شرایط تعویض شناسنامه بعد از طلاق و حذف نام همسر

شرایط تعویض شناسنامه بعد از طلاق و حذف نام همسر  

آشنایی با شرایط تعویض شناسنامه و حذف نام همسر

وقتی موضوع متارکه ، طلاق و یا فوت یکی از زوجین مطرح میشود، معمولاً اولین سوال در ذهن زوجین ، شرایط تعویض شناسنامه و حذف نام همسر بعد از طلاق است.

همانطور که در قانون ، ثبت ازدواج دارای ضوابط و مقررات خاص است در مورد حذف نام همسر سابق از شناسنامه نیز با مقررات خاص مواجهیم.

مطلب مفید | ازدواج مجدد ، قوانین و شرایط

به موجب ماده ۲۰ قانون حمایت از خانواده ، ثبت نكاح دائم ، فسخ و انفساخ آن ، طلاق ، رجوع و اعلام بطلان نكاح يا طلاق الزامي است. همچنین به موجب ماده ۲۱ این قانون در نکاح موقت نیز در صورت باردارشدن زوجه ، توافق طرفين و شرط ضمن عقد ، ثبت نکاح ضروری است

علاوه بر این ، در قانون ، شرایط حذف نام همسر و تعویض شناسنامه نیز ذکر شده است. در این مورد اداره ثبت احوال مقررات تقریباً سخت گیرانه ای دارد. بنابراین برای انجام این کار باید با ضوابط و مقررات قانونی آن آشنا بود.

هدف از اعمال مقررات سخت گیرانه در خصوص حذف نام همسر سابق از شناسنامه آن است که در ازدواج جدید هر دو نفر از وضعیت قبلی همسر خود کاملاً آگاه شوند . بنابراین قانون نمیخواهد در این مورد موجبات بی اطلاعی همسران را فراهم آورده باشد.

مقررات حذف نام همسر از شناسنامه

ماده ۳۳ قانون ثبت احوال ، اصلاحی 18 / ۱۰ / 1363 مقرر میدارد :

«کلیه وقایع ازدواج و طلاق یا وفات زوج یا زوجه و رجوع و بذل مدت و فسخ نکاح باید در دفاتر ثبت کل وقایع ثبت شود ولی در شناسنامه به شرح زیر انعکاس خواهد یافت:

در المثنی شناسنامه مرد یا زن ، آخرین نکاح و طلاق یا بذل مدت و در صورت تعدد زوجات ، آن تعداد ازدواج که به قوت خود باقی است ، منعکس خواهد شد.
ازدواج و طلاق غیرمدخوله در المثنی شناسنامه درج نخواهد شد».

مطلب مفید | وکیل شناسنامه

با دقت نظر در این قانون مشخص میشود بعد از طلاق و یا فوت همسر ، مادام که ازدواج جدید صورت نگرفته ، نام همسر سابق در شناسنامه باقی میماند . هر گاه ازدواج جدید ثبت شود ، نام همسر سابق از شناسنامه حذف میشود. به عبارت دیگر در شناسنامه جدید یا المثنی ، فقط نام همسر جدید قید خواهد شد.

این امر فقط مربوط به یک بار ازدواج مجدد نیست . اگر شخص مجددا از همسر دوم خود نیز طلاق بگیرد و با شخص ثالثی ازدواج کند می تواند درخواست تعویض شناسنامه بعد از طلاق را مطرح کند . و شناسنامه جدید را بدون نام همسر اسبق خویش دریافت کند.

وضعیت نام فرزند در شناسنامه

خوب حال ممکن است این سوال پیش آید که اگر زن یا مرد دارای فرزند از همسر سابق خود(که طلاق گرفته و یا فوت کرده است) باشند ، تکلیف نام وی در شناسنامه جدید یا المثنی چه میشود؟

باید گفت رابطه والدین و فرزندان تحت هیچ شرایط از بین نمیرود. لذا در زمان ازدواج مرد یا زنی که دارای فرزند بوده ، به هنگام تغییر شناسنامه و حذف نام همسر سابق ، نام فرزند یا فرزندان در شناسنامه جدید باقی خواهد ماند. در این مورد نمیتوان تحت هیچ شرایط این نام را از شناسنامه حذف نمود.

