وکیل تامین دلیل کیست و چه اقداماتی را انججام می دهد؟
وکیل تامین دلیل در حقیقت، وکیل پایه یک دادگستری است که در زمان مناسب میتواند با حفظ دلایل قانونی اثبات جرم و بزه ، از حقوق موکل خود دفاع کند. این امر در دعاوی حقوقی امر بسیار مهمی است که تشخیص زود هنگام آن توسط وکیل تامین دلیل میتواند از وجوه متمایز یک وکیل حرفه ای و با تجربه نسبت به وکلای کم تجربه تر باشد.
ما در این مقاله قصد داریم شما را با این موضوع آشنا کنیم و نقش وکیل تامین دلیل را در موفقیت موکل در پرونده در دست اقدام مورد توجه قرار دهیم.
مطلب مفید | عدم تحویل ملک و تامین دلیل
برای شروع، بحث خود را موضوع دلیل و اهمیت آن در دعاوی آغاز خواهیم کرد.
اقامه دلیل در دعاوی حقوقی و نقش وکیل تامین دلیل در آن
در مباحث حقوقی، دلیل به هر امری گفته میشود که طرفین دعوا برای اثبات یا دفاع از ادعای خود به آن استناد می‌کنند. به عبارت دیگر، دلیل ابزاری است که برای روشن شدن حق و حقیقت در یک دعوای حقوقی به کار گرفته میشود.
انواع مختلفی از دلایل در حقوق وجود دارد که از جمله آن‌ها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- اسناد: شامل اسناد رسمی مانند سند ازدواج، سند طلاق، سند ملکی و … و همچنین اسناد عادی مانند قولنامه، رسید و …
- شهادت: گواهی اشخاصی که در مورد وقوع یک امر یا موضوع خاص اطلاعات دارند.
- اقرار: اعتراف یکی از طرفین دعوا به صحت ادعای طرف مقابل.
- قسم: سوگند خوردن یکی از طرفین دعوا به صحت ادعای خود.
- کارشناسی: نظر متخصصان در مورد موضوع مورد اختلاف.
- معاینه محل: بررسی و بازدید از محل وقوع جرم یا موضوع مورد اختلاف.
- اماره: قرائنی که دلالت بر وقوع یک امر یا موضوع خاص دارند.
ارزش و اعتبار هر یک از این دلایل در قانون مشخص شده است و دادگاه بر اساس این دلایل، رأی خود را صادر میکند.
تامین دلیل و مفهوم آن و نقش وکیل در آن
علاوه بر موارد فوق، در برخی از موارد ممکن است از تأمین دلیل نیز استفاده شود. تأمین دلیل به معنای حفظ و نگهداری از دلایلی است که احتمال از بین رفتن یا تغییر آن‌ها در یک موضوع یا دعوای حقوقی در آینده وجود دارد.
به عنوان مثال در بحث تجاوز به حریم ملک ، شخص میتواند از همسایه خود بدلیل تجاوز به ملک خود شکایت کند. وی میتواند از دادگاه درخواست تأمین دلیل کند تا از ملک خود معاینه به عمل آید و صورت‌جلسه‌ای از آن تهیه شود.
نقش وکیل از این نظر اهمیت دارد که می تواند انواع مختلف تامین دلیل و مزایا و معایب هر یک را به موکل خود توضیح دهد تا موکل بتواند بهترین روش را برای حفظ ادله خود انتخاب کند.
وکیل تامین دلیل سپس می تواند درخواست تامین دلیل را به شیوه صحیح و قانونی تنظیم کند و به همراه مدارک لازم به دادگاه ارائه دهد.
وکیل تامین دلیل در این درخواست، باید مشخص کند چه نوع دلیلی باید جمع آوری شود، ضرورت جمع آوری آن چیست و دلایل فوریت وجود دارد یا خیر.
بهترین وکیل تامین دلیل چه خصوصیاتی باید داشته باشد؟
برای انتخاب بهترین وکیل تامین دلیل یا یک وکیل حقوقی با تجربه باید به معیارهای زیر توجه نمود :
تجربه کافی و تخصص لازم: وکیل باید در خصوص دعاوی مختلف و نوع تامین دلیل مورد نظر و مناسب ، تخصص و تجربه کافی داشته باشد.
