محاسبه دیه و ارش حوادث کار

محاسبه دیه و ارش حوادث کار

محاسبه دیه و ارش حوادث کار چگونه انجام میشود؟

هر نوع حادثه که در محیط کار و یا خارج از آن اتفاق بیافتد اما ناشی از انجام کار باشد حادثه ناشی از کار محسوب میشود . اینگونه حوادث از نظر قانون بیمه تامین اجتماعی ، مشمول محاسبه دیه و ارش حوادث کار شده و به بیمه شده غرامت ناشی از کار تعلق میگیرد.

مستند به ماده 60 قانون تامین اجتماعی ، هر حادثه در حین انجام وظایف کاری برای بیمه‌شده اتفاق بیفتد حادثه ناشی کار است. چه این حادثه در کارگاه یا موسسات وابسته یا ساختمان‌ها و محوطه آنها و چه هنگام انجام ماموریت و حتی رفت و برگشت از خانه به محل کار اتفاق بیفتد .

مطلب مفید | وکیل حادثه کار

شرایط حادثه ناشی از کار

در هر یک از موارد زیر چنانچه بیمه شده دچار حادثه‌ شود، مشمول قوانین حوادث ناشی از کار خواهد بود :

الف) وقوع حادثه در زمان انجام کار در کارگاه ، موسسه‌های وابسته ، ساختمان‌ها و یا محوطه آنها

ب)وقوع حادثه در زمان انجام وظیفه و ماموریت خارج از کارگاه و محل اشتغال

پ)وقوع حادثه در زمان رفت ‌و ‌برگشت بیمه ‌شده از منزل به محل کار و برعکس (اگر حادثه در زمان عادی رفت ‌و ‌برگشت به کارگاه اتفاق افتاده باشد).

ت)وقوع حادثه در زمان مراجعه به درمانگاه یا بیمارستان برای پیگیری درمان و توان‌بخشی

ث)بروز حادثه هنگام تلاش برای نجات جان دیگر بیمه‌شدگان و کمک به آنها.

مهمترین دلایل وقوع حادثه ناشی از کار

معمولاً حوادث ناشی از کار به یکی از دلایل زیر اتفاق می افتد :

الف) عدم رعایت اصول ایمنی

ب) کار با دستگاه‌های تخصصی بدون آموزش

پ)سقوط کارگر از ارتفاع

ت)برق‌گرفتگی

ث)سقوط ابزار و مصالح از ارتفاع

مسئولیت کیفری در حوادث ناشی از کار یعنی چه؟

مسئولیت کیفری حادثه همیشه برعهده مقصر یا مقصرین حادثه است. ماده 95 قانون کار می‌گوید که مسئولیت اجرای مقررات و ضوابط فنی و بهداشت کار با کارفرما یا مسئولین واحدهای کاری است؛ پس اگر حادثه بدلیل عدم رعایت مقررات ایمینی از سوی کارفرما یا مسئولین واحد باشد هر حادثه‌ای که رخ بدهد، مسئولیت کیفری حادثه یا شخص کارفرما یا مسئول مربوطه در کارگاه است.

وظایف کارفرما در کنترل حوادث ناشی از کار

بر اساس قانون ، کارفرما باید قبل از فعالیت کارگر ، امنیت محیط کار را برای وی تامین کند. درضمن مسئولیت اصلی ورود افراد متفرقه به داخل کارگاه و وقوع هر نوع حادثه برای آنها با کارفرما است. برای پرهیز و جلوگیری از خطرات و حوادث ناشی از کار ، کارفرما باید شرایط زیر را برای نیروی کار در کارگاه خود فراهم کند :

• وسایل و امکانات لازم برای تامین امنیت ، سلامت و بهداشت کارگران در محیط کار را در اختیار آنها قرار دهد؛
• نحوه استفاده و کار با دستگاه‌ها و ابزارهای کاری کارگاه را به کارگران آموزش دهد؛
• تابلوهای خطر را که در روز و شب دید کامل داشته باشند در کارگاه نصب کند؛
• تمام محوطه کار را محصور کند؛
• بر رعایت مقررات حفاظتی و بهداشتی از طرف کارگران نظارت داشته باشد تا آنها دچار حوادث ناشی از کار نشوند.

