توقیف حساب افراد بدهکار و شرایط رفع مسدودی
آشنایی با روند توقیف حساب افراد بدهکار و رفع مسدودی
از جمله راههایی که قانونگذار برای دریافت طلب از افراد بدهکار در قانون پیش بینی نموده است ، توقیف حساب افراد بدهکار است.
اما آیا انجام این کار براحتی صورت میگیرد؟ تحت چه شرایطی میتوان نسبت به توقیف حساب افراد بدهکار اقدام نمود؟ چگونه میتوان از حیاب توقیفی رفع توقف نمود؟
اینها مسائلی هستند که در این مقاله به آن خواهیم پرداخت.
مطلب مفید | وادار کردن مالک آپارتمان بدهکار به پرداخت بدهی
مفهوم توقیف حساب افراد بدهکار
توقیف حساب ممکن است بدلایل مالی و حقوقی زیر انجام پذیرد :
- مسدودی حساب بانکی
- به خاطر ضمانت وام
- مسدودی حساب بانکی به خاطر چک برگشتی ( تا 7 سال بعد از صدور چک برگشتی)
- دستور مرجع قضایی
مقصود ما در این مقاله پرداختن به وجه آخر ، یعنی جنبه حقوقی توقیف حساب افراد بدهکار است .
پس مراد ما ، توقیف حساب افراد بدهکار با دستور مقام قضایی است. این وجه از توقیف حساب معمولاً در زمان طرح شکایت و یا تنظیم دادخواست علیه فرد یا افراد بدهکار انجام میپذیرد. در این صورت بانکی که حساب فرد بدهکار در آن مفتوح است ، تا زمان پرداخت بدهی و حل مشکلات پرونده در جریان ، مسدود خواهد ماند. در چنین مواردی بدهکار نمیتواند به موجودی حساب خود دسترسی پیدا کند و وجهی از آن حساب برداشت نماید.
مطلب مفید | امکان توقیف سرقفلی مغازه
همچنین در صورت عدم پرداخت بدهی به میزان بدهی وی از حساب او کسر می شود تمامی این اقدامات در شرایط خاصی صورت می گیرد و لازمه وجود شرایطی ویژه است.
طرح شکایت از افراد بدهکار و شروع مقدمات توقیف حساب افراد بدهکار
ماجرای توقیف معمولاً از جایی شروع میشود که فرد یا افرادی بدلایل مختلف از پرداخت بدهی خود بابت معاملات و قراردادها طفره میروند. در چنین مواردی طلبکار وارد فرایند قضایی شکایت از افراد بدهکار میشود.
با توجه به نوع دعوی ، که ممکن است ماهیت حقوقی و یا کیفری داشته باشد ، فرایند قضایی با تنظیم دادخواست و یا تنظیم شکایت آغاز خواهد شد.
اگر دادخواست تنظیم شود یعنی دعوای شما صرفاً جنبه حقوقی دارد و باید موضوع از طریق دادگاه حقوقی پیگیری شود. البته اگر میزان بدهی از بیست میلیون تومان کمتر باشد رسیدگی به موضوع در صلاحیت شورای حل اختلاف خواهد بود.
اگر پرونده جنبه کیفری داشته باشد شما باید شکایت تنظیم نمایید و ابتدا پرونده به دادسرا برای انجام تحقیق ارسال میشود.
اینکه حاب فرد یا افراد بدهکار توقیف شود بستگی به جریان پرونده و نظر قاضی خواهد داشت.
مطلب مفید | فک رهن و مراحل قانونی آن
احضار بدهکار و اقدامات دادگاه
با تعیین نوبت پرونده و فرا رسیدن زمان آن با دستور قاضی طرفین پرونده به دادگاه احضار میشوند.
قاضی در جریان رسیدگی ، از فرد یا افراد بدهکار میخواهد دلایل خود را برای عدم پرداخت بدهی اعلام نمایند.
