ادعای اعسار و مدارک لازم برای اثبات آن
روند قانونی ادعای اعسار و مدارک لازم برای اثبات آن
به شخص که در تنگدستی بسر ببرد و یا به اموال خود دسترسی نداشته باشد و نتواند دیون و بدهی هایش را بپردازد، معسر گفته می شود.
اعسار نیز به معنی ناتوانی مالی و در مضیقه بودن و عدم دسترسی به مال است. ادعای اعسار زمانی از طرف طرفین پرونده در دادگاه صورت میگیرد که خواهان یا خوانده ، به هر دلیل ، توانایی پرداخت هزینه های دادرسی و نیز گرفتن وکیل و پرداخت حق الوکاله وی را ندارند.
مطلب مفید | اعسار از پرداخت محکوم به
چنین اشخاصی می توانند تقاضای اعسار نموده و در صورت اثبات ادعا از مزایای اعسار بهره مند شوند.البته ممکن است دادگاه ، ادعای اعسار را بپذیرد و یا تحت شرایطی آن را نپذیرد.
مطلب مفید | ادعای اعسار از پرداخت بدهی
ادعای اعسار و مدارک لازم چه کسانی پذیرفته میشود؟
الف) خواهان پرونده ، هر گاه قادر به پرداخت هزینه های قانونی پرونده نباشد.
ب) خوانده بدهکار ، هر گاه بعد از صدور حکم و اجرائیه ، توان پرداخت بدهی را نداشته باشد.
نکته : تشخیص معسر بودن با قاضی دادگاه خواهد بود.
موارد ادعای اعسار
ادعای اعسار میتواند نسبت به هزینه دادرسی و یا اعسار به پرداخت بدهی باشد. در ادامه هر کدام را مختصراً توضیح خواهیم داد.
اعسار نسبت به هزینه دادرسی
وقتی خواهان برای ثبت دادخواست خود به دفتر خدمات قضایی مراجعه میکند وی باید هزینه های دادرسی را پرداخت نماید. هر گاه چنین فردی قادر به پرداخت این هزینه ها نباشد میتواند در دادخواست اصلی خود به عنوان خواسته ادعای اعسار نسبت به هزینه دادرسی را مطرح کند. در چنین مواردی ، دادگاه قبل از رسیدگی به دادخواست اصلی ، ابتدا اعدای اعسار وی را مورد رسیدگی قرار خواهد داد.
اعسار نسبت به محکوم به
ممکن است به موجب حکم دادگاه ، خوانده یک پرونده محکوم به پرداخت خسارت ، و یا دین به دیگران شود. اگر چنین فردی توان پرداخت را نداشته باشد و معسر محسوب گردد، می تواند با ارائه دادخواست اعسار نسبت به بدهی یا محکوم به (آنچه نسبت به آن حکم شده) و اثبات آن ، از پرداخت محکوم به معاف شود.
مطلب مفید | مطالبه مهریه و دادخواست آن
فرایند ثبت و درخواست اعسار
الف) مراجعه به دفتر خدمات قضایی
ب) تنظیم دادخواست اعسار
پ) ثبت دادخواست اعسار
ت) ارسال درخواست به شعبه دادگاه ذیصلاح
ث) ارسال دادخواست از طرف مدیر دفتر برای قاضی
ج) رسیدگی به پرونده در خارج از نوبت در دادگاه دعوی اصلی
ح) ارائه مدارک اثبات ادعای اعسار به دادگاه
خ) احضار شهود و ادای سوگند در محضر دادگاه
د) استعلام مدارک از مراجع مربوطه و سایر بررسی ها
ذ) صدور حکم در مورد ادعای اعسار(رد دادخواست ،قبول اعسار )
انواع معافیت در قبول اعسار از پرداخت هزینه دادرسی
- هزینه دادرسی
- پرداخت حق الوکاله(در نتیجه امکان برخورداری از وکیل معاضدتی)
- هزینه انتشار آگهی
- دستمزد کارشناس
انواع معافیت ها در صورت قبول اعسار از پرداخت بدهی
- تقسیط بدهی
- معاف از ممنوع الخروج شدن
- معافیت موقت زوج از پرداخت حقوق زوجه (در بحث طلاق)
مطلب مفید | ادعای جعل با تعیین جاعل
برای اثبات اعسار چه مدارکی لازم است؟
ادعای اعسار چندان هم جریان ساده ای ندارد. زیرا ارائه دادخواست اعسار مستلزم آن است که معسر ، از قبل اقدامات لازم و برخی شواهد و مدارک را برای این کار مهیا نماید. این مدارک و شواهد عبارتند از :
- صورت اموال و دارایی های منقول و غیر منقول (ملک ، خودرو ، سهام ، سکه ، موجودی حساب بانکی ، و ….)
