تطبیق و بازتایید جنسیت (نکات قانونی ، حقوقی و پزشکی)

تطبیق و بازتایید جنسیت (نکات قانونی ، حقوقی و پزشکی)

آشنایی با قانون تطبیق و بازتایید جنسیت

یکی از موضوعات اجتماعی که در سالهای اخیر به مدد رسانه های فراگیر ، چشمان مردم را بیشتر نسبت به حقیقت باز کرده و در نتیجه به موضوعی مهم در جامعه تبدیل شده ، وجود افراد تراجنسیتی و میل و انگیزه بسیاری از آنان برای تطبیق جنسیت و بازتایید جنسیتی است.

اگر شما در شهرهای بزرگ نظیر تهران سکونت دارید و بواسطه کارتان در اغلب نقاط شهر تردد میکنید ، ممکن است به افراد تراجسیتی که در گذشته نه چندان دور در اصطلاح نادرست به آنها دوجنسه گفته میشد برخورد کرده باشید.

افراد تراجنسیتی افرادی هستند که شما آنها را از نظر ظاهری و اندام ، مردانه یا زنانه میبینید ، در حالیکه آنان ، اغلب خود را متعلق به جنس دیگری غیر از آنچه به ظاهر نشان داده میشود ، میدانند.

نارضایتی از وضع بدنی و جسمی ، این افراد را دچار آشفتگی ذهنی نموده و بیشتر آنان بدنبال راهی برای رهایی از وضع موجود و تغییر جنسیت خود هستند.

از منظر علم پزشکی و ژنتیک ، این افراد دچار اختلالات جنسیتی هستند . اما گاه به جای پیمودن مسیر درست برای اصلاح وضعیت خود ، مسیر نادرستی را برگزیده و اطرافیانشان را دچار مشکلات بیشتر می نمایند.

متاسفانه در سالهای قبل این افراد بدلیل ناآگاهی خانواده ها ، بعضاً کانون گرم خانواده را ترک کرده و حتی به انحرافات اخلاقی کشیده میشدند. اما خوشبختانه امروزه سطح آگاهی خانواده ها بالاتر رفته و با شناخت این عارضه ژنتیکی ، با آن برخورد واقع بینانه تری دارند.

از اینرو ، مردم بویژه نسل جوان و حانواده ها نسبت به وجود افراد تراجنسیتی شناخت بهتری پیدا کرده اند . لذا به جای طرد آنان ، سعی میکنند با این وضعیت خود را تطبیق داده و واقعیتها را بهتر بپذیرند.

هماهنگی قانون با نیاز به تطبیق جنسیت

بطور قطع افراد تراجنسیتی از وضعیت بدن خود رضایت ندارند زیرا دچار نوعی آشفتگی و دوگانگی هستند. علت آن است که بدن آنان چیزی را نمایش میدهد و ذهن آنان چیز دیگری را بازتاب میدهد. بنابراین تلاش میکنند با حمایت قانون و با بهره گیری از علم پزشکی و اقدامات روانپزشکی ، تا حد امکان خود را به وضعیت دلخواه جنسی نزدیک کنند.

خوشبختانه قانونگذار با درک این واقعیت و وضع قوانین مناسب در کنار ﻋﻠﻢ ﭘﺰﺷﮑﯽ اﯾﻦ اﻣﮑﺎن را ﻓﺮاﻫﻢ آورده اﺳﺖ ﮐﻪ اﺷﺨﺎص ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﻧﺎرﺳﺎﯾﯽ‌ﻫﺎی ﺟﻨﺴیتی ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ اﻗﺪام ﺑﻪ تطبیق جنسیت ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ .

در این مقاله کوشش خواهیم کرد این موضوع را از منظر پزشکی و حقوقی و همچنین برخی نکات دیگر ، مورد توجه قرار دهیم.