با دفاع خوانده یا بدهکار از خود چنانچه قاضی دفاعیات وی را نادرست تشخیص دهد فرد بدهکار را به پرداخت بدهی محکوم خواهد نمود.
در رایی که صادر و ابلاغ خواهد شد مهلت زمان خاصی برای فرد بدهکار در نظر گرفته میشود تا نسبت به پرداخت بدهی خود اقدام نماید.
البته دادگاه برای تضمین اجرای این رای ، از بدهکار تامین مناسب یا تعهد خاصی اخذ مینماید.
چنانچه با گذشت یکسال از زمان ابلاغ رای ، فرد محکوم از پرداخت بدهی خود سر باز زند ، مرجع قضایی میتواند دستور توقیف اموال وی را بدهد.
دادرس اجرای احکام با توجه به شرایط زیر می تواند نسبت به توقیف حساب بانکی محکوم علیه و برداشت از حساب مذکور به میزان بدهی اقدام نماید :
- مفاد رأی ، الزام بدهکار به پرداخت وجه نقد باشد.
- مدت یکسال از تاریخ ابلاغ رأی سپری شده و رأی اجرا نشود (بدهی پرداخت نشده باشد).
این دستور مستند به ماده 19 قانون محکومیت های مالی ترتیب خاصی دارد . ماده 19 در این خصوص چنین مقرر میدارد :
ماده ۱۹ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی
مرجع اجراءکننده رای باید به درخواست محکومٌ‌له به بانک مرکزی دستور دهد که فهرست کلیه حسابهای محکوم‌علیه در بانکها و موسسات مالی و اعتباری را برای توقیف به مرجع مذکور تسلیم کند. همچنین دادگاه باید به درخواست محکومٌ‌له یا خوانده دعوای اعسار به مراجع ذی ربط از قبیل ادارات ثبت محل و شهرداری‌ها دستور دهد که براساس نشانی کامل ملک یا نام مالک پلاک ثبتی ملکی را که احتمال تعلق آن به محکوم‌علیه وجود دارد برای توقیف به دادگاه اعلام کند. این حکم در مورد تمامی مراجعی که به هر نحو اطلاعاتی در مورد اموال اشخاص دارند نیز مجری است.
تبصره ۱ – مراجع مذکور در این ماده مکلفند به دستور دادگاه فهرست و مشخصات اموال متعلق به محکوم‌علیه و نیز فهرست نقل و انتقالات و هر نوع تغییر دیگر در اموال مذکور از زمان یکسال قبل از صدور حکم قطعی به بعد را به دادگاه اعلام کنند.
تبصره ۲ – مفاد این ماده در مورد اجرای قرارهای تامین خواسته موضوع ماده(۱۰۸) قانون آیین‌دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب 21/۱/1379 و نیز اجرای مفاد اسناد رسمی مجری است.
مطلب مفید | توقیف عملیات اجرایی ثبت
تفسیر قانونی دستور توقیف اموال بدهکار
تا قبل از تصویب قانون مورد نظر ، به استناد ماده 151 قانون آیین دادرسی مدنی کیفری سال 94 ، بازپرس فقط در موارد ضروری می‌توانست به منظور کشف جرم یا دستیابی به ادله وقوع جرم ، حسابهای بانکی اشخاص را با تایید رییس حوزه قضایی کنترل کند. حال آنکه مستند به قانون اجرای محکومیت های مالی ، دادگاه‌ها پس از درخواست فرد طلبکار ، مکلف به صدور دستور شناسایی حساب(بانکی و موسسات اعتباری) اشخاص بدهکار هستند. که اجرای دستور برعهده بانک مرکزی خواهد بود.
در اجرای تبصره دو ماده ۱۹ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی، در صورت درخواست تامین از سوی متقاضی ، این امکان به استناد ماده موصوف پیش از طرح دعوای اصلی نیز با شناسایی و توقیف حسابهای بانکی فرد بدهکار امکان پذیر خواهد بود.
