سلب حق رجوع به مابذل مهریه

سلب حق رجوع به مابذل مهریه

آشنایی با سلب حق رجوع به مابذل

در این مقاله در نظر داریم بطور مختصر در مورد سلب حق رجوع به مابذل نکاتی را مطرح نماییم. سلب حق رجوع به مابذل مهریه مهمترین مورد در این مورد از سلب حق است. در ادامه بیشتر با این موضوع آشنا خواهید شد. (بذل مهریه در قبال طلاق امر شایعی در بین زوجین است).

مهریه حق قانونی زوجه است. این حق به محض جاری شدن صیغه عقد برقرار میگردد. مهریه به عنوان یکی از اساسی ترین حقوق زنان پس از ازدواج از اهمیت بالایی برخوردار است. زنان در هر مرحله از زندگی میتوانند این حق خود را از همسرانشان مطالبه و حتی برای گرفتن آن به مراجع قانونی متوسل شوند.

مطلب مفید | رجوع در طلاق توافقی

در ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی نیز گفته شده که به محض انجام عقد ازدواج ، زن مالک مهر است و می‌تواند هر گونه دخل و تصرفی که می‌خواهد در آن بکند. لذا هیچ عاملی نمیتواند مانع تصرف زن در مهریه اش بشود.

با این وجود ، گاهی شرایطی در زندگی ایجاد میشود که زن مهریه خود را به شوهرش میبخشد. در اصطلاح حقوقی آن را بذل میکند. برای آنکه بذل مهریه در آینده موجبات بروز اختلاف و حتی طرح دعوای میان زن و شوهر را موجب نشود معمولاً بذل مهریه در دفاتر اسناد رسمی و به شکل کاملا قانونی انجام میپذیرد.

اما حق رجوع به معنای آن است که بتوان آنچه را که بخشیده شده است دوباره بدست آورد. در این مقاله بیشتر بر موضوع حق رجوع به مهریه بعد از بخشش آن از طرف زوجه هستیم. بنابراین ابتدا با بذل مهریه و شیوه های آن بطور مختصر آشنا خواهیم شد و سپس در ادامه حق رجوع در شرایط پس از بخشش مهریه را به لحاظ حقوقی مورد توجه قرار خواهیم داد. پس با ما همراه شوید.

بذل مهریه پیش از سلب حق رجوع به مابذل

همانطور که گفته شد زنان در شرایط خاص مهریه خود را به همسرانشان می بخشند. عموماً این بذل مهریه در قبال طلاق انجام میگیرد.

مطلب مفید | مهریه در طلاق توافقی

اما همیشه یک موضوع دیگر نیز مطرح است از جمله اینکه ممکن است زوجه بخواهد حضانت فرزندان را بر عهده بگیرد ، یا اینکه ممکن است زوجه بخواهد حق طلاق را از مرد بگیرد و یا به هر دلیل دیگر ، زنان در برابر برخی امتیازات حاضر میشوند مهریه خود را بذل کنند.

 شیوه های بذل یا بخشیدن مهریه

زوجه میتواند مهریه خود را بر اساس مصالح شخصی و یا وجود شرایط خاص مهریه خود را بذل کند .

بنابراین بذل یا بخشیدن مهریه نیازمند وجود شرایط و یا دلایل قانونی نیست . از آنجا که در مواردی مشکلاتی میان زوجین در خصوص بذل مهریه به صورت دست نویس و یا شفاهی پیش می آمد لذا سالها است که انجام این کار از طریق ثبت در دفتر اسناد رسمی انجام می پذیرد.

زنان میتوانند از طریق ابرا ، بذل ، صلح و هبه مهریه خود را بذل نمایند.

حق رجوع چیست؟

حق رجوع ، عبارت از حق بازگشت و برهم زدن قراردادهای جایز مانند حق رجوع از هبه، مضاربه و .. برای طرفین قرارداد است. علاوه بر این ، حق بازگشت زوجه به بذل مهریه در طلاق خلع از دیگر موارد حق رجوع می باشد.

مطلب مفید | تایید رجوع از هبه

رجوع به مابذل مهریه

ممکن است برخی زنان این سوال را مطرح کنند که اگر مهریه را ببخشند آیا میتوانند آن را دوباره پس بگیرند؟ یا در اصطلاح حقوقی آیا امکان رجوع از مابذل مهریه امکان پذیر است؟

در پاسخ باید گفت رجوع از مابذل مهریه فقط در صورتی امکان دارد که مهریه هبه شده باشد.