وضعیت شناسنامه دختر باکره

هر گاه زن و مرد پس از ازدواج ، از یکدیگر جدا شوند، وضعیت تغییر نام همسر در شناسنامه، برای زوجه ای که باکره است فرق میکند. در این مورد ، عدم وجود رابطه جنسی موجب میشود دختر باکره باشد. باکره بودن موجب میشود قانون در این مورد اجازه حذف نام همسر از شناسنامه دختر را با شرایطی بدهد.

در چنین موردی، زن میتواند با در دست داشتن گواهی پزشکی قانونی جهت تعویض شناسنامه و حذف نام همسر سابق خود از شناسنامه ، به اداره ثبت احوال یا دفتر پیشخوان دولت مراجعه نماید.

حذف نام همسر در دوران عقد

ممکن است میان زن و مرد در دوران عقد که هنوز وارد مرحله زندگی مشترک نشده اند ، تماس جنسی برقرار نشده باشد. در این مورد اگر آنان از یکدیگر جدا شوند ، میتوان نام همسر را از شناسنامه پاک کرد.

برای حذف نام همسر در دوران عقد ، لازم است دادگاه همزمان با صدور گواهی عدم امکان سازش ، موضوع باکره بودن زن را مورد تصدیق قرار دهد. در این مورد بطور حتم دادگاه  قبل از صدور حکم ، زن را به پزشکی قانونی معرفی خواهد نمود.

مطلب مفید | وکیل ثبت احوال

اگر زن مطلقه دارای چنین گواهی باشد میتواند با ارائه آن به اداره ثبت احوال ، شناسنامه جدید بگیرد و نام همسر قبلی اش را از سوابق شناسنامه ای خود پاک نماید.

این قانون شرایط کلی را بیان میکند که در اکثر مواقع این امکان وجود ندارد. اما در شرایط ویژه میتوان این درخواست را برای دادگاه مطرح نمود . دادگاه با توجه به شرایط موجود ، ممکن است حکم تعویض شناسنامه بعد از طلاق و حذف نام همسر را حتی با وجود عدم دوشیزگی زن صادر کند.

بقای نام همسر در ازدواج موقت

در ازدواج موقت اسم زوجین در شناسنامه یکدیگر ثبت نمی شود. لذا مسئله ای به نام حذف نام همسر در عقد موقت وجود ندارد. اما همانطور که بیان شد در مهمترین مورد اگر زوجین دارای فرزند شوند ، نام آنان در شناسنامه یکدیگر ثبت میشود. حال چنانچه این قبیل زوجین بخواهند پس از طلاق ، نام همسر سابق خود را از زندگی خویش پاک کنند ، لازم است پس از ازدواج جدید اقدام به حذف نام همسر سابق خود از شناسنامه نمایند.

چه نوع مدارکی برای حذف نام همسر از شناسنامه لازم است؟

با توجه به شرایطی که ممکن است برای زن و مرد وجود داشته باشد ، حذف نام همسر از شناسنامه تا حدودی متغیر است. بنابراین در مواردی ممکن است لازم باشد مدرک دیگری به اداره ثبت احوال ارائه شود.

اما بطور کلی مدارک زیر برای حذف نام همسر از شناسنامه و صدور شناسناه جدید مورد نیاز میباشد :

• مدارک هویتی شامل شناسنامه فعلی و کارت ملی
• معرفی نامه از دادگاه دال بر عدم وجود رابطه جنسی میان زوجین
• گواهی عدم امکان سازش و حکم طلاق
• گواهی بکارت از پزشکی قانونی در مورد دوشیزه
• ارائه مدرک ثبت ازدواج جدید در مورد زوجین دوباره ازدواج کرده
• گواهی فوت در مورد همسر فوت شده
• سند ازدواج در مورد همسر فوت شده

مرد نیز برای تعویض شناسنامه بعد از طلاق باید با توسل به گواهی دوشیزه بودن زن که از جانب پزشکی قانونی صادر می شود اقدام کند . از نظر ارائه این مدرک ، تفاوتی میان طرفین وجود ندارد.

