اقرارنامه بعد از فوت + ابطال یا اعتبار
آشنایی با اقرارنامه بعد از فوت
در جریان دعاوی مطرح در دادگاهها ، طرفین دعوی برای موفقیت در پرونده ممکن است برای اثبات حقانیت خود در پرونده ، انواع دلایل و مدارک مورد نظر خود را به دادگاه ارائه نمایند.
علاوه بر اسناد رسمی مانند سند مالکیت و اسناد سازمانی که در دعاوی حقوقی عمدتاً به آنها استناد میشود. از جمله مدارکی که طرفین میتوانند آن را به قاضی دادگاه ارائه نمایند اقرارنامه است.
اگرچه همیشه اقرارنامه نمیتواند برگ برنده در دعوی باشد با این وجود در مواردی که اقرارنامه بنحو صحیح تنظیم شده و مدارک معتبر دیگری در دست نباشد ، اقرارنامه ممکن است بتواند سرنوشت پرونده را به نفع ارائه دهنده اقرارنامه تغییر دهد.
آنچه که به اقرارنامه معنا و مفهوم می دهد سلب حق اعتراض از خود در آینده است. در حقیقت اقرارنامه از این جهت از افراد اخذ می شود که حق هر گونه اعتراض در آینده از آنان سلب شود. اقرارنامه می تواند اعتراف به وجود یک حق به نفع شخص یا اشخاص دیگر باشد. اگر جز این مفهوم باشد به سند مورد نظر نمی توان اقرارنامه اطلاق نمود. به عبارتی نمی توانیم در یک سند به نفع خودمان مطلبی بگوییم. اگر اینگونه باشد دیگر به آن سند نمیتوان اقرارنامه اطلاق نمود.
از آنجا که اقرارنامه باید از شرایط لازم جهت اعتبار حقوقی برخوردار باشد در مقاله حاضر کوشش خواهیم کرد در مورد اقرارنامه و شرایط اعتبار و یا ابطال آن بویژه بعد از فوت اقرارکننده و موارد دیگر نکاتی را به اجمال مطرح نماییم. پس تا انتهای این مقاله همراه ما بمانید.
اعتباراقرارنامه بعد از فوت
برخی اقرارنامه ها ممکن است بعد ار فوت یک نفر ارائه شوند. در این مورد سوال اساسی آن است که اقرارنامه بعد از فوت ، دارای اعتبار است یا باطل است؟
اعتبار اقرارنامه بعد از فوت ، به برخی نکات مربوط است که می باید به آن توجه شود. اقرارنامه می تواند در مواردی به عنوان یک سند محکمه پسند به حساب آید. اعتبار اقرارنامه در دادگاه تحت شرایطی ، پذیرفتنی است.
اگر فرض کنیم اقرار به صورت هبه باشد ، شرط قبولی آن تصرف و در مالکیت داشتن مال غیر منقول به عنوان مثال خانه و ملک خواهد بود.
به عنوان مثال ، ارائه اقرارنامه بعد از فوت اقرارکننده ، در دست متصرفی که ادعا کند ملکی را به صورت اقرارنامه در قالب هبه دریافت نموده ، ممکن است در صورت عدم وجود دلایل باطل کننده اقرارنامه ، از طرف دادگاه پذیرفتنی باشد.
در مثال فوق ، اگر فرد دیگری در ملک ساگن باشد و فردی که اقرارنامه بعد از فوت اقرارکننده را ددست دارد و ادعا میکند مالک محسوب می گردد ، احتمالاً دادگاه از وی لین اقرارنامه را نخواهد پذیرفت. مگر آنکه اسناد محکم دال بر مالکیت در اختیار داشته باشد.
آیا اقرارنامه بعد از فوت باطل می شود؟
اقرارنامه، چه به صورت رسمی و چه به صورت عادی و محضری بعد از فوت اقرار کننده یا مقرله، باطل نمیشود. لذا چنانچه بموجب آن ، حقی برای مقرله ایجاد شده باشد آن حق، به قوت خود باقی خواهد ماند.
معنی اقرار در قانون
ماده 1259 قانون مدنی اقرار را اینگونه تعریف می نماید: “عبارت از اخبار به حقی است برای غیر بر ضرر خود”.
اقرار از این جهت اهمیت پیدا می کند که فردی ادعایی را مطرح می کند. این ادعا ممکن است بدلیل در دست نداشتن اسناد رسمی مورد انکار قرار گیرد. در این شرایط وجود اقرارنامه کتبی می تواند نقش تعیین کننده در اثبات ادعای وی داشته باشد.