مسئولیت کیفری کارفرما در حوادث ناشی از کار

اگر کارفرما مقصر حادثه شناخته شود، چه مسئولیت کیفری‌ای دارد؟ براساس قانون مسئولیت کیفری کارفرما در حوادث ناشی از کار شامل موارد زیر می‌شود:

• باید حداکثر تا سه روز اداری حادثه را به اداره کار و امور اجتماعی محل اطلاع دهد و فرم‌های مربوط به حادثه را تکمیل کند؛
• اقدامات اولیه لازم را انجام بدهد تا از تشدید صدمات و عوارض حادثه برای بیمه‌شده جلوگیری کند (بعداً تمام هزینه‌های لازم برای اقدامات اولیه درمانی و پزشکی از طرف صندوق تامین اجتماعی پرداخت خواهد شد).

مسئول بررسی و گزارش حادثه ناشی از کار

اگر کارفرما همه اقدامات ایمنی و استانداردهای مربوط به آن را دقیق و کامل انجام دهد ، در صورت وقوع حادثه ، مقصر نخواهد بود. ممکن است بی مبالاتی کارگر موجب بروز حادثه شود. در نتیجه کارگر ، مقصر حوادث ناشی از کار باشد. البته تشخیص این امر با  کارشناس یا بازرس‌ رسمی دادگستری است. معمولاً بعد از حادثه ، کارشناس یا کارشناسان موضوع را بررسی کرده و با توجه به حکم و رأی قاضی ، مقصر یا مقصرین شناخته می‌شوند.

نحوه درخواست بررسی حوادث ناشی از کار

در اولین گام بعد از وقوع حادثه ، مراتب به مامورین انتظامی اعلام میشود.

با حضور پلیس در محل ، گزارش حادثه تهیه میشود.

گزارش پلیس به مقام قضایی اعلام میشود.

همزمان بازرس اداره کار در جریان امر قرار گرفته و نظر خود را در باره حادثه اعلام میکند.

گزارش بازرسان اداره کار به مرجع قضایی ارجاع داده می‌شود.

بر اساس گزارشات اعلامی ، رای نهایی دادگاه در باره تعیین مقصر حادثه و مقدار و میزان دیه و ارش به حادثه ‌دیده و کارفرما اعلام میشود.

هزینه بررسی حوادث ناشی از کار چقدر است؟

بررسی حادثه ناشی از کار توسط بازرسان ادارات کار و ‌امور اجتماعی به ‌عنوان ضابطین مراجع قضایی کاملاً رایگان است. فقط اگر بعد از رای نهایی ، کارگر یا کارفرما نسبت به نظر بازرس کار اعتراض داشته باشند، برای بررسی دوباره حادثه و درخواست تجدید نظر باید هزینه کارشناسی پرداخت شود.

جریمه کارفرما

اگر کارفرما ، مقصر حادثه ناشی از کار تشخیص داده شود باید جریمه‌های زیر را پرداخت کند:

• پرداخت دیه و ارش کارگر آسیب‌دیده؛
• پرداخت خسارت به سازمان تامین اجتماعی بابت مستمری یا غرامت نقص عضو.

مطلب مفید | مهلت پرداخت دیه حادثه کار

نحوه محاسبه دیه و ارش حوادث ناشی از کار

میزان دیه و ارش در حوادث ناشی از کار با توجه به دستور قاضی پرونده و توسط پزشکی قانونی مشخص و تعیین می‌شود. مبلغ دیه هرسال توسط قوه قضاییه تعیین می‌شود. البته مبلغ دیه کامل انسان در ماه‌های حرام (محرم، رجب ، ذی‌القعده و ذی‌الحجه) و غیرحرام متفاوت است. دیه انسان کامل 1402 در ماه‌های حرام یک میلیارد و دویست میلیون تومان و در ماه‌های غیرحرام 900 میلیون تومان است .

ارش هم یک نوع دیه است ولی مبلغ آن در شرع بیان نشده است. در واقع میزان و مبلغ ارش براساس نظر قاضی و با توجه به بررسی کارشناسان پزشکی قانونی در باره نوع و میزان آسیب وارده‌ شده تعیین می‌شود.

مرجع تعیین نرخ دیه

«دیه» در حقیقت در میان انواع مجازات ، به عنوان یک مجازات مالی در نظر گرفته میشود. مستند به ماده ۴۸۸ قانون مجازات اسلامی ، دیه، مقدار مال معین است که شرع اسلام برای جبران جنایات غیر عمدی ، شبه عمد ، خطای محض ، جنایت عمدی (اگر قاضی اجرای حکم قصاص را عملی نداند) و نقص عضو مشخص می‌کند.

