اجرای حکم خلع ید توسط داورز و مامور کلانتری

اجرای حکم خلع ید و نکات حقوقی آن

همه چیز در باره اجرای حکم خلع ید

وقتی خواهان یک پرونده، دعوی خلع ید را در دادگاه مطرح و بدنبال اجرای حکم خلع ید می باشد، بدین مفهوم است که وی از متصرف ملک خود شکایت نموده است. پس از طی مراحل رسیدگی به پرونده، وی ممکن است موفق شود حکم خلع ید یا بیرون راندن متصرف از ملکش را بگیرد. سپس از طریق واحد اجرای احکام دادگاه، در صدد اجرای حکم و بیرون کردن متصرف از ملک خود خواهد بود.

البته این موضوع براحتی آنچه که گفته شد نیست، لذا در این موارد، وکیل خلع ید میتواند نقش بسیار موثری در بیرون کردن متصرف از ملک مدعی تصرف داشته باشد.

در این مقاله قصد داریم توضیح دهیم خلع ید چیست و چگونه میتوان حکم خلع ید را گرفت و آن حکم را اجرا نمود و در نهایت متصرف را از ملک بیرون کرد. البته در این زمینه به برخی نکات دیگر هم اشاره خواهیم نمود. این موضوع بطور قطع میتواند برای علاقه مندان به تصرف و خلع ید و بویژه طرفین اینگونه پرونده ها مفید باشد.

چنانچه در رابطه با اجرای حکم خلع ید نیاز به مشاوره داشتید و یا اینکه در نظر دارید پرونده خود را برای اعطای وکالت به وکیل بسپارید، میتوانید با ما تماس بگیرید.

دعوی خلع ید چیست؟

از شایع ترین انواع دعاوی ملکی، دعوی خلع ید است. این دعوی در مورد اموال غیر منقول مانند خانه، مغازه، دفتر شرکت و امثالهم مطرح میشود. برای طرح شکایت یا به عبارتی تقدیم دادخواست به دادگاه باید به دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نماییم. دادخواست از طریق دفتر خدمات الکترونیک قضایی به دفتر شعبه دادگاه عمومی حقوقی محل و محدوده استقرار ملک ارسال میشود.

مطلب مفید | تفاوت خلع ید با تخلیه ید

معمولاً خواهان یا شخصی که دادخواست خلع ید را اقامه میکند مدعی است که طرف مقابل دعوی، یا همان خوانده، بر خلاف قانون، ملک موضوع دادخواست را به تصرف خود درآورده است. لذا از دادگاه تقاضای رفع تصرف و خلع ید از ملک خود را مینماید.

رسیدگی به درخواست خواهان و صدور حکم خلع ید

پس از طرح دعوای خلع ید در دادگاه عمومی حقوقی محل و محدوده ای که ملک در آن قرار دارد، جلسه دادرسی تشکیل میشود. در جلسه دادگاه، طرفین دعوی برای شرکت در آن احضار می شوند. پس از تشکیل جلسه دادرسی، دادگاه دادخواست و پیوست های آن را بررسی می کند. قاضی همچنین اظهارات طرفین دعوی را می شنود. چنانچه برای دادگاه احراز شود تصرف صورت گرفته و مدارک خواهان نشان میدهد ادعای وی مقرون به صحت می باشد، قاضی نسبت به صدور حکم خلع ید از ملک مورد ادعای خواهان، اقدام خواهد نمود.

مطلب مفید | دعوی خلع ید مشاعی

در مواردی ممکن است نیاز به قرار کارشناسی و قرار معاینه محلی باشد. در این موارد قاضی قرار لازم را صادر میکند.

پی از خاتمه تحقیقات و انجام بررسیهای کارشناسی، دادگاه ختم دادرسی را اعلام می کند. پس از اعلام ختم دادرسی، چنانچه دادگاه ، ادعای خواهان دعوای خلع ید را وارد تشخیص دهد، حکم خلع ید را صادر خواهد نمود.

تجدیدنظرخواهی از حکم خلع ید

آراء خلع ید صادره از دادگاه بدوی قابل تجدیدنظرخواهی هستند. پس از صدور حکم خلع ید توسط دادگاه بدوی، طرفین دعوی ظرف بیست روز می توانند دادخواست تجدیدنظر را در دادگاه تجدید نظر استان مطرح نمایند.