توضیح اینکه وکیل تطبیق جنسیت در گروه حقوقی تخصصی ملکی اداری با حدود یک دهه سابقه کار صرفاً در این حوزه تخصصی ، آماده ارائه هر گونه خدمات حقوقی و انجام مشاوره  برای آن دسته از خانواده ها و یا افرادی است که آماده تطبیق جنسیت و بازتایید آن هستند.

آشفتگی جنسیتی یا اختلال جنسی

همه افراد ، هنگام تولد ، بطور طبیعی دارای ظاهری مردانه یا زنانه هستند . و از نظر هویتی نیز به موازات رشد و بلوغ ، خود را به همان جنسیتی متمایل می بینند که ظاهرشان نشان میدهد. یعنی پسر خود را متعلق به گروه مردان و دختر نیز به لحاظ هویت جنسی ، خود را متعلق به گروه زنان میداند.

از نظر ظاهری نیز این تطبیق جنسیتی خود را آشکار میکند. یعنی ظاهر پسران با ظاهر دختران تفاوت هایی را نشان میدهد که در هنگام بلوغ کاملا متمایز خواهد بود. یعنی در دختران این تغییرات با بزرگ شدن سینه ها ، صدای نازک تر ، صورت ظریف تر ، اندام جنسی زنانه ، پهن تر شدن لگن ، ترشح هورمون زنانه و …. خود را نشان میدهد.

در پسران نیز ، با رشد موها در صورت ، صدای بم تر ، وجود آلت نتاسلی مردانه ، ترشح هورمون مردانه و …. این تغییرات قابل مشاهده است.

این تفاوتها ، نمایشی از دو جنسیت کاملاً متفاوت از مرد و زن خواهد بود. اما ممکن است در مواردی ، به دلیل اختلالات کروموزومی ، این قاعده در برخی افراد بر هم بخورد و آنان دچار اختلال و آشفتگی جنسیتی شوند.

آشفتگی جنسی و تراجنسیتی ها

نکته مهم آن است که در بدن افراد سالم ، به موازات ایجاد تغییرات جسمی و هورمونی ، هویت جنسی نیز از حدود ۲ یا ۳ سالگی ،‌ شکل می‌گیرد. این هویت شامل پندار از خود ، عواطف ، روحیات ، احساسات و تمایلات جنسی است. هویت جنسی متاثر از شرایط جسمی ،‌ وراثتی و بعضاً تربیتی بوده و یک تلقی درونی از جنسیت خود است.

در افرادی که وضعیت جنسیتی آنان روال طبیعی دارد ، هویت جنسی با جنسیت آنان تطبیق دارد . یعنی هویت آنان بازتایید جنسیت آنان است. به عبارت بهتر ، جنس مرد یا زن ، همان تلقی را نسبت به جنسیت خود از درون احساس میکند که در ظاهرش نیز همان را نشان میدهد.

اما گاهی پیش می‌آید که هویت جنسی با جنسیت بر یکدیگر منطبق نیستند. یعنی جنسیت همان چیزی را که هست از درون به فرد القاء نمیکند. از اینجاست که گفته میشود افرادی که با چنین وضعیتی مواجه میشوند ، دچار آشفتگی جنسیتی یا اختلالات جنسیتی هستند. به اینگونه افراد در اصطلاح ، تراجنسیتی یا  ترنس سکشوال گفته می‌شود.

آشفتگی جنسیتی ، پریشانی و عدم رضایت فرد به دلیل عدم تطابق بین هویت جنسیتی و جنسیت انتسابی پس از تولدش است. این اصطلاح در سال ۲۰۱۳ جایگزین برچسب تشخیصی اختلال هویت جنسیتی شد تا بدنامی اجتماعی مرتبط با بیماری و اختلال را از افراد تراجنسیتی بردارد .

آشفتگی جنسیتی ممکن است به اشکال زیر خود را نشان دهد :

• احساس زن بودن از درون در عین داشتن ظاهری مردانه ،
• احساس مرد بودن از درون در عین داشتن ظاهری زنانه ،
• عدم احساس تعلق به هیچیک از دو جنس ،
• احساس تعلق به هر دو جنس .