آشنایی با رویه قضایی: وکیل تامین دلیل باید رویه های قضایی را بشناسد و در مورد صدور قرار تامین دلیل در مراجع قضایی مختلف آشنایی لازم داشته باشد.
دانش و تخصص لازم برای تنظیم لوایح : وکیل تامین دلیل باید در تنظیم لوایح و درخواست های حقوقی مربوط به تامین دلیل از دانش و تجربه کافی برخوردتر باشد. وی باید بتواند در هر موضوع ، تامین دلیل متناسب را درخواست دهد.
توانمندی در اقناع : وکیل تامین دلیل الزاماً باید بتواند قاضی را در جهت ضرورت صدور قرار تامین دلیل، قانع سازد. این امر از عهده همه افراد برنمی آید. لازمه این کار، برخورداری از قدرت اقناع بالا در وکیل است.
هزینه وکیل تامین دلیل چگونه محاسبه میشود؟
برای محاسبه هزینه وکیل تامین دلیل برای انجام این کار باید به شرایط پرونده و برخی عوامل دیگر توجه نمود. برخی عوامل عبارتند از :
وضعیت پرونده از نظر پیچیدگی : برخی پرونده ها بسیار سخت و پیچیده هستند. وکیل تامین دلیل بطور قطع باید تلاش بیشتری را برای فهم پرونده و نوع دلایل ابرازی معطوف کند. بنابراین به موازات افزایش اقدامات حقوقی، حق الوکاله بیشتری نیز از طرف وکیل تامین دلیل مطالبه خواهد شد.
میزان تجربه و تخصص وکیل : یک وکیل حرفه ای و با تجربه بیشتر معمولاً حق الوکاله بیشتری نسبت به وکلای با تجربه کمتر دریافت مینماید.
محل سکونت وکیل : حق الوکاله وکلای ساکن در شهرهای بزرگ معمولا بیشتر از حق الوکاله وکلای ساکن در شهرهای کوچک است.
با توجه به این عوامل، نمی توان مبلغ دقیقی به عنوان هزینه وکیل تامین دلیل مطرح نمود. زیرا ممکن است وکیل تامین دلیل ، برخی هزینه ها از جمله هزینه رفت و آمد را جداگانه دریافت کند.
تامین دلیل در چه مواقعی باید اقامه شود؟
دادخواست تامین دلیل در شرایط مختلفی می تواند مطرح شود، از جمله:
الف) در هنگام بیم از دست رفتن یا نقص ادله
ممکن است دلایلی برای اثبات دعوا در دسترس است، اما این دلایل در حال از بین رفتن یا نقص باشد. در این مورد با طرح دادخواست تامین دلیل ، میتوان در زمینه از بین رفتن یا نقص دلیل پیشگیری نمود.
فرض کنید شاهد در یک پرونده وجود دارد ولی محتمل است در آینده از حضور در دادگاه خودداری کند، بهتر است با طرح دادخواست تامین دلیل، از او خواسته شود در حضور قاضی شهادت دهد.
ب) در هنگام دشواری در دسترسی به دلیل
ممکن است شما دلایل خوبی در یک پرونده دارید اما نیازمند کمک قاضی برای جمع آوری و دسترسی به آن باشید. در این موارد میتوانید با طرح دادخواست تامین دلیل، از قاضی بخواهید در جمع آوری دلایل به شما کمک کند.
به عنوان مثال، فرض کنید برای اثبات مالکیت خود به یک سند نیاز دارید که نزد فرد دیگری است. در این صورت، می توانید با طرح دادخواست تامین دلیل، از قاضی بخواهید دستور دهد سند مورد نظر به شما تحویل داده شود.
پ) در موارد فوریت در جمع آوری دلیل
در برخی موارد، ممکن است جمع آوری دلیل فوریت داشته باشد و نتوان تا زمان رسیدگی به دعوای اصلی صبر کرد.
در این موارد، می توان با طرح دادخواست تامین دلیل، از قاضی خواست که فورا دستور جمع آوری دلیل را صادر کند.
1) زمانی که قصد دارید از اموال خود قبل از طرح دعوای اصلی محافظت کنید.
2) زمانی که می خواهید از وقوع یک ضرر و زیان پیشگیری کنید.
3) زمانی که می خواهید آثار و علائم یک جرم را حفظ کنید.