فرایند اجرای حکم خلع ید از ملک

ابلاغ حکم و تعیین مهلت

بعد از آنکه حکم خلع ید توسط دادگاه صادر شد و قطعیت یافت(یعنی مهلت اعتراض آن سپری شد و خوانده دعوی اعتراضی به حکم نداشت. یا اینکه اعتراض وی در دادگاه تجدید نظر مورد پذیرش قرار نگرفت) ، بنا به درخواست خواهان یا به عبارت دقیقتر، محکوم له، اجرائیه صادر و به خوانده پرونده و یا در حقیقت، محکوم علیه ابلاع می گردد.

در ابلاغیه به محکوم علیه 10 روز فرصت داده میشود تا به حکم دادگاه تن دردهد و آن را اجرا کند. اگر محکوم علیه حکم را اجرا نمود و یا توانست با محکوم له سازش کند مراتب به واحد اجرای احکام اعلام و سازش حاصله توسط دادورز صورتجلسه شده و به امضای طرفین می رسد.اما در صورت عدم اجرای حکم ظرف مهلت مورد نظر ، دادورز از ملک مورد نظر رفع تصرف نموده و آن را در اختیار محکوم له قرار میدهد.

تفاوت رای «خلع ید» یا رای «رفع تصرف عدوانی» در آن است که در خلع ید، قبل از قطعیت حکم، امکان اجرای آن وجود ندارد. اما چنانچه رای صادره رفع تصرف عدوانی باشد، با صدور رای بدوی می توان درخواست اجرای حکم نمود.

مستندات قانونی اجرای حکم خلع ید

حکم خلع ید بر اساس ماده 42 قانون اجرای احکام مدنی اجرا میشود. ماده 42 مقرر میدارد: «هرگاه محکوم به، عین معین منقول یا غیر منقول بوده و تسلیم آن به محکوم له ممکن باشد ، دادورز (مامور اجرا) عین آن را گرفته و به محکوم له می دهد».

در زمان اجرای حکم خلع ید چه موضوعاتی مورد توجه قرار میگیرد؟

الف) ابلاغ حکم به مامور انتظامی

بعد از آنکه حکم خلع ید صادر شد دادورز اجرای حکم، مراتب را به مامور نیروی انتظامی جهت اجرای حکم ابلاغ میکند. بر اساس قانون ، مامور انتظامی موظف به اجرای حکم دادورز می باشد.

در زمان اجرای حکم خلع ید، چه محکوم علیه در محل اجرای حکم حضور داشته باشد و چه در محل حضور نداشته باشد، مامور انتظامی باید حکم را اجرا کند.

ب) بسته بودن درب ملک

وقتی داورز و مامور انتظامی به محل مراجعه میکنند ممکن است درب محل قفل و کسی در محل حضور نداشته باشد. در این موارد دادورز برای ورود به محل باید با دادستان هماهنگ نموده و نماینده دادستان در محل حضور پیدا کند.

پ) تکلیف وسایل غیر قابل جابجایی

چنانچه در محل اجرای حکم خلع ید، اموال و تاسیسات و وسایل دیگری موجود باشد، دادگاه باید تکلیف این اموال (درختان کاشته شده در محل ، احداث بنا ، زراعت و…) را روشن سازد. دادورز در صورتی می تواند اقدام اجرائی در رابطه با اموال موجود صورت دهد که تکلیف این اموال در حکم صادره مشخص شده باشد.

ت) تکلیف اموال و وسایل قابل جابجایی

ممکن است در محل اجرای حکم ، وسایل قابل جابجایی وجود داشته باشد. اما محکوم علیه از بردن آن خودداری کند. در این موارد به استناد ماده 45 قانون اجرای احکام مدنی، دادورز (‌مامور اجرا) صورت تفصیلی اموال مذکور را تهیه و به ترتیب زیر عمل می‌کند :

۱ – اسناد و اوراق بهادار و جواهر و وجه نقد به صندوق دادگستری یا یکی از بانک‌ها سپرده می‌شود.

۲ – اموال ضایع شدنی و اشیایی که بهای آنها متناسب با هزینه نگاهداری نباشد به فروش رسیده و حاصل فروش پس از کسر هزینه‌های مربوط به صندوق دادگستری سپرده می‌شود تا به صاحب آن مسترد گردد.

۳ – در مورد سایر اموال، دادورز (‌مامور اجرا) آنها را در‌‌ همان محل یا محل مناسب دیگری محفوظ نگاهداشته و یا به حافظ سپرده و رسید دریافت ‌می‌دارد.

4- ضمن اجرای حکم، اموال منقول موجود در ملک به حافظ سپرده می شود. گاهی اوقات، کسی حاضر به حفاظت از اموال موجود در ملک نیست. در این صورت، دادورز اموال را در یک اتاق یا قسمتی از ملک گذاشته و به در آن قفل می زند.