متاسفانه نتیجه چنین آشفتگی جنسیتی و عدم تطبیق جنسیت و بازتایید آن موجب میشود اغلب این افراد ، دچار افسردگی‌های شدید شوند. زیرا آنان به ناچار ظاهری را به نمایش میگذارند که خلاف تمایلات درونی آنها است . این موضوعی است که به شدت آنان را رنج میدهد و دچار دوگانگی میسازد.

نتیجه آنکه ، خود را بیش از پیش از حضور در اجتماع کنار میکشند . زیرا نمیتوانند تمایلات و احساسات خود را به نحو آشکار و بارز به افرادی نشان دهند که به لحاظ جنسیتی خود را به آنان منتسب میدانند . بنابراین در روابط اجتماعی به عنوان یک نیاز اساسی به شدت دچار مشکل میشوند. این مشکل در اشکال حاد ، حتی می‌تواند به اضطراب ، افسردگی ، خودکشی ، اعتیاد و حتی انحراف جنسی منجر شود.

تطبیق جنسیت یا گذار جنسیت چیست؟

منظور از تطبیق جنسیت که در اصطلاح غلط به آن تغییر جنسیت گفته میشود ، انجام اقداماتی است که منجر به هماهنگی هویت جنسیتی با جنسیت ظاهری فرد میشود. یعنی جنسیت فرد با هویت جنسیتی او نطبیق داده میشود.

تطبیق جنسیت در حقیقت یک فرایند است و مجموعه ای از اقدامات پزشکی ، روانپزشکی و حقوقی را شامل میشود. به عنوان مثال : جلسات مشاوره و روان درمانی ، هورمون درمانی ، عمل جراحی ، اقدامات حقوقی (تغییر نام ، ارث ، مالکیت ، ازدواج و ….) ، تغییرات در پوشش و …. می باشد.

گذار جنسیت (Gender transitioning) فرایند هم سو کردن بیان جنسیت یا ویژگی‌های جنسی فرد با هویت جنسیتی است. گزینه‌های مختلفی برای گذار جنسیت وجود دارد.

ممکن است فرد ، نام ، ضمایر یا پوشش خود را تغییر دهد (گذار اجتماعی) .

یا تغییراتی در بدن از طریق دریافت هورمون و جراحی‌های تطبیقی ایجاد کند (گذار پزشکی).

فرد تراجنسیتی ممکن است همه، چند یا یکی از روش‌های گذار جنسیت را انجام دهند یا تمایلی به انجام هیچ‌یک نداشته باشند.

اگر در فرایند گذار جنسیت نیاز به کمک پزشکی باشد از اصطلاح تطبیق و بازتایید جنسیت استفاده می‌شود.

اقدامات درمانی تطبیق و بازتایید جنسیت

افراد دارای اختلال جنسیتی یا همان احساس آشفتگی جنسیتی ، برای تطبیق جنسیت باید زمان نسبتاً طولانی را جهت سیر مراحل درمانی طی کنند. کار تطبیق جنسیت ابتدا با مراجعه به روانشناس آغاز میشود. انجام این کار با هدف بررسی و تعیین هویت جنسی متقاضی تطبیق جنسیت صورت میگیرد.

اهمیت کار روانشناس از آن جهت است که گاه تمایلات جنسیتی به صورت گذرا در فرد شکل می‌گیرد که نباید آنرا با آشفتگی جنسی اشتباه گرفت.

در اینجا لازم است به دو تیپ از افراد مواجه هستیم که نباید آنها را با هم اشتباه پرفت و لازم است به آن اشاره نماییم.

تراجنسی :

تَراجِنسی یا ترنس سکشوال (Transsexual)) افرادی هستند که هویت جنسیتی آن‌ها با جنسیت انتسابی هنگام تولدشان ناسازگار است . لذا میل به انجام تغییرات دائمی در بدن برای رسیدن به صفات جنسی مورد انتظار را دارند. این تمایل با استفاده از کمک پزشکی مانند هورمون‌درمانی یا جراحی تطبیق جنسیت صورت میگیرد.

