اهدای جنین و نکات حقوقی آن
آشنایی با شیوه اهدای جنین
وقتی زن و شوهر به دلایل پزشکی نتوانند صاحب فرزندی از خود شوند ممکن است به سراغ سایر روش هایی بروند که آنان را صاحب فرزند کند. از آنجا که این روشها میتواند بازتاب حقوقی مختلف داشته باشد که بعضاً زوجین متقاضی فرزند را درگیر کند لذا در این مقاله در مورد روش « اهدا جنین » بحث خواهیم نمود و برخی مزایا و معایب و نکات حقوقی مترتب بر آن را بازگو خواهیم کرد.
روش اهداء جنین و مسائل حقوقی آن
برابر قانون ، منظور از اهدای جنین عبارت است از «واگذاری داوطلبانه و رایگان یک یا چند جنین از زوجهای واجد شرایط به مراکز مجاز تخصصی درمان ناباروری برای انتقال به زوجهای متقاضی دارای شرایط مندرج در قانون».
مطلب مفید | ارث بردن جنین و خنثی از پدر
در روش اهداء جنین معمولاً زوجین نابارور به یکی از مراکز ناباروری مراجعه و تقاضای کتبی دریافت جنین خود را ثبت میکنند. البته برای دریافت جنین حتماً باید صلاحیت فرد اهدا کننده و فرد دریافت کننده مورد تایید قرار گیرد. و مجوزهای قانونی اخذ شود .
بر اساس ماده 1 «قانون نحوه اهداء جنین به زوجین نابارور» مصوب سال 1382 ، کلیه مراکز تخصصی درمان ناباروری ذیصلاح مجاز‌ند با رعایت قانون ، نسبت به انتقال جنین‌های حاصله از تلقیح خارج از رحم زوجهای قانونی و شرعی پس از موافقت کتبی زوجین صاحب جنین به رحم زنانی که پس از ازدواج و انجام اقدامات پزشکی ناباروری آنها (هر یک به تنهایی یا هر دو) به اثبات رسیده اقدام نمایند.
مطلب مفید | وکیل جرایم پزشکی
اما در مورد دریافت کنندگان جنین موضوع کمی سخت تر است. زیرا نیاز به اخذ مجوز از مرجع قضایی دارد. بر اساس ماده ۲ همین قانون ، «تقاضای دریافت جنین اهدایی باید مشترکاً از طرف زن و شوهر تنظیم و تسلیم دادگاه شود و دادگاه در صورت احراز شرایط ذیل مجوز دریافت جنین را صادر میکند:
الف – زوجین بنا به گواهی معتبر پزشکی، امکان بچه‌دارشدن نداشته باشند و زوجه استعداد دریافت جنین را داشته باشد.
ب – زوجین دارای صلاحیت اخلاقی باشند.
ج – هیچ‌یک از زوجین محجور نباشند.
د – هیچ‌یک از زوجین مبتلا به بیماریهای صعب‌العلاج نباشند.
هـ- هیچ‌یک از زوجین معتاد به مواد مخدر نباشند.
و – زوجین بایستی تابعیت جمهوری اسلامی ایران را داشته باشند».
نکته مهم :
وظایف و تکالیف زوجین اهداء گیرنده جنین و طفل متولد شده از لحاظ نگهداری و تربیت و نفقه و احترام نظیر وظایف و تکالیف اولاد و پدر و مادر است.
بررسی صلاحیت زوجین متقاضی در محاکم خانواده ، خارج از نوبت و بدون رعایت تشریفات آئین دادرسی مدنی صورت خواهد گرفت و عدم تأیید صلاحیت زوجین قابل تجدیدنظر می‌باشد.
شرایط اهدای جنین چیست؟
بر اساس آیین نامه مربوط به قانون مورد نظر ، برای اهدای جنین توسط زوجین ، شرایط خاص پیش بینی شده است. در ماده ۲ این آیین نامه ، شرایط زیر برای زوجهای اهداکننده در نظر گرفته شده است :
الف ـ علقه و رابطه زوجیت قانونی و شرعی.