بنابراین اگر زن مهریه خود را «ابرا» و «صلح» کند ، حق رجوع به مابذل مهریه برای زن وجود نخواهد داشت. فقط در بذل مهریه از طریق هبه این امکان وجود دارد که زن به آنچه بذل کرده دوباره رجوع کند . البته باید هبه معوض باشد ، بدین معنا که زن در قبال دریافت چیزی ، مهریه را ببخشد . اما اگر آن چیز توسط زن دریافت نشود حق رجوع از بخشش ایجاد می شود. همچنین بذل مهریه اگر در مقابل طلاق باشد و خانم بخواهد به مهریه رجوع کند آقا هم میتواند از طلاق رجوع کند.

سلب حق رجوع به مابذل مهریه

چنانچه مالی بذل شود و حق رجوع به مابذل ساقط گردد ، فرد حق رجوع به آنچه بذل نموده را نخواهد داشت.  مثلاً اگر زوجه مهریه خود را بذل کند و حق رجوع به مهریه را از خود ساقط نماید بنا به تعهدی که داده ، دیگر نمیتواند به آنچه بذل کرده برگردد.

در حال حاضر دفاتر اسناد رسمی برای آنکه زوجه نتواند بعد از بذل مهریه خود ، از آن رجوع کند ، حق رجوع به مابذل مهریه را اسقاط میکنند.

بدین معنی که زن قادر نباشد به آنچه که بذل کرده دوباره رجوع کند. بنابراین در دفترخانه زن متعهد میشود حق رجوع به مابذل مهریه را از خود سلب و ساقط کرده است و دیگر نمی‌تواند برای گرفتن مهریه به دادگاه مراجعه کند.

مطلب مفید | تعلق نحله به زن

سلب حق رجوع از طریق اسقاط حق رجوع امکان پذیر است به این صورت که زوجه در نوشته عادی یا رسمی به دریافت مهریه اقرار می‌کند و آن را امضا می‌کند. در این صورت حق رجوع به مابذل مهریه را از خود ساقط خواهد نمود.

 سلب مسئولیت زوج در بذل مهریه

با بذل نمودن مهریه از طرف زوجه ، تکلیف مرد برای پرداخت مهریه به طور کامل ساقط میشود و زوجه نمی تواند در زمان دیگری مهریه خود را مطالبه نماید.

مرجع ذیصلاح برای رجوع از بذل مهریه

زوجه به منظور رجوع از بذل مهریه باید به دفتر اسناد رسمی مراجعه و اعلام رجوع از مابذل مهریه کند.

نحوه بذل مهریه در عقد موقت

یکی از ضروری ترین ارکان صحت عقد موقت، مانند عقد دائم ، مهریه است . عدم تعیین مهریه در این نوع از عقد نکاح موجب بطلان آن خواهد شد.

همچنین امکان بذل مهریه در عقد موقت نیز برای زوجه وجود دارد. او می تواند مهریه خود را به زوج بخشیده یا آن را مطالبه نماید.

در صورتیکه ثبت عقد موقت در یکی از شعب دفاتر ثبت اسناد رسمی صورت گرفته باشد، لازم است زوجه برای دریافت مهریه خود از طریق اجرای ثبت اقدام نماید. اما چنانچه عقد موقت ثبت نشده باشد، ابتدا باید مراحل اثبات عقد موقت در دادگاه انجام شود تا زوجه بتواند درخواست مطالبه مهریه خود را در آن مرجع پیگیری نماید.

لازم به ذکر است که برای بذل مهریه در عقد موقت نیز باید از طریق دفاتر اسناد رسمی اقدام شود و زوجه با مراجعه به آن ، حق دریافت مهریه خود را به زوج خواهد بخشید.

نکات مهم رجوع از بذل مهریه

الف) برائت ذمه زوج: زمانی که زوجه همسرش را از پرداخت مهریه مبرا نماید، یعنی مهریه خود را ببخشد و این امر را در سندی به ثبت برساند، دیگر هیچ تکلیفی در رابطه با پرداخت مهریه بر ذمه زوج نخواهد بود و به اصطلاح حقوقی برائت از ذمه برای زوج محقق می شود. همچنین در این حالت حق مطالبه مهریه از زوجه سلب شده و حق رجوع از بذل مهر را نیز نخواهد داشت.