تراجنسی ها افرادی هستند که از جنسیت خود راضی نیستند. این افراد از نظر ذهنی و روانی خود را با جنسیتی متفاوت از جنسیت فعلی که در ظاهر از آن برخوردار هستند، میشناسند و باور دارند.

این افراد تنها با اختلالات روانی عدم تطابق جنسیتی مواجه هستند و از نظر ظاهری و جسمانی هیچ مشکلی ندارند ولی با این حال نیازمند تطبیق جنسیت هستند.

دوجنسیتی :

به افرادی گفته میشود که از هنگام تولد دچار ابهام در هویت جنسی خود میباشند. اندام های جنسی این افراد حالت بینابینی دارد‌. از نظر ظاهری ممکن است به یک جنس شباهت داشته باشند در حالی که خصوصیات اخلاقی، رفتار و صدای آنها به جنس دیگر مشابهت بیشتری دارد.

دوجنسیتی‌ها مایل به طی کردن مراحل تغییر (هورمون درمانی، جراحی و غیره) نسیتند . زیرا این افراد خود را هم مرد و هم زن می‌دانند و نمی‌توانند به یکی از این دو جنس تغییر کنند. دو جنسیتی‌ها مانند تراجنسیتی ها جسم خود را اشتباه تصور نمی‌کنند و مایل به تغییر در جسم خود نیستند .

روند درمان و تطبیق جنسیت

الف) روان درمانی

روند درمان و تطبیق جنسیت در افراد دارای آشفتگی جنسیتی زمان بر است . نکته مهم آن است که درمان باید بموقع انجام پذیرد. انتساب باید هر چه سریع تر مورد توافق قرار گیرد تا همه خانواده با شیوه هماهنگ و راحتی با کودک برخورد کنند.

این مساله بسیار مهم است، چون بیمار ممکن است به دلیل تأثيرات پیچیده عوامل زیستی و سردرگمی خانواده در مورد جنسیت واقعی ، دچار مشکلات هویت جنسی شوند.

وقتی اختلالات دوجنسیتی در کودکان کشف می شود ، بهتر است هیئتی مرکب از پزشک متخصص اطفال ، پزشک متخصص مجاری ادرار و اورولوژی و متخصصین روان پزشکی بر اساس معاینات بالینی ، بررسی های اورولوژیک ، اسمیرهای مخاط دهانی ، آنالیز کروموزومی و ارزیابی میل والدین ، نسبت به تعیین جنسیتی که کودک باید با آن بزرگ شود اقدام می کنند.

برخی مطالعات نشان داده اند تعداد کسانی که در بدو تولد جنسیت مؤنث برایشان تعیین شده و در بزرگسالی تصمیم میگیرند مذکر باشند معادل تعداد افرادی است که در بدو تولد به عنوان مذکر شناخته شده و در بزرگسالی مؤنث بودن را انتخاب کرده اند.

بطورکلی جنسیتی که فرد با آن بزرگ می شود بهترین پیش بینی کننده هویت جنسی بعدی است.

در گذشته بسیاری از شیرخواران دو جنسیتی در اوایل عمر تحت جراحی قرار می گرفتند تا ظاهر تناسلی آنها بهنجار شود.

ب) والدین

آموزش والدین و نشان دادن دامنه انتخاب هایی که پیش روی آنها است ضروری است . چون تصمیم گیری والدین در مورد اعضای تناسلی کودک ، به شکل گیری هویت جنسی وی کمک می کند.

والدین می توانند برای جراحی سریع رفع ابهام تناسلی نوزاد تصمیم گیری کنند . ولی دختر یا پسر بودن نوزاد را می توان براساس مطالعات اورولوژیک و کروموزومی تعیین کرد.