ب ـ سلامت متعارف جسمی و روانی و ضریب هوشی مناسب.
پ ـ نداشتن اعتیاد به مواد اعتیادآور و روان‌گردان.
ت ـ مبتلانبودن به بیماریهای صعب‌العلاج نظیر ایدز، هپاتیت و …
علاوه بر این ، برای آنکه سلامت جنین تضمین شود ، در مراکر ناباروری برخی شرایط پزشکی نیز مد نظر قرار میگیرد. از جمله :
- اهداکننده ، متاهل و دارای فرزند سالم باشد؛
- سن فرد اهداکننده زیر 30 سال باشد؛
- اهداکننده ، از منظر بیماری های ژنتیکی و جنسی نباید دارای مشکل باشد.
انواع انتقال جنین
برای انتقال جنین به دریافت کننده معمولاً از دو روش استفاده میشود . «انتقال جنین تازه» و « انتقال جنین فریز شده».
مطلب مفید | پلمپ و رفع پلمپ مراکز لیزر
بعد از دو هفته از انجام عملیات انتقال جنین اهدایی ، دریافت کننده جنین برای آزمایشات بارداری به آزمایشگاه مراجعه میکند. تعداد جنین هایی که مادر دریافت میکند ، با توجه به شرایط وی و با هدف پیشگیری از بروز خطرات احتمالی بارداری تعیین می شود.
رابطه اهدا کننده و دریافت کننده جنین
در اهدای جنین سه نوع رابطه میان اهدا کننده و دریافت کننده جنین وجود دارد. این سه حالت عبارتند از :
الف) هیچ شناخت و اطلاعاتی میان دریافت کننده و اهداکننده جنین وجود ندارد و آنان اصلاً همدیگر را نخواهند دید.
ب) اهداکننده فقط تا حدودی در جریان اطلاعات طرف دریافت کننده قرار میگیرد
پ) دو طرف در همه مراحل ، با یکدیگر تعامل دارند و کاملا یکدیگر را میشناسند.
مزایای اهداء جنین
مهمترین مزایای اهدای جنین شامل موارد زیر است :
- احساس خوشایند مادر شدن و بارداری
- در دسترس بودن جنین
- احساس رابطه خونی میان مادر و فرزند
- امکان اهدای جنین مازاد بعد از بارداری
معایب اهدای جنین
- نابرابری تقاضا و وجود جنین قابل دریافت
- مدت زمان طولانی برای دریافت جنین
- کاهش شانس ، همزمان با افزایش سن دریافت کننده جنین
- درصد موفقیت زیر 50 درصد در این روش
عوامل تاثیرگذار در درمان
عوامل متعددی در موفقیت آمیز بودن نتیجه درمان موثرند. از جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد :
- تعداد جنین های منتقل شده
- شرایط سنی زوجین اهداکننده و گیرنده
- کیفیت جنین
هزینه دریافت جنین چقدر است؟
در مقایسه با سایر روش های کمک باروری و درمان ناباروی می توان اهداء جنین را روشی مقرون به صرفه و ارزان دانست. هزینه های این روش درمانی تنها شامل موارد زیر می شود:
- آزمایشات مختلف
- دفعات مراجعه به مرکز ناباروری
تفاوت اهدای جنین و فرزندخواندگی
اهدای جنین از منظر روش فرزندآوری با فرزندخواندگی متفاوت است. از منظر قانون نیز تفاوت های جدی در مورد عهده دار شدن سرپرستی فرزند با دریافت جنین اهدا شده وجود دارد. در فرزندخواندگی ، کودکی به عنوان فرزند پذیرفته میشود که متولد شده است. اما در در روش اهدای جنین ، جنین در بدن مادر رشد می کند .
مطلب مفید | سریع ترین روش طلاق
