تغییر جنسیت و نکات حقوقی آن

تغییر جنسیت ، شرایط درخواست تغییر جنسیت 

تغییر جنسیت

یکی از موضوعات مهم در بستر خانواده ، تغییر جنسیت است که اقدام در مورد آن تابع شرایط حقوقی خاصی است. در این مورد اگر خواهان انجام اقدامات پزشکی و حقوقی هستید حتما با وکیل تطبیق جنسیت مشاوره لازم را انجام دهید. اگر بدنبال بهترین وکیل پایه یک دادگستری و آشنا به امور حقوقی تغییر جنسیت هستید ما در کنار شما خواهیم بود.

برخی نکات حقوقی تغییر جنسیت

گاهی افرادی به جهت اختلالات جنسی بنا به دلایل روانشناسی یا پزشکی مایل به تغییر جنسیت هستند. دو دسته از افراد بیشترین میزان تمایل به تغییر جنسیت را دارند:

ترنس سکچوال:

این گروه با اینکه از نظر پزشکی اختلال جنسی ندارند و جسم آنها مطابق با جنس آنها است اما از نظر روانشناسی خودشان معتقد هستند که جنس آنها مطابق با جسمشان نیست و باید جنس آنها تغییر پیدا کند. این اختلال یک اختلال روانشناسی است و به جهت نارضایتی از جنس خود مایل به تغییر جنسیت هستند.

تراجنسیتی یا دو جنسیتی ها:

این یک اختلال پزشکی است و در تشخیص هویت جنسی فرد ابهام وجود دارد. آلت جنسی فرد حالت بینابین دارد و تعلق وی به یک جنس خاص دقیقا مشخص نیست.

تغییر جنسیت چیست؟

افرادی که به جهت اختلال روانشناسی یا پزشکی جسم خود را مطابق با جنس خود نمی­دانند، اقدام به تغییر جنسیت می­کنند. این افراد با عمل جراحی به جنس مورد نظر خود تبدیل می­شوند. برای مثال اگر زن است با تغییر جنسیت به مرد تبدیل می­شود و اگر مرد است با تغییر جنسیت به زن تبدیل می­شود.

شرایط تغییر جنسیت:

صدور مجوز جراحی از سوی دادگاه:

زمانی می­توان اقدام به تغییر جنسیت نمود که حکم قطعی از دادگاه صادر گردد.

مرجع تقدیم دادخواست:

شخص متقاضی باید به دفتر خدمات قضایی مراجعه نموده و دادخواست تغییر جنسیت و تغییر نام در شناسنامه تقدیم نماید. شخص دادخواست را برای دادگاه خانواده محل اقامت خود و به طرفیت اداره ثبت احوال محل تنظیم شناسنامه تنظیم می­کند. این دعوا، دعوای حقوقی بوده و در دادگاه خانواده رسیدگی می­شود.

هزینه دادرسی:

این دعوی ، یک دعوای غیر مالی و غیر ترافعی است. و در تمام مراحل رسیدگی میزان ثابتی دارد.

شیوه­ های اقدام برای عمل جراحی:

الف – تقدیم دادخواست به دفتر خدمات قضایی و طی مراحل دادرسی و سپس انجام اقدامات پزشکی

ب – مراجعه به روانپزشک و سپری کردن دوران روان درمانی و تایید روان­پزشک و انجام آزمایشات لازم و  سپس تقدیم دادخواست و ارائه نتایج آزمایشات و تأییدیه روانپزشک به دادگاه.

مراحل رسیدگی در دادگاه:

• خواهان برای تأیید وجود اختلال به پزشکی قانونی ارجاع داده می­شود.
• پس از تأیید وجود اختلال جنسی خواهان از سوی پزشکی قانونی به یک روان­پزشک معتبر معرفی شده و دوره روان ­درمانی را سپری می­کند.
• برای اینکه اطمینان حاصل شود فرد دچار اختلال هورمونی یا کروموزومی نیست، مورد آزمایش­های تشخیص سطح هورمون و کاریوتایپ قرار می­گیرد.
• پس از طی این مراحل روانپزشک وجود اختلال جنسی را تأیید کرده و به پزشکی قانونی ارجاع میدهد.
• بعد از تأیید از سوی روانپزشک، پزشکی قانونی تأیید نموده و به دادگاه ارجاع میدهد.
• پس از تأیید از سوی پزشکی قانونی ، دادگاه حکم جواز تغییر جنسیت و تغییر شناسنامه را صادر می­کند.

از چه سنی می­توان برای دریافت مجوز جراحی اقدام کرد؟

از سن 18 سالگی که سن قانونی است می­توان دادخواست تقدیم نمود.