به طور کلی دیه در موارد زیر قابل پرداخت است :

• در جرائم‌ عمدی که بدلایل قانونی از حکم قصاص برای آنها استفاده نمی‌شود.
• در جرائم غیرعمد و حوادث مانند ضرب و شتم. ، حوادث کار یا تصادفات جاده ای .

اگر در شرع ، میزان جبران خسارت مشخص شده باشد ، «دیه» نامیده می‌شود. اگر مقدار خسارت پرداختی تعیین نشده باشد ، از اصطلاح «ارش» استفاده می‌شود.

ارش و رابطه آن با دیه

بر اساس ماده ۴۴۹ قانون مجازات اسلامی ، «ارش» یک نوع دیه یا در اصطلاح ، «دیه غیر مقدر» است. به طور کلی ارش را دیه‌ای می‌گویند، که مقدار آن در قانون اسلام تعیین نشده باشد . به عبارتی بر اساس ماده ۱۷ قانون مجازات اسلامی ، دیه به دو نوع «مقدر» و «غیرمقدر» تقسیم می‌شود.

• دیه مقدر : دیه‌ای است که میزان آن در شرع تعیین شده باشد.
• دیه غیرمقدر : دیه‌ای است که میزان آن در شرع مشخص نشده است و بوسیله قاضی دادگاه تعیین میشود.

عوامل تعیین کننده میزان «ارش»

دادگاه و مقام قضایی با توجه به موارد زیر میزان ارش را مشخص می‌کند:

• نوع جرایم و حوادث و تاثیر آن بر فرد آسیب‌دیده
• میزان خسارت
• نرخ دیه
• گزارش کارشناس

اهم موارد تفاوت‌ ارش و دیه

• میزان دیه را شارع مقدس ، تعیین می‌کند. اما ارش بر اساس مقررات قانونی و به وسیله قاضی دادگاه مشخص می‌شود.
• دیه مرد، دو برابر دیه زن است. اما با توجه به ماده ۵۶۲ قانون مجازات اسلامی برای پرداخت ارش ، تفاوتی میان زن و مرد وجود ندارد.
• با توجه به ماده ۵۴۸ قانون مجازات اسلامی ، میزان و مقدار ارش یک جنایت در اعضا و منافع ، بیشتر از دیه آن عضو و منفعت نخواهد بود.

مبلغ دیه چگونه تعیین می‌شود؟

هر ساله بعد از اعلام درصد تورم از سوی بانک مرکزی، قوه قضاییه نرخ دیه کامل انسان را تعیین می‌کند. سپس این نرخ دیه معین، به ارگان‌ها و افراد اطلاع رسانی خواهد شد. طبق قانون مجازات اسلامی، مبلغ دیه کامل انسان، معادل نرخ روز ۱۰۰ شتر سالم، خواهد بود. البته معیارهای جامعه امروزی نیز در تعیین مبلغ دیه دخیل هستند. که در هر حال؛ باید قیمت روز دیه را در نظر گرفت.

در هنگام بروز حوادث و تصادفات ، پزشکی قانونی میزان صدمات وارد به فرد را به دادگاه اعلام می‌کند . سپس دادگاه با توجه به نرخ دیه ، در آن سال و میزان آسیب‌های وارد شده به فرد ، میزان خسارت جانی را تعیین خواهد کرد . یعنی به طور کلی میزان دیه توسط قانون مشخص می‌شود. البته برای بسیاری از جرایم نیز دیه مشخصی تعیین نکرده‌اند. به همین دلیل ، دیه برای این جرایم به وسیله گواهی پزشکی قانونی تعیین می‌شود.

نحوه محاسبه درصد دیه بر اساس قانون مجازات اسلامی

برای محاسبه درصد دیه لازم است که، هم در مورد نرخ دیه در هر سال و هم در مورد ماه‌های حرام یا عادی، اطلاعاتی داشته باشیم. اهمیت این موضوع در این است، که درصد دیه با توجه به نرخ دیه، در سال مشخص می‌شود. برای مثال اگر بر اساس حکم قاضی دادگاه در سال ۱۴۰۲ برای جراحت به وجود آمده، ده درصد از میزان دیه کامل را تعیین کنند، این ده درصد با توجه به نرخ دیه کامل در سال ۱۴۰۲ مورد محاسبه قرار می‌گیرد و ده درصد آن مبلغی برابر با، ۹۰ میلیون تومان می‌شود.