 ب) وجود سندی برای دریافت مهریه: چنانچه سند دست نوشته ای مبنی بر اقرار زوجه به دریافت مهریه وجود داشته باشد، امکان رجوع به مهریه برای او دشوار خواهد بود؛ زیرا در این حالت انکار بعد از اقرار رخ داده است. مگر اینکه زوجه اثبات کند که اقرار او فاقد اعتبار می باشد.

پ) بذل مهریه در دفترخانه: زمانی که زوجه مهریه خود را در دفترخانه و ضمن یک دست نوشته می بخشد و به بیان دقیقتر هبه میکند، به اعتقاد برخی از مراجع ، امکان رجوع به مهریه برای او وجود دارد. اما عده ای دیگر از مراجع با استناد به ماده 806 قانون مدنی ، رجوع به مهریه یا به اصطلاح رجوع به مال بخشیده شده را جایز نمی دانند.

 اختلاف نظر بذل مهریه در محاکم قضایی

در رابطه با امکان بذل مهریه به روش هبه یا ابرا و امکان رجوع از بذل مهریه در محاکم قضایی اختلاف نظر وجود دارد. طبق رای شماره 9309970925600240 شعبه 41 دیوان عالی کشور مورخ 27 /10 / 93  ، تعیین تعدادی سکه به عنوان مهریه ، عین معین نیست بلکه به صورت دین و بر ذمه شوهر است.

در نتیجه بذل تمام یا قسمتی از سکه ها از مصادیق عقد هبه نیست تا بتواند قابل رجوع باشد، بلکه از مصادیق ابرا است و قابل رجوع نیست.

اما طبق رای شعبه 26 دیوان عالی کشور در خصوص بذل مهریه، هبه جزء عقود است و نمی توان آن را در قالب ابرا تلقی کرد. در واقع در این نمونه رای ، مهریه که به صورت سکه های طلا است را عین معین دانسته و بذل مهریه را از مصادیق هبه به شمار آورده که در نتیجه قابل رجوع است.

نمونه رأی دادگاه بدوی در رابطه با ابرا مهریه

در این قسمت یک نمونه رأی دادگاه بدوی در رابطه با ابرا مهریه را جهت آشنایی بیشتر شما همراهان گرامی ذکر خواهیم کرد:

رأی شعبه 265 دادگاه عمومی خانواده

در خصوص دادخواست تقدیمی خانم ….. با وکالت آقای ….. به طرفیت آقای ….. با وکالت خانم ….. به خواسته مطالبه مهریه تعداد ….. عدد سکه بهار آزادی کامل به نرخ روز، با احتساب هزینه دادرسی می باشد.

با توجه به محتویات پرونده از جمله تصویر مصدق سند عقد نامه رسمی به شماره ….. صادره از دفتر ازدواج شماره ….. حوزه ثبتی ….. می باشد. و وجود رابطه زوجیت بین طرفین به سبب عقد نکاح دائم محرز و مسلم می باشد. و وکیل خوانده ادعا نموده است، برابر اقرار نامه عادی مورخ ….. زوجه کل مهریه خود به جز یک عدد را به زوج بذل نموده است.

نظر به اینکه طبق ماده 798 قانون مدنی، هبه واقع نمی شود، مگر با قبول و قبض. که زوجه به نظر دادگاه مهریه خود را دریافت نکرده است تا نسبت به آن بذل و بخشش داشته باشد. لذا قبض متهب (کسی که هبه را قبول کند) اعم از اینکه مباشر قبض متهب باشد یا وکیل او و قبض بدون اذن واهب (هبه کننده) اثری ندارد. که در این موضوع به لحاظ عدم قبض و اقباض بذل مهریه توجیه قانونی ندارد.

وکیل خوانده دلیلی بر اینکه مهریه مذکور را پرداخت کرده باشد، به دادگاه ارائه ننموده است . و اینکه به محض وقوع عقد نکاح، زن مالک مهریه می شود، هر گونه تصرفی را که بخواهد، می تواند انجام دهد. دعوی خواهان به نظر دادگاه ثابت تشخیص و مستندا به مواد 198، 519 و 522 قانون آیین دادرسی مدنی و ماده 1082 قانون مدنی، حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت تعداد ….. عدد سکه بهار آزادی به نرخ روز با شاخص تورم اعلامی از سوی بانک مرکزی به مبلغ ….. ریال بابت مهریه و هزینه دادرسی به مبلغ ….. ریال بابت حق الوکاله وکیل که به سبب طرح دعوی به خواهان وارد گردیده، در حق صندوق دولت صادر و اعلام می گردد.

مطلب مفید | شرایط قرار بازداشت موقت