نحوه دفاع در دادگاه و دادسرا
آشنایی کامل با نحوه دفاع در دادگاه
دفاع در دادگاه‌ها، یکی از مهمترین عناصر حقوقی است که تأثیری قابل توجه در پیروزی یا باخت پرونده‌های حقوقی دارد. شناخت نحوه دفاع در دادگاه یکی از اصلی‌ترین موارد مرتبط با این موضوع است. بدون شک، این نکته برای همه مشخص است که هر فردی ممکن است در طول زندگی خود گذرش به دادگاه بیفتد. به همین دلیل، آشنایی کامل با روش دفاع در دادگاه‌های مختلف بسیار اهمیت دارد.
مطلب مفید | دفاع خوانده در تصرف عدوانی
متهم باتوجه‌به روش دفاع در دادگاه کیفری، می‌تواند یا هرگز از خود دفاع نکند و یا به دفاع از خود پرداخته و حتی وکیل بگیرد. باید دانست متهم حق دارد به پرسش‌های بازپرس و مقامات قضایی پاسخ ندهد و حق سکوت را برای خود اختیار کند.
این تنها بخشی از روند دفاع محسوب می‌شود. اگر در این زمینه کنجاو هستید با ما همراه باشید تا اطلاعات اولیه را در رابطه با این موضوع فرا بگیرید.
منظور از نحوه دفاع در دادگاه چیست؟
در توافق با مبانی و اصول قانون اساسی، مصادیق مختلف جرم یک نوع استثنا محسوب می‌شوند. هیچ فردی نمی‌تواند به‌عنوان متهم به ارتکاب جرم بدون مجوز قانون و دستور قضایی مورد پیگرد قرار گیرد. در صورت پیگرد قانونی، حقوق دفاعی متهم شامل حق سکوت، حق به همراه داشتن وکیل و سایر حقوق ضروری دیگر اعمال می‌شود.
مطلب مفید | اعتراض به نظر کارشناسی
یکی از مسائل حقوقی مهم که در قانون آیین دادرسی کیفری تأکید شده ، حق آخرین دفاع متهم است. پیش از پایان جلسه رسیدگی و اعلام خاتمه دادرسی، متهم فرصت دارد به‌عنوان آخرین دفاع، برای رفع اتهام ، اظهارات خود را بیان کند.
به علاوه، متهم می‌تواند یک یا چند وکیل دادگستری را برای دفاع در دادسرا یا دادگاه کیفری انتخاب کند. اغلب لوایح دفاعیه توسط وکیل نگارش می‌شود و در صورت حضور وکیل در مراجع قضایی، وی می‌تواند به نمایندگی از متهم، در برابر اتهام وارده دفاع کند.
مراحل دفاع در دادسرا و دادگاه
تشریفات قانونی در رسیدگی به پرونده‌های کیفری در ایران شامل مراحل مختلفی است. در نخستین مرحله، تحقیقات مقدماتی در خصوص جرم توسط بازپرس یا دادیار صورت می‌گیرد . سپس با شکایت شاکی یا اعلام مقامات صالح، دادستان مکلف است مطابق با مقررات قانونی تعقیب کیفری متهم را آغاز کند. این یک موضوع مهم در رابطه با نحوه دفاع در دادگاه محسوب می‌شود.
در این مرحله، واحد ابلاغ دادسرا کسی که متهم به ارتکاب جرم است را برای ارائه توضیحات و همکاری در تحقیقات مقدماتی، ضمن ارسال ابلاغیه برای روز و ساعت مشخص، به دادسرا دعوت می‌کند.
اگر متهم بدون عذر موجه در زمان مشخص شده حضور پیدا نکند، ممکن است برای بار دیگر احضار شود یا دستور جلب وی صادر گردد. این جلب ممکن است در محل سکونت وی یا بصورت سیار انجام شود.
