شرایط فسخ قرارداد در قانون
در هنگام عقد قرارداد مراقب شرایط فسخ باشید
با شرایط و راههای فسخ قرارداد آشنا شوید
امروزه از قراردادهای مختلفی در حوزه‌های تجاری، ملکی ، اداری و … استفاده میشود. یکی از مهمترین مباحث حقوقی مربوط به قراردادها، مبحث شرایط فسخ قرارداد است.
در واقع هر دو طرف معامله در شرایط خاصی این حق را بدست می‌آورند که قرارداد مربوطه را فسخ کنند. این شرایط در قانون دارای پیچیدگیهای حقوقی بوده که بسیاری از افراد نسبت به آن‌ها آگاه نیستند.
به عنوان مثال آیا میدانید برای فسخ قرارداد باید ابتدا تاییدیه دادکاه را اخذ نمایید. به طرح چنین دعوایی در مرجع قضایی ، دعوای تایید فسخ قرارداد گفته میشود.
دادخواستی که بدین منظور به دادگاه تسلیم میشود ، دادخواست فسخ بیع یا تنفیذ فسخ مبایعه نامه گفته میشود.
البته اگر دو طرف قرارداد رضایت داشته باشند تا قرارداد فی مابین را از درجه اعتبار ساقط نمایند و بر روی فسخ آن توافق حاصل باشد به آن اقاله قرارداد می گویند.
فسخ قرارداد می‌تواند حتی به دلیل عدم تعهد یکی از طرفین معامله در موارد جزئی نیز رخ دهد.
همین جزئیات، مباحث قانونی مربوط به این امر را بسیار پیچیده کرده است.
با ما همراه باشید تا اطلاعات مختصری را در مورد این موضوع مهم حقوقی مرور نماییم.
فقدان شرایط فسخ در برخی قراردادهای قانونی
همانگونه که شرایط فسخ قرارداد در قانون پیش‌بینی شده است، در برخی از موارد خاص این حق از طرفین معامله سلب میشود. در واقع در برخی از قراردادها که به آن‌ها «قراردادهای لازم» گفته میشود، به‌هیچ‌وجه امکان فسخ قرارداد در اختیار طرفین آن قرار نمی‌گیرد.
به‌منظور فسخ چنین قراردادهایی همواره دخالت مراجع قانونی لازم است. این قراردادها منحل نمی‌شوند مگر در مواردی که سبب قانونی خاصی به وجود آمده باشد.
هیچ عذری بمنظور عدم انجام تعهدات در قراردادهای لازم وجود ندارد. یکی از مهمترین قراردادهای قانونی که میتوان آن را جزء قراردادهای موسوم به قرارداد لازم دانست، قرارداد نکاح یا همان ازدواج است.
امکان فسخ عقود جایز
امکان فسخ قرارداد جایز وجود دارد.
از دیگر مواردی که در زمینه شرایط فسخ قرارداد باید با آن آشنا شوید، عقود خاصی به نام عقود جایز هستند. در این قراردادها، برخلاف قراردادهای لازم، هر یک از طرفین می‌توانند نسبت به فسخ قرارداد مربوطه اقدام کنند. همین امر را میتوان تفاوت مهم بین قراردادهای جایز و لازم دانست.
از جمله این قراردادها میتوان به قرارداد وکالت اشاره کرد. به‌عنوان‌مثال پس از اینکه به فرد خاصی در یک زمینه وکالت می‌دهید، این اختیار را خواهید داشت که قرارداد وکالت مربوطه را در زمان دلخواه خود بسادگی لغو کنید.
شرایط فسخ قرارداد در این نوع قراردادها حتی به وکیل شما نیز اجازه می‌دهد تا در زمان دلخواه خود به طور کامل از وکالت امور حقوقی شما استعفا دهد.
در این نوع قراردادها افراد تنها زمانی پایبند به تعهداتشان خواهند بود که قرارداد مربوطه فسخ نشده باشد.
به‌محض فسخ شدن قرارداد، دیگر هیچ تعهدی برای طرفین معامله وجود ندارد و در نتیجه قرارداد مربوطه خاتمه خواهد یافت.
