جرم جعل عنوان و مجازات آن
آشنایی با جرم جعل عنوان
جرم جعل عنوان یکی از جرایم پر تعداد بشمار میرود. متاسفانه در بسیاری از موارد ارتکاب این جرم ، شناسایی مجرم مشکل است . زیرا افرادی که به تله جاعل عنوان می افتند باور میکنند که او واقعاً همان فرد و یا شخصیتی است که خود را به تحت نام و عنوان یا سمت او معرفی کرده است. لذا کار دستگیری او ممکن است با تاخیر زیاد همراه باشد. در این صورت ما با تعداد دفعات بیشتر تکرار جرم جعل عنوان مواجهیم.
مطلب مفید | جعل اسناد ملکی
فریب و اعتماد دو عنصر اساسی برای موفقیت در جرم استفاده از جعل عنوان است. بدین ترتیب که جاعل عنوان ، تحت پوشش یک شخصیت به افرادی که از قبل نشان کرده نزدیک میشود و با توسل به حیله و نیرنگ اعتماد او را بدست آورده و در فرصت مناسب او را میفریبد و به اهداف مورد نظر خود میرسد.
ماده قانونی جرم جعل عنوان
ماده 555 قانون مجازات اسلامی مقرر میدارد:
هر کس بدون سمت رسمی یا اذن از طرف دولت خود را در مشاغل دولتی اعم از کشوری یا لشگری و انتظامی که از نظر قانون مربوط به او نبوده است دخالت دهد یا معرفی نماید به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم خواهد شد و چنانچه برای دخالت یا معرفی خود در مشاغل مزبور، سندی جعل کرده باشد ، مجازات جعل را نیز خواهد داشت.
در قانون جدید ( قانون کاهش مجازات حبس تعزیری) ، مجازات جرم جعل عنوان یا غصب عناوین دولتی ، ۳ ماه تا ۱ سال حبس کاهش یافته است.
جاعل عنوان معمولاً از چه عناوینی استفاده میکند؟
در جرم جعل عنوان ، جاعل معمولاً با توجه به هدف مورد نظر خود از عناوین مختلف استفاده میکند. مهمترین عناوین مورد استفاده از سوی جاعلین عنوان ، میتوان به : مامور انتظامی ، مامور اطلاعات ، قاضی ، پزشک ، مهندس ، سردار ، وکیل ، رییس ، مدیر عامل و …. اشاره نمود.
رابطه جعل با کلاهبرداری
از آنجا که در جرم جعل عنوان جاعل معمولاً قصد فریب افراد مورد نظر خود را دارد. ممکن است در یک زمان مجرم مرتکب دو نوع جرم مختلف شود. یعنی هم جرم جعل عنوان و هم کلاهبرداری . بدین ترتیب مجرم به اشد مجازات محکوم میشود.
مطلب مفید | جعل سند ملک
ماده یک قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس ، ارتشا و کلاهبرداری مصوب سال 1367 توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام مقرر میدارد : هر کس از راه حیله و تقلب…. مردم را به داشتن اموال و اختیارات واهی فریب دهد یا به امور غیر واقع امیدوار نماید و یا از حوادث و پیش‌آمد‌های غیرواقع بترساند به اشد مجازات محکوم میشود.
رابطه جرم جعل عنوان با غصب عنوان
در قانون مجازات اسلامی ، دو جرم جداگانه برای جعل عنوان و یا غصب عنوان تعریف نشده است. بلکه هر دو عمل اشاره به سوء استفاده از سایر مشاغل و سمتها است.
ارکان و عناصر جرم جعل عنوان
برای اینکه ببینیم جرم جعل عنوان معمولاً از چه عناصری تشکیل شده است باید کمی دقیقتر به آن نگاه کنیم. در جرم مورد نظر ، عناصر زیر را میتوان مورد توجه قرارداد:
وجود مجرم با اهداف متقلبانه و فریبکارانه
اولین عنصر آن است که فردی از قبل نقشه و برنامه خود را برای استفاده از یک عنوان طراحی نموده باشد. پس چنانچه شخصی ، یک نفر را به اشتباه بجای مامور دولت فرض کند و آن فرد نیز سکوت کند ، عمل آن فرد ، جعل عنوان محسوب نمیشود.
هدف مادی یا غیر مادی
هدف جاعل میتواند مادی مانند بدست آوردن پول و دارایی باشد ، یا بدنبال هدف غیر مادی مانند ایجاد ترس و رعب و وحشت باشد.
پوشش و یا جعل عنوان دولتی یا غیر دولتی
در این جا با مجرمی سر و کار داریم که برای رسیدن به اهداف خود ، از پوشش مامور دولتی یا مشاغل غیر دولتی مانند وکیل و پزشک و مهندس استفاده مینماید.
عنصر فریب و کلاهبرداری
فردی که جاعل عنوان است معمولاً از شیوه کلاهبرداری و فریب برای موفقیت در کار خود استفاده میکند. در حقیقت ، جعل عنوان ، بدون کلاهبرداری مفهوم جدی ندارد.
مطلب مفید | ادعای جعلیت سند رسمی
اگر شخصی ، جزء مقامات و مامورین رسمی دولتی باشد ولی بدون کسب اجازه از مقامات مافوق خود ، مرتکب سوء استفاده از موقعیت شغلی شود، نمیتوان او را جاعل عنوان نامید. اگر چه برای او هم مجازات در نظر گرفته شده است.
استفاده از کارت جعلی با جعل عنوان متفاوت است
اگر مرتکب جعل عنوان شخصاً مبادرت به جعل کارت شناسایی کند و از آن استفاده نماید در حقیقت مرتکت دو نوع جرم شده است. جعل عنوان و جعل سند .
