسی از رییس قوه قضاییه چگونه است.
درصورتی كه رييس ديوان‌عالی كشور، دادستان كل كشور، رييس سازمان قضايی نيروهاي‌مسلح و يا رييس كل دادگستری استان در انجام وظايف قانونی خود، رأی قطعی اعم از حقوقی يا كيفری را خلاف شرع بيّن تشخيص دهند، مي‌توانند با ذكر مستندات از رييس قوه‌قضاييه درخواست تجويز اعاده دادرسی نمايند. مفاد اين تبصره فقط براي يك‌بار قابل اعمال است؛ مگر اينكه خلاف شرع بيّن آن به جهت ديگری باشد.
هرگاه رأی ديوان‌عالی كشور مبنی بر تجويز اعاده دادرسی باشد يا طبق ماده(۴۷۷) اعاده دادرسی پذيرفته شده باشد اجرای حكم تا صدور حكم مجدد به تعويق مي‌افتد. و چنانچه از متهم تأمين اخذ نشده و يا تأمين منتفی شده باشد يا متناسب نباشد، دادگاهی كه پس از تجويز اعاده دادرسی به موضوع رسيدگی مي‌كند، تأمين لازم را اخذ مینمايد(ماده 478).
ممکن است مجازات مندرج در حكم، از نوع مجازات سالب حيات يا ساير مجازات‌های بدنی يا قلع و قمع بنا باشد. در این مورد شعبه ديوان‌عالی كشور با وصول تقاضای اعاده دادرسی قبل از اتخاذ تصميم درباره تقاضا، دستور توقف اجرای حكم را میدهد.(مستند به تبصره اصلاحی ۲۴ /۳ /۱۳۹۴) ـ
صدور قرار توقف آثار و تبعات حکم
با شروع محاكمه جديد اگر ادله های اقامه شده قوی باشد، قرار توقف آثار و تبعات حكم اولی، فوري صادر میشود. در این مورد دادرسی مطابق مواد اين قانون انجام ميگيرد(مستند به ماده 479).
هرگاه دادگاه پس از رسيدگی ماهوی، درخواست اعاده دادرسی را وارد تشخيص دهد، حكم مورد اعاده دادرسی را نقض و حكم مقتضی صادر میكند. در صورتی كه درخواست اعاده دادرسی راجع به قسمتی از حكم باشد، فقط همان قسمت نقض يا اصلاح میشود. حكم دادگاه از حيث تجديدنظر يا فرجام‌خواهی تابع مقررات مربوط است(ماده 480).
اگر جهت اعاده دادرسی، مغايرت دو حكم باشد، دادگاه پس از قبول اعاده دادرسی، هر يك را كه صحيح تشخيص دهد، تأييد و رأی ديگر را نقض میكند و چنانچه هر دو رأی را غيرصحيح تشخيص دهد پس از نقض آنها وفق مقررات رسيدگی میكند(ماده 481).
وکیل اعاده دادرسی
اگر در مورد دعاوی کیفری خود خواهان بهره مندی از خدمات وکیل کیفری می باشید می توانید با ما در تماس باشید.