در هر یک از این موارد، باید شرایط لازم برای طرح دادخواست تامین دلیل وجود داشته باشد. برای طرح این دادخواست، باید به دادگاه محل وقوع دلایل مراجعه کنید. دادخواست تامین دلیل باید به طور کتبی و با ذکر جزئیات کامل تنظیم شود.
وکیل تامین دلیل چگونه دادخواست تامین دلیل را تنظیم میکند؟
وکیل تامین دلیل با دادخواست تامین دلیل آشنایی کامل دارد. دادخواست تامین دلیل سندی کتبی است که به موجب آن، خواهان از دادگاه می خواهد که در جمع آوری یا حفظ دلایل او برای اثبات دعوای آینده، به وی کمک کند.
وکیل تامین دلیل دادخواست تامین دلیل را به نحو زیر تکمیل میکند:
الف) مشخصات خواهان و خوانده : نام، نام خانوادگی، نام پدر، آدرس و کد ملی خواهان و خوانده باید در دادخواست ذکر میشود.
ب) موضوع درخواست: وکیل باید بطور دقیق موضوعی را که برای آن درخواست تامین دلیل می کند بیان کند.
پ) دلایل و مستندات : وکیل تامین دلیل باید دلایل قابل قبولی را در جهت ضرورت تامین دلیل بیان کند که میتوامند در جهت اثبات دعوای آینده عمل کند.
ت) نوع تامین دلیل: وکیل تامین دلیل باید نوع تامین دلیل مورد نظر خود را مشخص کند.
ث)دلائل فوریت: در صورتی که فوریت در جمع آوری دلیل وجود داشته باشد، وکیل تامین دلیل باید دلائل فوریت را در دادخواست ذکر کند.
ج) محل اقامت یا دفتر کار وکیل: وکیل تامین دلیل باید محل اقامت یا دفتر کار خود را در دادخواست ذکر کند.
وکیل تامین دلیل چه نکاتی را باید در هنگام تنظیم دادخواست رعایت کند؟
1.دادخواست تامین دلیل باید به زبان فارسی و با خط خوانا نوشته شود.
2.در تنظیم دادخواست باید از اصطلاحات حقوقی استفاده شود.
3.دادخواست باید مستند و مستدل باشد.
مرجع صدور قرار تامین دلیل کیست؟
مرجع صدور قرار تامین دلیل به نوع دعوا و محل وقوع دلیل بستگی دارد.
الف) در دعاوی حقوقی ، دادگاه عمومی حقوقی محل وقوع دلیل، صالح به صدور قرار تامین دلیل است.
ب) در برخی موارد مانند امور حسبی و موارد نیاز به قید فوریت میتوان به شورای حل اختلاف مراجعه کرد. بند ب ماده 9 قانون شوراهای حل اختلاف مصوب 1387 رسیدگی به امور حسبی از جمله تامین دلیل را در صلاحیت شوراهای حل اختلاف دانسته است. همچنین ماده 18 آئین نامه شوراهای حل اختلاف مصوب 1394 نیز مقرر می دارد که در مواردی که خواهان مدعی ضرورت فوریت در تامین دلیل باشد، می تواند به شورای حل اختلاف محل وقوع دلیل مراجعه کند.
پ) در دعاوی کیفری ، دادسرای محل وقوع جرم صالح به صدور قرار تامین دلیل است.
ت) در دعاوی اداری ، دیوان عدالت اداری:صالح به صدور قرار تامین دلیل است.
3 نکته مهم حقوقی در مورد مرجع صدور قرار تامین دلیل
الف) هر گاه وکیل تامین دلیل، مدعی ضرورت فوریت در تامین دلیل باشد، می تواند به نزدیکترین مرجع قضایی محل وقوع دلیل مراجعه کند.
ب) مرجع قضایی مکلف است در صورت احراز شرایط، نسبت به صدور قرار تامین دلیل اقدام نماید.
پ) قرار تامین دلیل قابل اعتراض است و ظرف 10 روز از تاریخ ابلاغ، قابل واخواهی در همان شعبه یا مرجع قضایی صادر کننده می باشد.