برای آنکه با مفهوم اقرار به عنوان یکی از موارد اثبات حق آشنا شویم بگذارید مثالی بزنیم. فرض کنید آقای “الف” ادعا می کند مالک قطعه زمین و یا یک ملک معین است. اما زمین یا ملک مورد اشاره، دارای سند رسمی نیست. ولی وی اقرارنامه ای در اختیار دارد که از فروش و یا هبه ملک از جانب آقای “ب” به وی حکایت می کند. ضمن اینکه آقای “الف” در حال حاضر ملک را در تصرف خود دارد. در اینجا اقرار آقای “ب” به عنوان یک سند برای ایجاد حق برای آقای “الف” و به ضرر آقای “ب” دلالت می نماید.
به عبارتی آقای “ب” مالکیت را از خود سلب و به آقای “الف” اعطا نموده است. از این رو گفته می شود اقرار در واقع ایجاد حق برای دیگری و به ضرر خود است. چنین اقرارنامه ای در حکم یک سند قابلیت دفاع دارد و به عنوان سندی که بر مالکیت تاکید دارد، نافذ است.
انکار در اقرار مسموع نیست
نکته مهم دیگر آنکه اگر فردی بر علیه خود و به نفع دیگری اقرار نماید. نمی تواند اقرار خود را پس بگیرد. ماده 1275 قانون مدنی چنین مقرر می دارد:
“هر کس اقرار به حقی برای غیر کند ملزم به اقرار خود خواهد بود.”
به عبارتی نمی تواند آن اقرار را انکار نماید. و این انکار از او پذیرفته نمی شود. در این رابطه ماده 1277 مقرر می دارد:
“انکار بعد از اقرار مسموع نیست. لیکن اگر مقر ادعا کند که اقرار او فاسد یا مبنی بر اشتباه یا غلط بوده شنیده میشود. و همچنین است در صورتی که برای اقرار خود عذری ذکر کند که قابل قبول باشد. مثل اینکه بگوید اقرار به گرفتن وجه در مقابل سند یا حواله بوده که وصول نشده. لیکن دعاوی مذکوره مادامی که اثبات نشده مضر به اقرار نیست. اقرار فقط در مورد حق و سهم خود نافذ است .
اقرارنامه چیست؟
اقرارنامه در مواد ۱۲۵۹ تا ۱۲۸۳ قانون مدنی مورد تأکید قرار گرفته است. اقرار به عنوان یکی از ادله اثبات دعوا در کنار سند، شهادت، اماره و سوگند مطرح است. اگر اقرار در دفاتر اسناد رسمی تنظیم شده باشد در محاکم قضایی قابل اثبات خواهد بود.
اقرار می تواند به اشکال زیر انجام شود:
- کتبی و در قالب نوشته باشد.
- در عمل انجام شده باشد.
- به صورت ادای لفظ صورت پذیرد.
- با اشاره مطرح شود.
اما آنچه که بیش از همه مطرح و محل اختلاف است ، اقرار به صورت کتبی است.
شرایط عمومی اقرار
در اقرارنامه، اقرار کننده می باید دارای شرایط عمومی زیر باشد تا اقرار او مورد پذیرش باشد:
- بالغ باشد.
- عاقل باشد.
- از روی اختیار و نه اجبار و اکراه اقرار نماید.
- از روی اراده و قصد باطنی اقرار کند.
- وابسته به شرط و شروط دیگری نباشد.
- کسی که به نفع او اقرار می شود شرایط لازم برای تحقق اقرار را داشته باشد. به عنوان مثال بتواند مالکیت مال اقرار شده را داشته باشد.
- اقرار در مواردی باید چهار بار تکرار شود که اقرار به جرم زنا و لواط از آن جمله اند.
- اقراری که از روی اجبار و اکراه، اشتباه و نظایر آن بوده و برای قاضی اثبات شود، باطل خواهد بود.
نافذ بودن اقرارنامه
باید دانست که اقرار هر فرد فقط در مورد سهم و یا حق خودش قابل استماع است . بنابراین کسی نمی تواند در مورد حق و حقوق دیگران اقرار نماید و چنین اقراری از اساس قابل استماع نیست.
ماده 1278 قانون مدنی می گوید:
“اقرار هر کس فقط نسبت به خود آن شخص و قائم قام او نافذ است و در حق دیگری نافذ نیست. مگر در موردی که قانون آن را ملزم قرار داده باشد”.