پس از احضار متهم، بازپرس یا دادیار مسئول پرونده، اقدام به بررسی مدارک و مستندات لازم و تعیین روش‌های اثبات جنایت و شناسایی متهم می‌کند و در نهایت پس از جمع‌آوری شواهد و اطلاعات، پرونده به دادگاه ارجاع می‌گردد. در دادگاه نیز، مراحل مختلفی شامل جلسات دادگاه، حضور شاهدان و شهادت آنها، حضور دفاعیه متهم و غیره صورت می‌گیرد.
مهمترین حقوق متهم در دادسرا
از لحظه‌ای که متهم تحت نظر ضابطین قضایی یا مقامات دادسرا قرار می‌گیرد، باید به صورت کتبی از حقوق خود مطلع شود. این همان نکته‌ای است که در بحث نحوه دفاع در دادگاه بسیاری از افراد با آن آشنایی ندارند. برخی از مهمترین حقوق متهم در تحقیقات ابتدایی دادسرا، عبارت‌اند از:
- حق اطلاع موضوع به خانواده و بستگان: ظابطین قضایی از ابتدای تحت نظر قرار گرفتن متهم باید شرایط ارتباط متهم با خانواده‌اش را از طریق تلفن یا سایر وسایل ارتباطی در جریان دستگیری و بازداشت او، قرار دهند.
- حق ملاقات با وکیل: متهم تحت نظر ظابطین قضایی یا مأمورین دادسرا، می‌تواند به مدت حداکثر یک ساعت با یک وکیل دادگستری ملاقات و مشاوره داشته باشد. مأمورین مربوط باید متهم را از داشتن این حق آگاه کنند. حضور وکیل و ملاقات متهم صرفاً به منظور مشاوره و راهنمایی وی است و لزوماً به معنای واگذارکردن وکالت در دفاع نیست.
روش دفاع از خود در مراحل دادرسی
نحوه دفاع در دادگاه کیفری بصورت کتبی اهمیت بالایی دارد. متهم ممکن است کتباً از طریق وکیلش یا خودش اظهارات و دفاع خود را به دادگاه ارائه دهد. در این حالت، وکیل متهم می‌تواند نامه‌ای شامل دفاع و اظهارات متهم را به دادگاه تحویل دهد. همچنین، متهم می‌تواند در دفاع کتبی خود، مستندات و شواهدی را که به نفع خود است، به صورت مکتوب به دادگاه ارائه دهد.
مطلب مفید | دفاع مرد از نفقه در دادگاه
در مجموع، در نحوه دفاع در دادگاه کیفری، متهم می‌تواند به صورت شفاهی یا کتبی دفاع خود را انجام دهد. در هر دو حالت، متهم باید ادب و احترام را رعایت کند و به‌صورت دقیق و بدون پراکنده‌گویی به پرسش‌های قاضی پاسخ دهد. همچنین، درصورتی‌که متهم با وکیلش در دادگاه حضور دارد، باید از هماهنگی و همراهی کامل با وکیلش اطمینان حاصل شود.
نقش لایحه در دفاع از خود در دادگاه کیفری
در دادگاه کیفری، دفاع به‌صورت کتبی اغلب با نوشتن لایحه دفاعیه انجام می‌شود. لایحه دفاعیه، نامه‌ای است که توسط متهم یا وکیل او نوشته می‌شود و به دفتر دادگاه کیفری تحویل داده می‌شود. این نامه به دادگاه کیفری خطاب شده و در آن متهم تلاش می‌کند به برائت خود از جرم متهم شده، پاسخ دهد.
در این لایحه، متهم یا وکیل او باید مستندات و مدارکی را به دادگاه ارائه کنند که توانایی برائت متهم را دارند. هدف این است که مقام قضایی را با استدلال‌هایی متقن و منطقی مبنی بر برائت متهم را مجاب کنند. لایحه دفاعیه ممکن است به صورت چاپی یا دست نویس باشد.
مطلب مفید | نحوه دفاع زن در دادگاه نفقه
بطورکلی، در نحوه دفاع در دادگاه کیفری، دفاع به دو شکل می‌تواند انجام شود: دفاع شفاهی و دفاع کتبی. در دفاع شفاهی، متهم یا وکیل او، در جلسات دادگاه حضور پیدا می‌کنند و با مقام قضایی گفتگو می‌کنند. در دفاع کتبی، از لایحه دفاعیه برای نمایش مدارک و استدلال‌های بیشتر استفاده می‌شود.