بنابراین مرتکب این دو جرم بر اساس قانون به اتهام جعل سند و جعل عنوان تحت تعقیب قرار میگیرد . وی به اشد مجازات مقرر در قانون محکوم خواهد شد.
تفاوت جعل عناوین دولتی و عادی
باید دانست جرمی تحت عنوان جعل عنوان مردم عادی وجود ندارد. یعنی اگر فردی خود را به جاری دیگری معرفی کند مادامیکه جرم دیگری مرتکب نشده به صرف این معرفی مجازات نخواهد شد. اما چنانچه شخصی ، بدون سمت رسمی یا اجازه از طرف دولت خود را در مشاغل دولتی چه کشوری و لشگری و انتظامی که از نظر قانون مربوط به آن نبوده دخالت بدهد یا اینکه معرفی نماید ، مجازات خواهد شد.
مطلب مفید | جرم جعل و استفاده از سند مجعول
انواع مصادیق جعل عنوان
جعل عناوین دولتی و مشاغلی که دارای مدارک و مجوزهای رسمی و دولتی هستند ، میتواند انواع مصادیق را داشته باشد. از جمله جعل عنوان : مامور پلیس ، مامور دادگستری ، مامور ثبت ، وکیل ، پزشک .
الف) جعل عنوان پلیس
جرم جعل عنوان پلیس یا مشاغل نظامی مستوجب مجازات است. جعل یا غصب عناوین نظامی در ماده 556 قانون مجازات اسلامی مورد تاکید قرار گرفته است. بر اساس این ماده قانونی: هر کس بدون مجوز و به صورت علنی لباس‌های رسمی مأموران نظامی یا انتظامی جمهوری اسلامی ایران یا نشانها، مدالها یا سایر امتیازات دولتی را بدون تغییر یا با تغییر جزئی که موجب اشتباه شود مورد استفاده قرار دهد در صورتی که عمل او به موجب قانون دیگری مستلزم مجازات شدیدتری نباشد به حبس از سه ماه تا یک سال و یا جزای نقدی از 000/۰۰۰/25 ریال تا 000/۰۰۰/100 ریال محکوم خواهد شد. و در صورتی که از این عمل خود سوء استفاده کرده باشد به هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
ب) جعل عنوان پزشک
بر اساس قانون مجازات استفاده غیرمجاز از عناوین علمی مصوب 16/12/1388 ، استفاده از عناوین علمی دکتر، مهندس و مانند اینها که شرایط اخذ آن مطابق قوانین و مقررات مربوط تعیین میگردد توسط هر فرد برای خود مستلزم داشتن مدرک معتبر از مراکز علمی و دانشگاهی داخلی و یا خارجی مورد تأیید رسمی وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری یا بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌باشد.
مرتکبین استفاده غیر مجاز از عناوین علمی مذکور به مجازات ماده 556 فصل هشتم کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی(حبس از سه ماه تا یک سال و یا جزای نقدی از صد و پنجاه هزار تومان تا ششصد هزار تومان) محکوم خواهندشد.
تبصره : استفاده غیرمجاز از عناوین فوق شامل استفاده در مکاتبات اداری یا در تبلیغ عمومی از طریق وسایل ارتباط جمعی مانند رادیو، تلویزیون، روزنامه، مجله، تارنما (سایت) یا نطق در مجامع و یا انتشار اوراق چاپی یا خطی خواهدبود.
پ) جعل عنوان وکیل
به استناد ماده ۵۵ قانون وکالت :وکلای معلق و اشخاصی که از حرفه وکالت ممنوع هستند و همچنین هر کسی که پروانه وکالت نداشته باشد، هرگونه تظاهر و مداخله در عمل وکالت نمی‌تواند داشته باشد(حتی مشاوره حقوقی و غیر) و یا اینکه به وسیله شرکت و سایر عقود یا عضویت در مؤسسات حقوقی خود را اصیل در دعوا قلمداد کند به ۱ تا ۶ ماه حبس محکوم خواهد شد.
ت) جعل عنوان مدیر مسئول نشریه
به استناد ماده 32 قانون مطبوعات : اگر کسی خود را در نشریه برخلاف واقعیت و کذب، صاحب پروانه انتشار و یا مدیرمسئول معرفی کند یا اینکه بدون پروانه نشریه را منتشر کند طبق نظر قاضی مجازات خواهد شد .
جرم غصب عنوان بدون جعل سند
جرم غصب عنوان یا جعل عنوان، میتواند بدون جعل سند، و بدون ارایه سند جعلی بوقوع بپیوندد. یعنی به صرف معرفی کردن خود بعنوان مامور، این جرم تشکیل میگردد. لذا نیازی نیست که حتما مرتکب جرم یا همان فاعل غصب عنوان ، کارت شناسایی یک مامور یا ضابط دادگستری را نیز جعل کرده باشد.
جعل عنوان و جعل سند
شخصی که برای معرفی خود به عنوان مامور دولتی ، کارت و احکام یا نامه‌های بظاهر دولتی ولی جعلی را مورد استفاده قرار دهد هم به مجازات استفاده از عنوان جعلی محکوم می گردد و هم به مجازات جعل اسناد و مدارک.
نحوه اثبات جرم جعل عنوان
برای اثبات این جرم نیز به مانند دیگر جرایم می توان از تمام ادله ای که قانون گذار ما در قاون مجازات اسلامی در مبحث ادله اثبات جرم شامل مواد 160 الی 213 می بباشد استناد کرد قانون گذار در ماده 160 قانون مجازات اسلامی ادله را برشمرده است که شامل اقرار،شهادت،قسامه و سوگند و علم قاضی که نکات تکمیلی هر یک از این مباحث در مواد آتی آمده است.