آشنایی با انواع اقرارنامه
اقرارنامه محضری
اگر متن اقرارنامه در دفتر اسناد رسمی و یا مراجع قانونی دیگر تنظیم شود به آن اقرارنامه رسمی ، قانونی و یا محضری گفته می شود. این نوع اقرارنامه ها از ضمانت اجرایی قانونی برخوردارند. و قانون نیز از آن حمایت می نماید.
در محاکم قضایی اقرار می تواند به ضرر دیگری باشد. اما در دفاتر اسناد رسمی اقرارنامه رسمی می تواند فقط به ضرر اقرارکننده و تنظیم کننده سند باشد. اگر اقرارنامه در دفترخانه تنظیم شده باشد از جمله اقرارنامه فروش ملک یا اقرارنامه ملکی، دارای ارزش و اعتبار قانونی خواهد بود. بنابراین اعتبار اقرارنامه رسمی به تنظیم آن در مراجع رسمی است. قابل ذکر اینکه دفاتر اسناد رسمی غالباً فرم و نمونه انواع اقرارنامه را دراختیار دارند و می توان نمونه ها را از آنان دریافت نمود. اقرارنامه در دفاتر اسناد رسمی در دادگاه به عنوان یک سند رسمی قابل استناد خواهد بود.
اقرارنامه دستی
اگر اقرارنامه بوسیله افراد نوشته شود به آن اقرارنامه دستی گفته می شود. اگر چه اقرارنامه محضری از حمایت های قانونی و قضایی برخوردار است اما نمی توان گفت اقرارنامه دستی فاقد اعتبار است. با این وجود به دلیل اینکه در متن اقرارنامه دستی می توان انکار و تردید نمود و یا حتی ادعای جعل را در مورد آن مطرح ساخت لذا بهتر است اقرارنامه همواره در مراجع قانونی و همراه با دو شاهد نگارش و امضاء و مهر شوند.
تنظیم اقرارنامه و ویژگیهای اقرار
- اقرار ، بیان یا نقل یک حقیقت و مطلب درست است.
- ممکن است اقرار به صورت کتبی یا شفاهی باشد.
- اقرار بهتر است نزد مرجع رسمی تنظیم شود.
- ممکن است اقرار محضری و یا دست نویس باشد.
- اقرار باید حتماً نفع شخص دیگر را بدنبال داشته باشد.
- بطور حتم اقرار باید به ضرر فرد اقرار کننده (مقر) باشد.
- اقرار باید با لفظ یا نوشتن باشد و در صورت تعذر ، با فعل از قبیل اشاره نیز واقع میشود و در هر صورت باید روشن و بدون ابهام باشد.
- اقرار به ارتکاب جرم قابل توکیل نیست.
- اقرار باید منجز باشد و اقرار معلق و مشروط معتبر نیست.
- اقرار میبایستی صریح یا ضمنی باشد. برای مثال سکوت نشانه اقرار نیست مگر اینکه قاضی از اوضاع و احوال سکوت فرد ، دلالت بر اقرار کند.
- اقرار در صورتی نافذ است که اقرار کننده در حین اقرار ، عاقل ، بالغ ، قاصد و مختار باشد.
- اقراری که تحت اکراه ، اجبار ، شکنجه و یا اذیت و آزار روحی یا جسمی اخذ شود ، فاقد ارزش و اعتبار است و دادگاه مکلف است از متهم تحقیق مجدد نماید.
- انکار بعد از اقرار مسموع نیست، لکن اگر مقر ادعا کند که اقرار او فاسد یا مبنی بر اشتباه یا غلط بوده شنیده میشود . همچنین است در صورتی که برای اقرار خود عذری ذکر کند که قابل قبول باشد . مثل اینکه بگوید اقرار به گرفتن وجه در مقابل سند یا حواله بوده که وصول نشده، لکن دعاوی مذکوره مادامی که اثبات نشده مضر به اقرار نیست.
- اقرار هر کس فقط نسبت به خود آن شخص و قائم‌مقام او نافذ است و در حق دیگری نافذ نیست مگر در موردی که قانون آن را ملزم قرار داده باشد.
- اقرارنامه بهتر است مهر و امضاء شود.
- تا حد امکان بهتر است اقرار را دو نفر شاهد امضاء کنند.
شرایط اقرار کننده
شخصی که اقدام به اقرار میکند باید دارای شرایطی باشد که عموماً در مسایل مالی و حقوقی قانونگذار آن را الزامی میداند. اقرارنامه باید توسط فردی انجام گیرد که :
- مقر باید بالغ و عاقل و قاصد و مختار باشد.