علاوه بر این ، طلبکار حتی اگر اموالی از متهم سراغ نداشته باشد ، میتواند با مراجعه به دوایر اجرای ثبت ، مستند به قانون جدید ، اموال بدهکار را شناسایی نماید.
چگونگی شناسایی و توقیف حساب های بانکی افراد بدهکار
حکم توقیف اموال معمولاً از اختیارات دادرس اجرای احکام است. برای این کار نیازی به اخذ مجوز از بانکی که حساب فرد بدهکار نزد آن قرار دارد نخواهد بود.با صدور حکم توقیف اموال از طرف دادرس اجرای احکام ، حساب های بانکی فرد بدهکار تا زمان دستور رفع توقیف ، مسدود می شوند .
بمنظور جلوگیری از اختفا یا انتقال وجوه حساب فرد بدهکار به حساب های دیگر ، بانک مرکزی موظف است از تاریخ صدور رای دادگاه مبنی بر محکومیت تا یک سال ، تمام گردشهای مالی فرد بدهکار را مشخص و به مراجع قضایی تحویل دهد.
خودداری از انجام این اقدام ، میتواند به انفصال درجه ۶ از خدمات دولتی و عمومی منجر شود.
چنانچه متهم ظرف یکسال از صدور حکم دادگاه ، نسبت به پرداخت بدهی به خواهان اقدام نکند ، دادرس اجرای احکام ، حکم توقیف حساب های بانکی و دارایی های فرد بدهکار را تا روشن شدن وضعیت و پرداخت بدهی طلبکار ، صادر کند.
هزینه توقیف اموال
برابر ماده ۱۵۸ قانون اجرای احکام مدنی ، هزینه توقیف اموال شامل هزینه های اجرا و و هزینه حق الزحمه کارشناس و خبره یا ارزیاب و حق حفاظت اموال و نظایر آن خواهد بود.
اگر خوانده از پرداخت هزینه های اولیه کارشناسی توقیف اموال به هر دلیل خودداری نماید و این هزینه ها به وسیله خواهان یا محکوم له پرداخت شود از فرد خوانده یا محکوم علیه در زمان اجرای حکم اخذ و به خواهان عودت داده می شود. همچنین اگر طرفین دعوا یعنی محکوم له و محکوم علیه در تعیین ارزیاب به توافق نرسند.
دادرس اجرای احکام از میان کارشناسان رسمی دادگستری یک نفر ارزیاب متخصص و خبره را انتخاب و برای ارزیابی اموال و توقیف آنها مامور مینماید.
از دیگر هزینه های توقیف اموال هزینه های مندرج در ماده ۵۰۳ قانون اجرای احکام مدنی است که هزینه دادخواست کتبی یا شفاهی اعم از دادخواست بدوی ، اعتراض به حکم غیابی و متقابل ، ورود و جلب ثالث ، دادخواست تجدیدنظر ، فرجام ، اعاده دادرسی ، هزینه وکالتنامه ، برگ های اجرایی و غیره که در ماده ۳ قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین مصوب سال ۱۳۷۳ خورشیدی می باشد که به صورت الصاق و ابطال تمبر یا واریز وجه به حساب خزانه پرداخت می گردد.
خواهان در زمان تقدیم دادخواست توقیف اموال ، موظف است به میزان خواسته تمبر ابطال و الصاق نماید. در مرحله بدون دعاوی که خواسته آن تا مبلغ ده میلیون ریال تقدیم شود معادل ۵.۱ درصد ارزش خواسته و اگر بیش از مبلغ ده میلیون ریال باشد به نسبت مبلغ مازاد بر آن ۲ درصد ارزش خواسته افزوده می شود.