تأثیر جنسیت جدید بر ازدواج قبلی:

با تبدیل جنسیت هر یک از زوجین ، ازدواج قبلی خود به خود منحل شده و از تاریخ تغییر جنسیت باطل می­گردد. در این صورت نیازی به طلاق و یا فسخ نکاح نیست.

مهریه زوجه:

چنانچه یکی از زوجین تغییر جنسیت داده باشند، باید دو فرض را از یکدیگر تفکیک کرد:

تغییرجنسیت پس از عقد نکاح و پیش از رابطه جنسی:

در اینصورت مهریه­ ای به زوجه تعلق نمی­گیرد و اگر مهریه را دریافت کرده باشد، باید مسترد کند.

تغییرجنسیت پس از نکاح و رابطه جنسی:

در اینصورت مهریه زوجه از قبل مستقر شده و باید پرداخت شود. تبدیل جنسیت نیز حق مکتسبه زوجه را ساقط نمی­کند.

نفقه:

نفقه همسر:

چنانچه زوجه تغییرجنسیت داده و به مرد تبدیل شود، حق دریافت نفقه از وی ساقط شده و نفقه ­ای به او پرداخت نمی­شود.

نفقه فرزندان:

با تغییرجنسیت زوج و تبدیل شدن به زن، حق پرداخت نفقه ساقط نشده و وی همچنان مکلف به پرداخت نفقه به فرزندان است.

عده:

پس از انحلال نکاح در اثر تغییر جنسیت و تبدیل شدن مرد به زن و یا زن به مرد چنانچه بخواهد ازدواج کند، نیازی به نگهداشتن عده نیست.

ازدواج با جنسیت جدید:

شخص پس از تغییرجنسیت ، با جنسیت جدید می­تواند ازدواج کند.

حضانت فرزندان:

برای بررسی تکلیف حضانت فرزندان پس از تغییر جنسیت پدر یا مادر ، باید دو فرض را از هم تفکیک نمود:

پدر تغییرجنسیت داده و به زن تبدیل شده است:

چنانچه جنسیت جدید پدر بر فرزند آثار سوء نداشته باشد، ولایت و حضانت پدر همچنان باقی است. اما در صورتی که منجر به آسیب و آثار سوء بر فرزند باشد، ولایت و حضانت پدر ساقط می­شود.

مادر تغییرجنسیت داده و به مرد تبدیل شده است:

در این صورت مادر با تغییر جنسیت به پدر تبدیل نشده و ولایت بر فرزند نخواهد داشت. اما اگر در دورانی که حضانت فرزند با مادر بوده اقدام به جراحی نموده باشد، در صورتی که آثار سوئی نسبت به فرزند داشته باشد حضانت از او سلب می­شود . اما اگر صدمه ­ای به فرزند وارد نکند، حضانت فرزند از او سلب نخواهد شد.­

 ارث با جنسیت جدید:

برای تعیین سهم الارث فرد با جنسیت جدید باید چند فرض را تفکیک نمود:

زوج یا زوجه:

با تبدیل جنسیت ازدواج منحل شده و هیچ ارثی از یکدیگر نمی­برند.

فرزندی که تغییرجنسیت داده از اموال والدین متوفی:

براساس جنسیت ، زمان فوت والدین محاسبه و پرداخت می­شود.

پدر و مادری که تغییرجنسیت داده از اموال فرزندان:

براساس جنسیت ، زمان انعقاد نطفه فرزند محاسبه و پرداخت می­شود.

شخصی که تغییرجنسیت داده از اموال برادر و خواهر متوفی:

براساس جنسیت ، زمان فوت متوفی محاسبه و پرداخت می­شود.

 نمونه متن دادخواست تغییر جنسیت

خواسته : تغییر جنسیت و تغییر نام در شناسنامه

دلایل و منضمات: 1-    گواهی پزشکی قانونی مبنی بر تأیید اختلال جنسی 2-    نتایج آزمایشات هورمونی و کروموزومی

ریاست محترم شعبه ……دادگاه  خانواده شهرستان …………………..

با سلام؛ احتراماً به استحضار می­رساند؛

اینجانب با شناختی که از خود دارم دریافته ام که خصوصیات روانی بنده با ظاهر و جسم بنده هیچ ­گونه سنخیتی ندارد و جسم بنده مطابق با هویت معنوی من نیست. لذا از دادگاه محترم تقاضای صدور مجوز لازم برای انجام عمل جراحی و تغییر جنسیت و تغییر نام در شناسنامه را دارم.

محل مهر و امضا

مستندات قانونی

بند 18 ماده 4 قانون حمایت خانواده:

ماده۴ـ رسیدگی به امور و دعاوی زیر در صلاحیت دادگاه خانواده است :

۱۸ـ تغییر جنسیت.