روش کار دستگاه‌های قضایی
دستگاه‌های قضایی باتوجه‌به شواهد و مدارک موجود در پرونده، بدون تعصب و به شکل بی‌طرف، حکم خود را صادر می‌کنند. برای این منظور، طبق قوانین و مقررات مربوطه، جلسات دادگاه برگزار می‌شود و سپس در نتیجه بررسی مدارک و شواهد قضایی، حکم صادر می‌گردد.
به عبارت دیگر، در دستگاه قضایی، تلاش می‌شود تا تصمیم‌گیری‌ها بر اساس قوانین و مقررات مربوطه و با رعایت اصول عدالت و بی‌طرفی صورت گیرد. بنابراین، هنگام صدور حکم علیه یک شخص، نباید به صادرکننده حکم خرده گرفت تا از قانونی بودن حکم اطمینان حاصل شود.
به هر حال، در بعضی از موارد، به دلیل ناقص بودن مدارک یا در دسترس نبودن شواهد قانونی، تصمیمات قضایی ممکن است ناعادلانه بنظر برسد. و به زیان متهمین یا شاکیان باشد.
اقرار
اقرار برای ثابت‌کردن گناهان متهم در دادگاه از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. این اقرار باید با لفظ و یا نوشتار صریح و روشن و بدون ابهام باشد. همچنین، اقرار باید قطعی باشد و اقرار معلق و مشروط قابل قبول نیست. لازم است برای نافذشدن اقرار، فرد اقرارکننده عاقل، بالغ و مختار باشد.
مطلب مفید | نحوه دفاع در دادگاه نفقه
اقرار با اجبار و شکنجه و سایز شرایط نامناسب روحی به‌هیچ‌وجه اعتبار مناسبی نخواهد داشت. بعضی از جرائم، مانند شرب خمر، قوادی، قذف و سرقت، اقرار دو بار پشت سر هم قابل قبول است و در بقیه جرائم، یک بار کافی است. در واقع اقرار یک اصل مهم در زمینه شناخت نحوه دفاع در دادگاه به شمار می‌آید.
لازم به ذکر است که انکار پس از اقرار، به جز در جرائمی که مجازات آنها رجم یا حد قتل است، موجب سقوط مجازات نیست. در این صورت، مجازات مزبور ساقط و لواط، 100 ضربه شلاق و در سایر موارد، حبس تعزیری با درجه 5 خواهد بود.
در کل، اقرار به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین دلایل قانونی برای ثابت کردن گناهان متهم بسیار مهم است و تأییدیه‌ای قاطع برای محاکمه و قضاوت او محسوب می‌شود.
سوگند
باتوجه‌به ماده 201 قانون مجازات اسلامی، سوگند نیز از جمله دلایل اثبات قلمداد شده است. سوگند به معنای گواهی‌دادن خداوند بر درستی گفتار اداکننده است. برای اینکه سوگند معتبر باشد، باید ادا کنندۀ سوگند عاقل، بالغ، قاصر و مختار باشد. همچنین، طبق ماده 203 قانون مجازات اسلامی، سوگند باید با لفظ جلاله و الله، بالله، تالله یا نام خداوند متعال به سایر زبان‌ها صورت گیرد و در صورت نیاز، دادگاه کیفیت ادای سوگند را بررسی می‌کند.
طبق کلیه قوانین مرتبط با نحوه دفاع در دادگاه، قسم یا سوگند باید بر اساس ادعای فرد متهم صورت بگیرد و بتوان یقین‌بودن آن را ثابت کرد. علاوه‌براین، روش ادای سوگند باید به‌صورت لفظی باشد . البته این امکان وجود دارد که بتوان قسم را بر روی یک کاغذ نیز نوشت. مطابق ماده 207 قانون مجازات اسلامی، سوگند فقط نسبت به طرفین دعوا و قائم مقام آنها مؤثر است.