برای تعیین نقش جنسی کودک و تعامل با کودک بر اساس این نقش می توان به والدین آزادی عمل داد تا بتوانند خود را با جنسیت تعیین شده کودک که وی را یکی از اعضای قطعی آن جنس می سازد ، سازگار کنند.

در پی فعالیت های افراد دو جنسیتی و گروه های حامی آنها معیارهای مراقبت شیرخواران دوجنسیتی به میزان چشمگیری تغییر کرده است به طوری که دیگر توصیه نمی شود این شیرخواران فوراً تحت عمل جراحی قرار گیرند.

در عوض ، خانواده ها تشویق می شوند در تربیت جنسیت کودک انعطاف پذیر باشند و صبر کنند تا خود فرد بعداً در مورد انجام جراحی تصمیم بگیرد.

امروزه معمولاً از انجام جراحی های زودرس اجتناب می شود زیرا این روش ها ممکن است با قابلیت تولید مثل و کارکرد جنسی فرد تداخل ایجاد کنند.

در هر حال ، بدلیل اینکه تطبیق جنسیت امری پرهزینه از جهت مالی و روانی و غیرقابل برگشت است، حتما توصیه می‌شود که در این‌گونه موارد صبور بود.

اگر انجام عمل در کودکی انجام نپذیرد و این کار به تعویق بیافتد ، در سالهای بعد ، کار درمان ابتدا با اقدامات روانی و جلسات مستمر مشاوره روانپزشکی پیش میرود.

روند درمان تطبیق جنسیت بعد از روان درمانی

در مراحل پس از مراحل روان‌درمانی و با توجه به نظر پزشکان ، روند درمانی به دو صورت ممکن است انتخاب گردد.

الف) صرفا به هورمون‌درمانی و دارو درمانی بسنده می‌شود.

ب) نیاز به عمل جراحی پزشکی برای نزدیک شدن به هویت جنسیتی مطلوب خواهد بود.

البته معمولاً جراحی‌های پزشکی همراه با هورمون‌درمانی خواهند بود تا ظاهر مردانه یا زنانه بیشتری را در فرد شکل دهند. مثلا هورمون مردانه باعث تغییر صدای فرد شده و بدنش را عضلانی‌تر می‌کند.

جراحی‌های پزشکی نیز انواع و اقسام خود را دارند، اما در نگاهی کلی در این جراحی‌ها تلاش می‌شود اندام جنسی قبلی و اندام‌های مرتبط با آن برداشته شده و اندام‌های جنسیتی جدید با استفاده از بدن فرد و احیانا پروتزهای خارجی ایجاد شود.

مثلا در عمل تطبیق جنسیت زن به مرد،‌ سینه‌ها برداشته شده، رحم و تخمدان‌ها به همراه واژن برداشته شده و با استفاده از کلیتوریس، اقدام به ایجاد آلت مردانه و با استفاده از پروتز، اقدام به ایجاد بیضه‌ها می‌کنند. در تبدیل مرد به زن نیز باید با استفاده از پروتز اقدام به ایجاد پستان‌ها کرد و با استفاده از روده‌ها و آلت تناسلی مردانه،‌ اقدام به ایجاد واژن و کلیتوریس کرد.

تمام این عمل‌ها فواید و عوارض خاص خود را دارند، ولی باید بدانید که اگر مایل به تطبیق جنسیت خود هستید، باید توقع خود را از این عمل‌ها پایین بیاورید. خصوصا در مواردی که زن خود را به مرد تطبیق می‌دهد، به میزان کمتری همانند یک مرد با اندام خدادادی خواهد شد. البته در هر دو حالت این جراحی‌ها ، نباید توقع داشته باشید که بتوانید باردار شده یا شریک زندگیتان را باردار کنید.

تطبیق جنسیت از منظر حقوقی

فعالیت های تیم پزشکی و روانپزشکی از یکسو و اقدامات حقوقی از سوی دیگر دو بخش از مجموعه اقداماتی است که تقریباً باید به موازات هم پیش بروند. و انجام آنها بدون هماهنگی یکدیگر امکان پذیر نخواهد بود. خوشبختانه در حال حاضر در کشورمان این اقدامات در بخشهای مختلف امکان پذیر و هماهنگ با یکدیگر پیش میروند.