باید توجه داشت حذف نام همسر بدلیل باکره بودن منوط به یک بار استفاده از این شیوه خواهد بود . در موارد بعدی امکان حذف نام همسر خود را نخواهند داشت . لذا چنین درخواستی در مرتبه دوم برای تعویض شناسنامه از سوی ثبت احوال رد خواهد شد.

هزینه حذف نام همسر از شناسنامه

هزینه حذف نام همسر از شناسنامه ممکن است با توجه به شرایط متفاوت باشد. به بیان دیگر اگر کسی بخواهد شخصاً و بدون گرفتن وکیل نام همسر سابق خود را از شناسنامه حذف کند ممکن است هزینه انجام این کار کمتر خواهد بود. اما ممکن است با موفقیت همراه نباشد. اگر فرد برای حذف نام همسر سابق خود از شناسنامه به وکیل مراجعه کند هزینه ها افزایش می یابد. با این وجود امکان موفقیت بالاتر و دردسرهای موکل کمتر خواهد بود.

همچنین هزینه های کارهای اداری ممکن است با توجه به شرایط متفاوت باشد. لذا بدون در نظر گرفتن شرایط نمی‌توان یک رقم مشخص تعیین نمود. لذا هزینه حذف نام همسر از شناسنامه در قابل پیش بینی دقیق نیست.

هرچند ممکن است سپردن روند حذف نام همسر از شناسنامه به وکلا با تجربه ای که در این زمینه فعالیت می کنند هزینه های بیشتری را برای فرد متقاضی در پی داشته باشد.

اما این امکان را به فرد متقاضی می دهد که از رفت و آمد متوالی، اتلاف وقت و بروکراسی اداری خلاص شود و پس از سپردن مدارک به وکیل مورد نظر در زمان مناسب شناسنامه جدید خود را دریافت کند.

زمان حذف نام همسر از شناسنامه

بطور کلی بین دو تا سه هفته طول میکشد تا فرایند تعویض شناسنامه و حذف نام همسر از  آن به سرانجام برسد. این زمان نیز قطعی نیست و با توجه به عوامل دیگری که خارج از اختیار وکیل است ممکن است بیش از این به درازا بکشد.

نکات مهم در مورد وضعیت ازدواج و سوابق تجرد

• قبل از انجام ازدواج ، طرفین میتوانند از اداره ثبت احوال اقدام به گرفتن گواهی تجرد کنند. به موجب این گواهی طرفین از وضعیت گذشته همسر خود آکاه خواهند شد.
• برای تعویض شناسنامه و حذف نام همسر سابق از آن ، نوع طلاق ( توافقی یا غیر تواققی) تاثیری در نتیجه ندارد . بنابراین فقط ارائه طلاق نامه برای صدور حکم تعویض شناسنامه بعد از طلاق و حذف نام همسر کافی خواهد بود.
• هر نوع پنهان کاری در مورد ازدواج قبلی میتواند عاملی برای درخواست انحلال نکاح از طرف زن یا مرد درخواست کننده ، و صدور حکم از طرف دادگاه باشد.
• اگر پس از ازدواج ، زن درخواست کند نام خانوادگی وی به نام خانوادگی همسر خویش تغییر کند. این درخواست از نظر قانونی امکان پذیر خواهد بود.
• زوجه ای که نام خانوادگی همسر خود را برگزیده است ، اگر از همسرش طلاق بگیرد می تواند بار دیگر درخواست بازگشت به نام خانوادگی قبلی خود را مطرح کند. در این مورد ، وی میتواند در صورت موافقت مرد قبل از طلاق و در صورت عدم موافقت مرد ، تعویض شناسنامه را موکول به بعد از طلاق نماید.