قوانین مرتبط با تامین دلیل
تامین دلیل در نظام حقوقی ایران، از طریق قوانین و مقررات مختلفی مورد شناسایی و حمایت قرار گرفته است. مهمترین قوانین مرتبط با تامین دلیل عبارتند از :
الف) قانون آیین دادرسی مدنی
فصل هفتم از این قانون (مواد 149 تا 157) به طور خاص به موضوع تامین دلیل اختصاص یافته است. در این فصل، شرایط و نحوه ی طرح دادخواست تامین دلیل، انواع تامین دلیل، مرجع صدور قرار تامین و اعتراض به قرار تامین مورد بحث قرار گرفته است.
ب) قانون آیین دادرسی کیفری
در این قانون نیز به موضوع تامین دلیل اشاره شده است.
بر اساس این قانون در مواردی که احتمال از بین رفتن یا نقص ادله ی جرم وجود داشته باشد، قاضی تحقیق یا دادستان می توانند دستور به تامین آن ها صادر کنند.
پ) قانون تشکیلات و وظایف دیوان عدالت اداری
در این قانون نیز به موضوع تامین دلیل اشاره شده است.
ماده 30 این قانون مقرر می دارد که “دیوان می تواند در هر مرحله از رسیدگی به پرونده، به درخواست ذی نفع یا به تشخیص خود، قرار تامین دلیل صادر کند.”
ت) آراء و نظریات قضایی
آراء و نظریات صادره توسط مراجع قضایی عالی مانند دیوان عالی کشور و شورای نگهبان نیز در تفسیر و اعمال قوانین مربوط به تامین دلیل نقش مهمی دارند.
علاوه بر قوانین و مقررات فوق، منابع دیگری نیز در مورد تامین دلیل وجود دارند، از جمله:
1.اصول فقهی
برخی از حقوقدانان معتقدند که تامین دلیل ریشه در اصول فقهی دارد، مانند اصل “تلافی” و اصل “استیفای حقوق”.
2.رویه قضایی
رویه قضایی نیز در تعیین شرایط و نحوه ی صدور قرار تامین نقش مهمی دارد.
3.منابع فقهی
در فقه اسلامی نیز به موضوع جمع آوری دلایل اشاره شده است.
جمع بندی
ارائه بموقع و طرح مناسب و صحیح دادخواست تامین دلیل از سوی وکیل تامین دلیل نیازمند توجه به نکات حقوقی مختلفی است. وکیل تامین دلیل در فرایند انجام این کار باید به انجام درست اقدامات زیر توجه داشته باشد :
الف) جمع آوری دلایل و مستندات
وکیل تامین دلیل قبل از طرح دادخواست، باید دلایل و مستنداتی را که نشان می دهد ضرورت دارد تا برای اثبات دعوای آینده، دلایل جمع آوری یا حفظ شود، جمع آوری کند. دلایل و مستندات می تواند شامل شهادت شهود، نظر کارشناسی، سند و مدرک، عکس و فیلم و غیره باشد.
ب) انتخاب مرجع صالح
همانطور که قبلا بیان کردیم مرجع صالح برای صدور قرار تامین دلیل به نوع دعوا و محل وقوع دلیل بستگی دارد. در دعاوی حقوقی، دادگاه عمومی محل وقوع دلیل یا شورای حل اختلاف صالح به صدور قرار تامین دلیل هستند. در دعاوی کیفری، دادسرای محل وقوع جرم صالح به صدور قرار تامین دلیل است. در دعاوی اداری، دیوان عدالت اداری صالح به صدور قرار تامین دلیل است.
پ) تنظیم صحیح دادخواست
دادخواست تامین دلیل باید کتباً و با رعایت تشریفات قانونی تنظیم شود. در دادخواست باید مشخصات خواهان و خوانده، موضوع درخواست، دلایل و مستندات و نوع تامین دلیل مورد نظر ذکر شود.
ت) فوریت در جمع آوری دلیل
چنانچه فوریت در جمع آوری دلیل وجود داشته باشد، خواهان می تواند در دادخواست خود به این موضوع اشاره کند. در این موارد، دادگاه موظف است در اسرع وقت نسبت به صدور قرار تامین دلیل اقدام نماید.
ث) انتخاب وکیل تامین دلیل
در تنظیم دادخواست یا طرح دعوا بهتر است از یک وکیل با تجربه کمک بگیرید. وکیل تامین دلیل می تواند در جمع آوری دلایل و مستندات، انتخاب مرجع صالح، تنظیم صحیح دادخواست و پیگیری پرونده اقدامات موثری را انجام دهد.