در بخش‌هایی امکان دارد که میزان تعزیرات به کمک سوگند یا قسم قابل اثبات باشد. از جمله این موارد باید به قصاص و ضرر و زیان اشاره کرد. همچنین، در صورتی که ثابت شود سوگند دروغ است یا ادا کننده سوگند فاقد شرایط قانونی بوده است، سوگند معتبر نخواهد بود.
دانش و اطلاعات قاضی
در امور کیفری، علم قاضی، آخرین مورد در ادله اثبات است. به استناد ماده 211 قانون مجازات اسلامی، علم قاضی به معنای یقین حاصل از مستندات روشن در امری که نزد وی مطرح می‌شود است. در بخش‌هایی که مستند حکم، مربوط به دانش کلی قاضی خواهد بود، قاضی وظیفه داد تا تمامی قرائن و دلیل‌های مدنظر را بطور کامل در حکم به اطلاع سایر افراد برساند.
تبصره ماده 211 نیز برای شرح بیشتر، مواردی مانند نظریه کارشناس، معاینه محل، تحقیقات محلی، اظهارات مطلع، گزارش ضابطان و سایر قرائن و امارات که علم آور است، را برای مستند علم قاضی نسبت به نحوه دفاع در دادگاه معرفی کرده است.
در شرایطی که دانش یا علم قاضی با سایر مستندات قانونی یکسان نباشد، نمی‌توان از آن مستندات به منظور ارائه رأی استفاده کرد . بنابراین، در چنین شرایطی قاضی تنها باید باتوجه‌به دانش خود نسبت به ارائه رأی اقدام کند.
درصورتی‌که برای قاضی علم حاصل نشود، ادله قانونی معتبر است و بر اساس آنها رأی صادر می‌شود. در تعارض سایر ادله با یکدیگر، مطابق ماده 213 قانون مجازات اسلامی، اقرار به شهادت شرعی، قسامه و سوگند مقدم است و شهادت شرعی بر قسامه و سوگند تقدم دارد.
اهمیت بهره گیری از وکلا
باتوجه‌به تخصص و تجربه وکلا در زمینه نحوه دفاع در دادگاه، آنها از قوانین و مقررات مربوط به هر مورد به خوبی آگاهی دارند و به همین دلیل می‌توانند بهترین خدمات حقوقی را به موکلان خود ارائه کنند.
وکیل به‌عنوان نماینده متهم موظف به دفاع از منافع موکل خود در دادگاه است. وکیل با ارائه مدارک و شواهد از سوی موکل، تلاش می‌کند از حقوق و منافع او را در دادگاه بهترین شکل ممکن دفاع کند. همچنین، وکیل با تجربه ، موکل را در پیشگیری از مسائل احتمالی نیز راهنمایی خواهد کرد.
استفاده از خدمات وکیل، موجب افزایش احتمال پیروزی در دادگاه می‌شود و به طور قابل توجهی کاستی‌هایی که می‌تواند در دفاع بدون وکیل بوجود آید، را به حداقل می‌رساند. علاوه‌براین، استفاده از خدمات وکیل، به موکل اجازه می‌دهد تا به شکل قانونی، حقوق و منافع خود را طبق مقررات قانونی به دست آورد.
سخن پایانی
دفاع در دادگاه شامل ضوابط و قوانین مختلفی است که هر یک به نحوی می‌توانند بر نتیجه اعلام شده توسط قاضی تأثیر بگذارند. به طور کلی می‌توان گفت که شناخت این امر یکی از مهمترین مواردی به شمار می‌آید که کلیه فعالان حوزه قضا باید با آن آشنایی کاملی داشته باشند.
اگر با نحوه دفاع در دادگاه آشنا نیستید، باید به سراغ بهره‌گیری از خدمات وکلای حرفه‌ای بروید. این افراد با داشتن دانش کامل در این زمینه به شما کمک خواهند کرد تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن نسبت به حق و حقوق خود دفاع کنید. در صورت نیاز به بهره‌گیری از این خدمات تنها کافی است با ما تماس بگیرید.