جدول دیه اعضای بدن 1402

بسیاری از کارگران در مورد مبلغ دیه ناشی از غرامت حادثه کار ابهام دارند. برای اطلاع این دسته از عزیزان و همچنین کارفرمایان محترم ، جدول مبلغ دیه اعضای بدن که در سال 1402 ملاک عمل بیمه می باشد به شرح زیر ارائه میگردد :

مبلغ دیه اعضای بدن 1402 

اعضای بدن	مبلغ دیه (تومان)
دیه شکستگی استخوان دست که مطلوب التیام یابد	96 میلیون
دیه شکستگی نازک نی استخوان پا	96 میلیون
دیه شکستگی درشت نی استخوان پا	96 میلیون
دیه شکستگی بینی	87 میلیون
دیه شکستگی ترقوه	48 میلیون
دیه شکستگی هاشمه جمجمه سر	120 میلیون
دیه انگشت کامل	90 میلیون
دیه یک چشم	450 میلیون
دیه زخم‌شدگی حارصه  سر و صورت	120 میلیون
دیه زخم‌شدگی حارصه  اعضای بدن	60 میلیون
دیه زخم‌شدگی دامیه سر و صورت	240 میلیون
دیه زخم‌شدگی دامیه اعضای بدن	120 میلیون
دیه دندان‌‌های پیشین که کامل ساقط شوند	6 میلیون
دیه دندان‌ های پشتی که کامل ساقط شوند	30 میلیون
دیه یک دست	600 میلیون
دیه یک پا	600 میلیون
دیه شکستگی دنده‌های محیط بر قلب	30 میلیون
دیه خرد شدگی استخوان مطلوب التیام یافته	108 میلیون

پوشش پزشکی بیمه تامین ‌اجتماعی در حوادث حین کار

به استناد ماده ۵۴ قانون تامین‌اجتماعی ، بیمه شدگان تامین اجتماعی در حوادث ناشی از کار میتوانند از خدمات پزشکی زیر بهره مند شوند :

• کلیه اقدامات درمانی سرپایی؛
• بستری در بیمارستان؛
• تحویل داروهای لازم؛
• انجام آزمایشات تشخیص مثل عکس و اسکن برای گرفتن خدمات درمانی.

نکات مهم قوانین حوادث ناشی از کار

• حوادث ناشی از کار مشمول مرور زمان نمی‌شوند؛
• بعد از بازنشستگی هم می‌توان برای حوادث ناشی از کار پیش آمده در زمان اشتغال از کارفرمایان شکایت کرد؛
• مطابق ماده 79 قانون کار، استفاده از کارگران کمتر از 15 سال تمام ممنوع است. اگر این کارگران دچار حادثه شوند کارفرما مسئول است؛
• اگر کارگر آسیب‌دیده به کارفرما رضایت محضری بدهد ولی خسارت‌های او پرداخت نشود همچنان می‌تواند از کارفرما شکایت کند؛
• تشخیص بیماری‌های ناشی از کار با شورای پزشکی است. به‌طور کلی عوارضی که به‌مرور زمان بر اثر کار با آلاینده‌های محیط کار در بیمه‌شده ایجاد می‌شود بیماری ناشی از کار محسوب می‌شوند. البته تشخیص این بیماری‌ها باید از طرف کمیسیون‌های پزشکی یا شورای پزشکی سازمان تامین‌اجتماعی تایید شود.

خسارت حادثه برای کارگر بدون بیمه با چه کسی است؟

کارفرما موظف است همه کارگران و کارکنان خود را بیمه کند. اگر کارگر بدون بیمه در حین کار صدمه و آسیب ببیند و رابطه کارگری و کارفرمایی برای قانون ثابت‌ شود؛ کارفرما باید تمام خسارت کارگر آسیب‌دیده شامل هزینه پزشکی، نقص عضو، فوت و حتی هزینه کفن و دفن را پرداخت کند.

حادثه ناشی از کار برای اتباع بیگانه 

چنانچه یک کارگر غیرایرانی دچار حادثه‌‌ شود و دچار نقص عضو شود یا اینکه فوت کند و فاقد روادید کار و پروانه کار باشد ، از مزایای مربوط به تامین اجتماعی برخوردار نخواهد شد.

بیمه حوادث انفرادی 

برای داشتن پوشش کامل‌تر درمانی و پزشکی در مواقع حادثه کار ، خرید بیمه حوادث انفرادی میتواند گزینه مناسبی باشد. معمولا کارفرما در کنار بیمه تامین‌اجتماعی ، کارکنان را بیمه حوادث هم می‌کند. اما حتی اگر کارفرما این موضوع را فراموش کند ، خودتان هم می‌توانید بیمه حوادث انفرادی بخرید.