آیا می دانید خیار شرط در قرارداد به چه معنا است؟
خیار شرط را میتوان از مهمترین مواردی دانست که در زمینه شرایط فسخ قرارداد نقش مهمی را ایفا می‌‌کند. خیار را میتوان به نوعی یک اجازه حقوقی دانست.
وقتی که در یک قرارداد ، خیار شرط به هر یک از طرفین داده شده باشد، آن‌ها می‌توانند در زمان خاص و یا طبق شرایط ویژه‌ای قرارداد مربوطه را به طور یک‌طرفه منحل اعلام کنند.
حال شاید بپرسید که این امر دقیقاً چه معنایی دارد؟
برای روشن‌تر شدن این موضوع بهتر است یک مثال بطنیم. فرض کنید که یک اتومبیل دست‌دوم را خریداری کرده‌اید. بالطبع بسیاری از خریداران دوست دارند که یک مهلت تست از فروشنده بگیرند تا بتوانند آن اتومبیل را به‌خوبی مورد بررسی قرار دهند.
در این شرایط شما می‌توانید با فروشنده شرط کنید که اگر پس از گذشت یک هفته از کارکرد ماشین رضایت خاطر نداشتید، ماشین را دوباره به او برمیگردانید و پول خود را پس میگیرید.
میتوان گفت در این مورد شما از خیار شرط مربوط به شرایط فسخ قرارداد استفاده کرده‌اید. در واقع شرط شما درست کارکردن اتومبیل مربوطه بوده است.
به دلیل درست کارنکردن اتومبیل مربوطه این اختیار به شما داده میشود که آن اتومبیل را برگردانید.
فسخ کردن بعضی از قراردادها زمان‌بر خواهد بود.
آثار فسخ کردن عقود
شرایط فسخ قرارداد رابطه مستقیمی با نوع قرارداد (جایز یا لازم) دارد. اما این تمام مطلب نیست. درهرصورت با فسخ کردن یا منحل‌کردن یک قرارداد، هر دو طرف قرارداد با اثرات خاصی روبرو می‌شوند.
بطورکلی میتوان گفت که اثر فسخ قرارداد ناظر به آینده است. اکنون این پرسش مطرح میشود که ناظر به آینده بودن دقیقاً چه معنایی دارد؟
بمنظور پاسخ به این پرسش باید گفت که پس از منحل‌کردن قرارداد، کلیه تعهدات مربوط به زمان آینده به طور کامل از بین می‌رود.
با یک مثال این موضوع بهتر درک خواهد شد. بیایید فرض کنیم که از زمان قرارداد مربوط به اجاره مسکن مدنظر شما سه ماه گذشته است و شما در حال حاضر می‌خواهید آن را فسخ کنید. پس از فسخ قرارداد، شما اجازه زندگی در آن خانه را در آینده نخواهید داشت. به این امر ناظر بر آینده بودن گفته میشود.
لازم به ذکر است که پس از فسخ قرارداد کلیه اموری که پیش از فسخ انجام شده‌اند، کاملاً قانونی به شمار می‌آیند. به‌عنوان‌مثال مستأجر بودن شما در تمام ماه‌های مربوط به پیش از فسخ قرارداد یک امر قانونی بوده است و صاحب ملک نمی‌تواند در این زمینه از شما شکایت کند.
سخن پایانی
یکی از مهمترین موضوعات حقوقی در مبحث عقود و قراردادها موضوع خیارات یا به تعبیر سادهتر اختیارات قانونی است که برابر قرارداد میتوان به طرفین قرارداد واگذار نمود.
شرایط فسخ قرارداد بستگی به مدل قرارداد دارد. به‌عنوان‌مثال، در قراردادهای جایز هر دو طرف قرارداد می‌توانند در زمان دلخواه خود نسبت به فسخ قرارداد مربوطه اقدام کنند. مانند قرارداد وکیل و موکل که از نوغ جایز است.
اگر با پرونده دعاوی مربوط به قراردادها مواجه هستید، کافی است با وکیل ملکی در گروه حقوقی تخصصی ملکی اداری تماس بگیرید تا شما عزیزان را در این زمینه راهنمایی نماید.