در سالهای اخیر برخی وکلای دادگستری در این زمینه تجربیاتی اندوخته اند و میتوانند امورات حقوقی مورد نیاز را انجام دهند. در تیم حقوقی گروه ما ، وکیل متخصص و پایه یک دادگستری با کسب یک دهه تجربه در این زمینه آمادگی کامل برای پیشبرد بخش حقوقی تطبیق جنسیت و بازتایید آن را دارد.

وکیل تطبیق جنسیت میتواند با مراجعه به دادگاه خانواده برای اخذ مجوز عمل جراحی و یا هورمون درمانی اقدام نماید.  وی همچنین میتواند با ادارات ثبت احوال و دیگر مراجع قضایی در ارتباط بوده و اقدامات حقوقی لازم را انجام دهد.

 تطبیق جنسیت از منظر فقهی

در شرع ، از تطبیق جنسیت به معنای مدرن آن سخنی به میان نیامده است. اما برخی فقها در مورد افراد خنثی که به تعبیر امروزی آن افراد دارای آشفتگی جنسی را شامل میشود ، نظراتی ارائه کرده اند. همین نظرات هم اکنون راه را برای اعطای مجوزهای شرعی و قانونی جهت عمل جارحی تطبیق جنسیت باز کرده است.

مرجع رسیدگی به تغییر جنسیت

برابر قانون ، مرجع رسیدگی به تقاضای صدور مجوز تطبیق جنسیت ، دادگاه خانواده محل اقامت فرد متقاضی است.

در بند 18 از ماده ۴ قانون حمایت از خانواده مصوب اسفند ۱۳۹۱ عمل تعییر جنسیت به عنوان یکی از امور قابل رسیدگی ، در صلاحیت دادگاه خانواده ذکر شده است.

مراحل قانونی تطبیق جنسیت در ایران

افراد میتوانند در دو مقطع وارد فرایند حقوقی شوند. ابتدا اقدامات پزشکی و روانپزشکی را انجام داده و اسناد و مدارک پزشکی کاملی در اختیار داشته باشند و سپس برای اخذ مجوزهای حقوقی وارد فرایند حقوقی شوند. یا اینکه از همان ابتدا برای شروع کار از مجوزهای حقوقی کار خود را آغاز نمایند.

در هر حال ، متقاضی تطبیق جنسیت باید به یکی از دفاتر خدمات قضایی محل اقامت خود مراجعه کند. سپس چنانچه شماره ثنا دارد ،‌ دادخواستی مبنی بر تقاضای تغییر جنسیت و همچنین تغییر نام را برای اخذ مجوز از دادگاه خانواده در آن دفتر به ثبت برساند. چنانچه شماره ثنا ندارد باید ابتدا در سامانه احراز هویت برخط قضایی ثبت نام نموده و احراز هویت شود و رمز شخصی یا شماره ثنا دریافت نماید.

با ارسال دادخواست به دادگاه خانواده ، وقت رسیدگی تعیین می‌شود و از طریق سامانه ثنا به متقاضی ابلاغ خواهد شد.

در موعد مقرر پس از حضور متقاضی در دادگاه ، قاضی برای طی شدن روند کارشناسی ،‌ پرونده را به پزشکی قانونی ارجاع میدهد.

پزشکی قانونی نیز فرد را به یک روانپزشک معتمد ارجاع می‌دهد تا روند روان‌درمانی فرد طی شود.

روانپزشک بعد از انجام اقدامات لازم ، نظر خود را بطور رسمی به پزشکی قانونی اعلام خواهد نمود .

پزشکی قانونی نظر وی را همراه با نظر خود مبنی بر لزوم یا عدم لزوم تغییر جنسیت فرد به دادگاه خانواده ارسال می‌کند.