- از روی اراده و با قصد ، به تنظیم اقرارنامه مبادرت ورزد.
- به قصد اقرار به نفع دیگری اقرارنامه را تنظیم نماید.
- مقر نباید اقرارنامه را موکول به شرط کند.
- اقرار کننده باید در مورد موضوعاتی که منع قانونی یا شرعی ندارد اقرار کند(در غیر این صورت نافذ نخواهد بود).
- مقر باید به نفع شخصی اقرار کند که مشخص و معین باشد.
- اقرار سفیه در امور مالی موثر نیست ولی در امور غیر مالی صحیح می باشد.
- اقرار مفلس و ورشکسته نسبت به اموال خود بر ضرر دیان ( طلبکاران ) نافذ نیست.
- اقرار مدعی افلاس و ورشکستگی در امور راجع به اموال خود به ملاحظه حفظ حقوق دیگران منشا اثر نمی شود تا افلاس یا عدم افلاس او معین گردد.
- اقرار برای حمل در صورتی موثر است که زنده متولد شود.
- اقرار به نفع متوفی در باره ورثه او موثر خواهد بود.
- اقرار به امری که عقلا یا عادتا ممکن نباشد اثری ندارد.
- اختلاف اقرار کننده با اقرار شونده در مورد سبب یا دلیل اقرار ، صحت اقرار را از بین نمیبرد.
- در صحت اقرار ، تصدیق مقرله شرط نیست لیکن اگر مفاد اقرار را تکذیب کند اقرار مزبور در حق او اثری نخواهد داشت.
شرایط اقرار شونده یا مقرله (کسی که به نفع او اقرار میشود)
الف) مجهول یا غائب نباشد (ماده 1271 ق.م).
ب) در مقر له اهلیت شرط نیست (ماده 1266 ق.م).
پ) اقرار به نفع متوفی در ورثه او موثر است (ماده 1267 ق.م).
ت) در زمان اقرار ، نیازی به تایید مقرله نیست(ماده 1272 ق.م).
ث) در مورد اقرار به نسب ، تایید مقرله که به نسب او اقرار شده لازم است(ماده 1273 ق.م).
مقرله باید در زمان اقرار موجود باشد بنابراین هرگاه مقرله کسی باشد که هنوز نطفه او منعقد نشده است ، اقرار درباره او معتبر شناخته نمیشود.
انواع اقرار نامه از حیث موضوع
اقرار نامه ابرا یا بذل مهریه: به موجب چنین اقرار نامه ای، زن حقی که بر مهریه دارد را نسبت به همسرش، بذل یا ابرا کرده و اذعان می دارد که هیچ گونه ادعایی در خصوص آن، نداشته و نخواهد داشت.
اقرار نامه زوجیت: این اقرارنامه، در مواردی استفاده می شود که ازدواج زن و شوهر، در دفاتر ازدواج، به ثبت نرسیده و زوجین قصد دارند، اقدام به ثبت مشخصات یکدیگر، در اسناد سجلی خود نمایند. بر اساس ماده 23 قانون ثبت احوال، در چنین مواردی، وجود یک اقرارنامه محضری، ضروری است.
اقرارنامه ارتکاب جرم: این نوع از انواع اقرارنامه، در مواردی تنظیم می شود که شخصی، متهم یا مرتکب یک جرم شده و در مرجع قضایی، کتباً اقدام به اقرار به ارتکاب جرم مورد نموده و بدین ترتیب، می تواند در صورت صلاحدید قاضی پرونده از تخفیف در مجازات نیز بهره مند گردد.
اعتبار اقرارنامه بعد از فوت در دادگاه
اقرار نامه رسمی حتی بعد از فوت مقر یا اقرارکننده ، در دادگاه معتبر است. تنها زمانی رسمیت اقرارنامه بعد از فوت زیر سوال میرود که نسبت به آن ، ادعای جعل شده و این جعل ، اثبات شود. در چنین شرایطی، اقرارنامه رسمی از درجه اعتبار ساقط خواهد شد و قابل استناد نخواهد بود.
اقرارنامه عادی یا دستی نیز ، در صورتی که نسبت به آن ادعای انکار، تردید و یا جعل نشود و در موعد مقرر به دادگاه، به عنوان ادله اثبات دعوا، ارائه گردد، رسمیت داشته و پذیرفته خواهد شد.