مطلب مفید | اعتراض ثالث و اثبات مالکیت
فرایند و شرایط توقیف حساب بانکی افراد بدهکار
- تشکیل پرونده قضایی با درخواست فرد طلبکار
- طلبکار همزمان با طرح شکایت خود ، می تواند دادخواست توقیف حساب فرد بدهکار را به دادگاه ارائه دهد.
- رسیدگی به پرونده در دادگاه حقوقی یا دادسرا و دادگاه کیفری
- شناسایی حساب فرد بدهکار ، از طرف فرد طلبکار و معرفی به دادگاه
- درخواست توقیف حساب بدهکار ، از طرف فرد طلبکار
- صدور رای محکومیت فرد بدهکار برای پرداخت بدهی
- گذشت یکسال از صدور رای دادگاه( برای عملیاتی شدن توقیف حساب بانکی نیاز به تقاضای محکوم له یا خواهان نیست . این کار به صورت اتوماتیک پس از گذشت یک سال از سوی دادرس اجرای احکام با دستور توقیف حساب بانکی و برداشت برای تسویه بدهی فرد بدهکار اجرایی میشود).
- دستور توقیف حساب بانکی افراد بدهکار از طرف دادرس اجرای احکام
- در مفاد دستور دادرس اجرای احکام صراحتاً توقیف حساب فرد بدهکار باید ذکر شود
- میزان توقیف اموال فقط به اندازه بدهی فرد بدهکار (نه همه موجودی حساب)
- بانک مرکزی از تاریخ مشخصی که دادگاه رای خود را مبنی بر محکومیت فرد صادر کرده است تا یک سال تمامی گردش مالی فرد بدهکار را مشخص و تحویل میدهد.
- پس از توقیف مبلغ مطالبه فرد طلبکار ، دادگاه ممکن است هزینه تمام عملیات دادرسی و هزینه توقیف و اجرای حکم را از حساب کسر کند. بر این اساس باقیمانده در حساب فرد باقی خواهد ماند. یا به حساب دیگر بدهکار واریز خواهد شد.
چگونگی رفع توقیف حساب بانکی افراد بدهکار
دانستیم که مراجع قضایی (دادسرای عمومی و انقلاب ، دادگاههای حقوقی و کیفری ، شعب اجرای احکام دادگاه های حقوقی ) می توانند دستور توقیف یا مسدودی حساب بانکی افراد را صادر نمایند.
دستور توقیف حساب ، یک دستور موقت میباشد. بعد از پرداخت بدهی توسط بدهکار ، وی باید به مرجع صادر کننده حکم توقیف حساب مراجعه نماید. با حضور وی در مرجع مورد نظر ، نامه رفع توقیف را دریافت خواهد نمود.
با دریافت نامه رفع توقیف ، میتوان به اداره حقوقی بانک مربوطه مراجعه و انسداد حساب را برطرف نمود. حساب مورد نظر معمولاً ظرف یک ماه رفع توقیف خواهد شد.
جهت استعلام و پیگیری موردی حساب و رفع مسدودی آن ، ارائه شماره ۱۶ رقمی حساب مسدودی از شعبه بانک ، الزامی است.
رفع انسداد یک یا دو تا بانک را حسب ضرورت میتوان به صورت دستی فقط با مراجعه به ادارات حقوقی بانک انجام داد. بقیه بانکها به صورت سیستمی ظرف یک ماه انجام خواهد شد.
توقیف حساب افراد بدهکار توسط بانک مرکزی
همانطور که در ابتدای بحث بطور خلاصه بیان شد ممکن است از جنبه غیر قضایی دستور توقیف حساب فرد بدهکار داده شود. انجام ااین موضوع از طرف بانک مرکزی انجام خوهد گرفت. به عنوان مثال چنانچه در صورت عدم پرداخت اقصاط وام از طرف دریافت کننده یک وام ، بانک شخص ضامن را مسئول و بدهکار بانک شناخته و حسابی که در بانک دارد تا تسویه کامل توقیف خواهد شد.