در ادامه ، قاضی با تکیه بر نظر کارشناسی ، ممکن است حکم تطبیق جنسیت و تغییر نام کوچک را صادر نماید.

البته همانطور که گفتیم چنینچه فرد ، قبلا مراحل روان درمانی را طی کرده باشد می‌تواند مدارک و نظریه روانپزشک را ضمیمه دادخواست کند. بدین ترتیب پرونده صرفا به پزشکی قانونی ارسال می‌شود. و در صورت تایید ، قاضی حکم مناسب را بر اساس آن صادر خواهد نمود.

شبهات حقوقی ازدواج افراد دارای آشفتگی جنسیتی

از آنجا که تطبیق جنسیت با مجوز قانونی امکان‌پذیر است. لذا ممکن است این ابهام ایجاد شود که چنانچه فردی عمل تطبیق جنسیت را انجام داد در مورد ازدواج و مهریه با چه مسائلی روبرو است؟

باید دانست هنگامی که یکی از زوجین اقدام به تطبیق جنسیت می‌کند، ممکن است حالت های زیر وجود داشته باشد:

1.تطبیق جنسیت یکی از زوجین بدون رابطه جنسی

چنانچه تطبیق جنسیت در دوره عقد و پیش از نزدیکی صورت پذیرد ، بدلیل حرام بودن ازدواج دو جنس موافق ، ازدواج باطل شده و مهریه نیز پرداخت نمیشود . اگر مهریه پرداخت شده باشد ، باید عودت داده گردد. اگر طرف مقابل کسی که عمل تطبیق جنسیت انجام داده بواسطه این کار دچار خسارت شود ، می‌تواند آن را مطالبه کند.

2. تطبیق جنسیت با وجود رابطه جنسی زوجین

بعد از رابطه جنسی ، اگر یکی از زوجین اقدام به تطبیق جنسیت کند ، ‌ازدواجش باطل خواهد شد . اما مهریه باید پرداخت شود . لذا اگر مردی به زن تغییر جنسیت دهد ، باید مهریه را بپردازد و نیز اگر زنی به مرد تطبیق جنسیت دهد ، کماکان مستحق مهریه خواهد بود.

3. تطبیق جنسیت همزمان زوجین

در این فرض فقها حکم به انحلال ازدواج نمی‌دهند . اما از باب احتیاط معتقدند که اگر زوجین بخواهند با یکدیگر زندگی کنند ، بهتر است مجدد عقد نکاح بین آنها خوانده شود و اگر تمایل به ادامه زندگی با هم ندارند، حتما طلاق بین ایشان اجرا گردد تا برای ازدواج با دیگری ، هیچ شبهه‌ای در میان نباشد.

 حضانت ، نفقه و ولایت اطفال بعد از تطبیق جنسیت

الف) تبدیل زن به مرد

بعد از انجام تطبیق جنسیت ، حق ولایت و حضانت ثابت میماند و برای فرد تغییر نخواهد کرد. با این توضیح باید گفت اگر حق حضانت با مادر باشد و او تغییر جنسیت دهد، این حق از او سلب نخواهد شد. این موضوع در مورد ولایت نیز صادق است. اما چون نفقه بر عهده پدر است ،‌ زنی که به مرد تطبیق جنسیت شده ، تکلیفی در قبال پرداخت نفقه فرزندان نخواهد داشت.

ب) تبدیل مرد به زن

هنگامی که مرد به زن تغییر جنسیت دهد، در مورد ولایت و حضانت دو نظر وجود دارد. برخی معتقدند که با این تغییر، ولایت مرد ساقط می‌شود. اما در مقابل عده‌ای هم معتقدند که عنوان پدر و این که فرزند از نطفه او متولد شده ، کماکان پابرجاست. پس حق ولایت و حضانت مرد دست‌خوش تغییر نخواهد شد. در مورد نفقه نیز چون عنوان پدر کماکان بر جایش باقی است، نفقه فرزندان حتی پس از تبدیل مرد به زن، بر عهده او خواهد بود.