- لیست تمامی خرید و فروش و معاملات اموال و دارایی ظرف یکسال اخیر
- شهادت شهود به انضمام استشهادیه کتبی
- فهرست مطالبات و ریز اموال نزد دیگران
- برای دادخواست «اعسار از هزینه دادرسی» ، مدعی باید دو شاهد معرفی کند.
- برای دادخواست «اعسار از محکوم به» مدعی باید چهار شاهد معرفی کند.
- «درخواست اعسار از محکوم به» مستلزم ارائه دادنامه محکومیت است.
مطلب مفید | مبلغ دیه تصادف خودرو
زمان دادخواست اعسار و مدارک لازم
ادعای اعسار هر گاه بخواهد به جریان بیافتد باید حتماً دادخواست اعسار را تقدیم دادگاه نمود. این دادخواست میتواند به دو صورت ارائه شود. ارائه دادخواست همراه با دعوی اصلی ، یا ارائه دادخواست اعسار بعد از دادخواست اصلی به دادگاه.
ادعای اعسار و مدارک لازم در مراحل دادرسی
ادعای اعسار در مراحل دادرسی امکان پذیر است. ممکن است اعسار در مرحله بدوی پذیرفته نشود در این صورت میتوان دادخواست اعسار تجدید نظر را مطرح نمود. چنانچه ادعای اعسار ثابت شود ، حکم اعسار را میتوان در تمام مراحل دادرسی مربوط به آن پرونده ، از جمله تجدیدنظر خواهی و فرجام خواهی مورد استفاده قرار داد.
لغو حکم اعسار
هر گاه در هر مرحله از دادرسی مشخص شود مدعی اعسار، توانایی مالی پیدا کرده است ، حکم اعسار وی لغو میشود. در این صورت وی ملزم به پرداخت هزینه ها و دیون خود خواهد بود.
مجازات ادعای اعسار کذب
هر گاه یکی از وجوه زیر در مدعی اعسار مشاهده و محرز شود ، ادعای اعسار باطل و مدعی آن به مجازات حبس محکوم خواهد شد :
۱ . چنانچه بعد از صدور حکم اعسار محرز شود فرد خود را به دروغ معسر معرفی کرده است.
۲ . چنانچه بعد از قبولی و صدور حکم اعسار مشخص شود شهادت گواهان دروغ بوده است. در این حالت شهود نیز با مجازات حبس مواجه خواهند شد.
۳ . اگر بعد از صدور حکم اعسار ، مدعی اعسار مالی را به دست آورد ولی همچنان خود را معسر قلمداد کند.
۴ . چنانچه شخصی با مدعی اعسار تبانی کند و بر خلاف واقعیت ، خود را طلبکار ایشان معرفی کرده باشد. در این مورد ، طلبکار نیز به مجازات حبس محکوم خواهد شد.
نکته: صدور حکم اعسار موجب رفع ممنوع الخروج بودن بدهکار میشود.
دلایل اعسار و مقررات قانونی
در دعاوی که محكوم‌عليه ، ادعای اعسار را مطرح و تقاضای تقسیط مینماید ، مي‌بايست دلايل خود را به دادگاه صادرکننده رای ارایه کند. معمولاً مهمترين دلایل استنادی خواهان ، استشهاديه تنظيمی است. مقررات اتیان سوگند باید رعایت و شهود خواهان اعسار باید در دادگاه بدوی حاضر شوند و سوگند یاد کنند.