در این شرايط، محکوم علیه (صاحب مال) اجازه ورود به ملک را ندارد، مگر مجوز این کار را از مامور اجرا دریافت نموده باشد. ممکن است حافظ جهت نگهداری و مواظبت از اموال، اجرت مطالبه کند، در این صورت باید طبق توافق پرداخت گردد.

حکم دادگاه در مورد قلع و قمع بنا و درختان موجود در محل

وقتی در یک ملک بنایی احداث شده و یا درختانی کاشته شده باشد ، خواهان باید در خواسته دعوی علاوه بر خلع ید، قلع و قمع آنها را نیز از دادگاه بخواهد. با حکم دادگاه مبنی بر قلع بنا و درخت، دادورز اقدامات اجرایی لازم مبنی بر تخریب آنها به عمل خواهد آورد.

اگر در حکم صادره در مورد قلع بنا و درخت تعیین تکلیف نشده باشد، محکوم له ملک را با همان شرایط با وجود بنا و درخت تحویل می گیرد. لکن باید دعوای مستقل قلع و قمع اقامه نماید. محکوم له و محکوم علیه می توانند در این مورد با یکدیگر توافق نمایند.

نحوه اخذ نوبت برای اجرای حکم خلع ید

با قطعیت حکم و صدور اجراییه ، محکوم له باید برای اخذ نوبت اجرایی از طریق سیستم الکترونیک نوبت دهی قضایی در سامانه عدل ایران اقدام به اخذ نوبت کند. بدیهی است بدون انجام اینکار ، امکان اجرای حکم خلع ید میسر نمی باشد.

هزینه دادرسی و هزینه اجرای حکم

دعوی خلع ید، از جمله دعاوی اموال غیرمنقول مالی تلقی شده و از نظر پرداخت هزینه دادرسی ، بر مبنای ارزش معاملاتی املاک در هر منطقه عمل می‌شود. از اینرو اختلاف یا عدم اختلاف در مالکیت تاثیری در آن ندارد.

هزینه اجرای احکام ، نیم عشر (۵ درصد) مبلغ محکوم به مقرر در دادنامه است. چون در مرحله اجرا مبلغ مورد حکم مشخص نیست بر اساس خواسته خواهان در دادخواست تقدیمی، نیم عشر اجرا توسط مامور اجرا محاسبه می گردد.

اعتراض ثالث نسبت به اجرای حکم خلع ید

به استناد ماده ۴۴ قانون اجرای احکام مدنی «اگر عین محکوم به در تصرف کسی غیر از محکوم‌علیه باشد این امر مانع اقدامات اجرایی نیست. مگر اینکه متصرف مدعی حقی از عین‌ یا منافع آن بوده و دلائلی هم ارائه نماید. در این صورت، دادورز (‌مامور اجرا) یک هفته به او مهلت می‌دهد تا به دادگاه صلاحیتدار مراجعه کند. در‌صورتی که ظرف پانزده روز از تاریخ مهلت مذکور قراری دائر به تاخیر اجرای حکم به قسمت اجرا ارائه نگردد عملیات اجرایی ادامه خواهد یافت.»

هر گاه، شخص ثالث غیر از طرفین دادنامه از حکم صادره متضرر شود به موجب ماده ۴۱۷ قانون آیین دادرسی مدنی، متضرر می تواند دعوی اعتراض ثالث اجرایی به علاوه توقف اجرای حکم تا تعیین تکلیف دعوی را به دادگاه صادرکننده اجراییه اقامه کند.

ممکن است متصرف کنونی ملک مورد خلع ید را از متصرف قبلی خریده یا اجاره نموده باشد. یا به هر نحوی خود را ذی حق در ملک بداند. در این صورت، چنانچه در مورد ملک، برای خود حقی قائل باشد می تواند دعوی مزبور را مطرح کند.

نمونه درخواست اجرای حکم خلع ید

با سلام و احترام به استحضار می رساند: در خصوص پرونده کلاسه … که منتهی به صدور دادنامه قطعی به شماره … تاریخ… شده و در مورخ… به محکوم علیه ابلاغ گردید، از آنجا که تاکنون اقدامی جهت اجرای حکم صورت نگرفته است، لذا مستنداً به ماده ۲ قانون اجرای احکام مدنی اجرای حکم خلع ید و قلع و قمع مستحدثات مورد استدعاست.  با تقدیم احترام