البته شاید در هر دو مورد بالا بتوان گفت که با توجه به این که هدف از ولایت و حضانت طفل توسط پدر و مادر در سنین خاص،‌ رشد و تربیت مناسب کودک است و با تغییر جنسیت والدین ، این امر ممکن نخواهد بود،‌ دادگاه می‌تواند با رعایت مصلحت کودک اقدام به نصب قیم یا سرپرست برای وی نماید.

 تبعات حقوقی تغییر جنسیت بر نفقه زوجه

نفقه همسر:

چنانچه زوجه تغییرجنسیت داده و به مرد تبدیل شود، حق دریافت نفقه از وی ساقط شده و نفقه ­ای به او پرداخت نمی­شود.

نفقه فرزندان:

با تغییرجنسیت زوج و تبدیل شدن به زن، حق پرداخت نفقه ساقط نشده و وی همچنان مکلف به پرداخت نفقه به فرزندان

تبعات حقوقی تطبیق جنسیت در ارث

برای تعیین سهم الارث فرد با جنسیت جدید باید چند فرض را تفکیک نمود :

زوج یا زوجه :

با تبدیل جنسیت ازدواج منحل شده و هیچ ارثی از یکدیگر نمی­برند.

فرزندی که تغییرجنسیت داده از اموال والدین متوفی :

براساس جنسیت ، زمان فوت والدین محاسبه و پرداخت می­شود.

پدر و مادری که تغییرجنسیت داده از اموال فرزندان :

براساس جنسیت ، زمان انعقاد نطفه فرزند محاسبه و پرداخت می­شود.

شخصی که تغییرجنسیت داده از اموال برادر و خواهر متوفی :

براساس جنسیت ، زمان فوت متوفی محاسبه و پرداخت می­شود.

نتیجه گیری

تطبیق جنسیت بر اساس قانون امکان پذیر است . تطبیق جنسیت و بازتایید جنسیت امری است چند وجهی که هم امور پزشکی (اورولوژی ، روانپزشکی ، جراح و …) را در برمیگیرد و هم اقدامات حقوقی و قضایی. بنابراین باید به دقت این فرایند را دنبال نمود. لذا تعجیل برای تصمیم گیری در این مورد میتوان تبعات بسیار نامطلوب در زندگی فرد و خانواده وی بر جای بگذارد.

در این زمینه مشاوره با وکیل تغییر جنسیت میتواند بسیار تاثیرگذار باشد.

 سوالات متداول

1) آشفتگی جنسی چیست؟

گاهی هویت جنسی با جنسیت بر یکدیگر منطبق نیستند. یعنی جنسیت همان چیزی را که هست از درون به فرد القاء نمیکند. در این حالت گفته میشود افرادی که با چنین وضعیتی مواجه میشوند ، دچار آشفتگی جنسیتی یا اختلالات جنسیتی هستند. به اینگونه افراد در اصطلاح ، تراجنسیتی یا  ترنس سکشوال گفته می‌شود.

2) تطبیق جنسیت چیست؟

به فرایند تغییر و در نتیجه تطبیق هویت جنسی با جنسیت فرد در اصطلاح تطبیق .بازتایید جنسیت گفته می‌شود.

3) جراحی تطبیق جنسیت یا گذر پزشکی چیست؟

در عمل تطبیق جنسیت ، در کنار تلاشهای روانشناختی و اقدامات حقوقی ، تیم پزشکی  میکوشد اندام جنسی فعلی را منتاسب با هویت جنسی جدید تطبیق و تغییر دهد .

جراحی تطبیق و بازتایید جنسیت یک فعالیت پزشکی برای انطباق اندام مناسب به جنسیت یک فرد ترنس با هویت جنسیتی اش است. این اصطلاح شامل هرگونه عمل جراحی است که بدن مردانه را به بدنی زنانه یا بالعکس تغییر ‌دهد .

مطلب مفید | وکیل پایه یک دادگستری