مستند به قانون آيين دادرسی كيفری ، قاضی دادگاه باید از شهود دعوت به عمل آورد و حضوراً اظهارات آنها را در صورتجلسه درج کند.
علاوه بر این مقررات جرح شهود نیز با اهمیت است. در این خصوص دادگاه بدوی می‌بایست از خوانده دعوای اعسار نیز در یك جلسه جداگانه دعوت به عمل آورد و اظهارات وی را نیز در جرح احتمالی شهود تعرفه‌شده استماع کند.
قاضی دادگاه نمی‌تواند صرفاً به استناد یك برگ استشهادیه منسوب به افراد ناشناس به عنوان شهود، بی‌آنكه احضار و احراز هویت شوند، رای به اعسار متقاضی اعسار به طور غیرمستقیم صادر کند. باید توجه داشت از نظر قانونی محكوم‌له وظیفه ندارد اموال محكوم‌علیه را معرفی كند .
دادگاه صالح رسیدگی به دعوای اعسار
اگر دعوای حقوقی اعسار از پرداخت هزینه دادرسی مطرح میباشد، خواسته مذکور در همان دادخواست اصلی، بعنوان نخستین خواسته ذکر و قید میشود. دادگاه پیش از ورود به ماهیت و رسیدگی به اصل دعوا و خواسته ، به ادعای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی رسیدگی مینماید.
چنانچه حکم قطعی صادر شده باشد و محکوم، ادعای اعسار داشته باشد، به دعوای حقوقی با خواسته اعسار از پرداخت محکوم به در دادگاه بدوی رسیدگی میشود.
انواع دادخواست اعسار کدام است؟
ادعای اعسار به دو صورت مطلق و نسبی است. در هر دو مدل اعسار ، باید ادعای اعسار برای دادگاه محرز و اثبات گردد.
اعسار نسبی
این حالت از اعسار ، حالتی است که فرد توانایی پرداخت دیون و بدهی خود را بصورت یکجا ندارد. و در صورت تقسیط ، توانایی پرداخت برای فرد وجود خواهد داشت. به این حالت ، اعسار نسبی و در نتیجه به فردی که در این شرایط باشد نیز معسر نسبی اطلاق میشود. مانند اعسار از پرداخت مهریه زوجه که منتهی به پرداخت مهریه به صورت اقساط میگردد.
اعسار مطلق
در اعسار مطلق ، مدعی اعسار ادعا میکند مطلقاً قادر به پرداخت دیون و بدهی های خود نیست.
ادعای اعسار قابل انتقال به ورثه نیست
چنانچه مدعی اعسار فوت کند ، ورثه وی نمیتوانند با استناد به حکم اعسار وی ، از حق اعسار استفاده نمایند. آنان در صورت لزوم باید خود ادعای اعسار را مطرح نمایند.
اعسار تاجر ورشکسته
تاجر ورشکسته برای ادعای اعسار ابتدا لازم است دادخواست ورشکستگی را تقدیم دادگاه نماید. در صورت اثبات ورشکستگی ، میتواند دادخواست اعسار را نیز مطرح نماید.
هزینه عدم اثبات اعسار
اگر ادعای اعسار از محکوم به توسط مدعی اثبات نشود ، مدعی ملزم به پرداخت هزینه های رسیدگی به دادخواست اعسار معادل دو برابر هزینه های معمول و حق الوکاله خواهد شد.
برخورد دادگاه با معسر و تقاضای اعسار
با ارائه دادخواست اعسار به دادگاه ، قاضی ممکن است در مقابل ادعای اعسار از پرداخت بدهی ، سه نوع برخورد قضایی داشته باشد و بر مبنای آن رای صادر کند :
- قسطی کردن بدهی
- دادن مهلت به معسر
- برائت موقتی ذمه تا حصول توانایی مالی برای پرداخت.
متداول ترین روش ، اقساطی کردن بدهی است.
مطلب مفید | دلایل اثبات مالکیت
