حداکثر مدت قرار بازداشت موقت
آشنایی با حداکثر مدت بازداشت موقت
در قانون آیین دادرسی کیفری برای حفظ حقوق شاکی یا خواهان و پیشگیری از هر گونه ضرر و زیان به آنان و همچنین جلوگیری از فرار متهم و تضمین دسترسی به وی ، و نیز فرصت کافی برای انجام تحقیق از متهم ، انواع قرارهای تامین در نظر گرفته شده است.
قرارهای تامین که از سوی مرجع قضایی صادر میشود به ترتیب شدت ، عبارتند از : قرار بازداشت موقت ، قرار وثیقه و قرار کفالت.
در این مقاله قصد داریم در مورد حداکثر مدت قرار بازداشت موقت صحبت کنیم . قرار بازداشت موقت یا قرار توقیف احتیاطی همانطور که اشاره کردیم در ردیف سخت ترین و شدیدترین قرارهای تامین است که در طول تحقیقات مقدماتی ، ممکن است توسط مقام قضایی صالح صادر شود .
برابر قانون ، مدت این قرار محدود است و نمیتوان متهم را از این مدت ، بیشتر در بازداشت موقت نگهداری نمود.
قرار بازداشت موقت چیست؟
معمولاً وقتی پرونده ای در دادسرا در جریان رسیدگی قرار دارد ، بازپرس با توجه به حجم پرونده ، نوع و سنگینی اتهام ، ممکن است قراری را در جهت پیشبرد اهداف قضایی و رسیدگی عادلانه به پرونده صادر کند.
خوب ، حالا ببینیم قرار بازداشت موقت چیست؟ قرار بازداشت موقت عبارت است از ســلب آزادی متهم و زندانی کردن او در جریان تحقیقات مقدماتی توسط مقام قضایی صالح .
توقیف متهم تحت عنوان بازداشت موقت در هر مرحله از تحقیقات مقدماتی انجام میگیرد. و ممکن است «در طول مرحله دادرسی» ، «مرحله صدور حکــم نهایی» و حتی «شــروع به اجرای حکم» ، ادامه یابد .
نکته مهم آن است که گاهی امکان دارد سایر قرارها نظیر قرار وثیقه یا قرار اخذ کفیل نیز در فرایند تحقیقات مقدماتی به قرار بازداشت موقت تبدیل شوند. به عنوان مثال اگر متهم قادر به معرفی کفیل نباشد یا نتواند وثیقه بسپارد بازپرس قرار او را به قرار بازداشت موقت تبدیل خواهد نمود.
قرار بازداشت موقت شدیدترین قرار تأمین کیفری است، که رکن قانونی آن بند د ماده 217 قانون آیین دادرسی کیفری می باشد. به تصریح ماده مزبور قرارهای تامین کیفری به منظور دسترسی به متهم و پیشگیری از فرار وی صادر می شود.
انواع قرارهای تامین
قبل از آنکه در مورد حداکثر مدت قرار بازداشت موقت صحبت کنیم ، خوب است ابتدا در مورد انواع قرار تامین آگاهی کسب کنیم. مستند به ماده ۲۱۷ قانون آیین دادرسی کیفری ، انواع قرار تامین عبارتند از :
الف) التزام به حضور با قول شرف
ب) التزام به حضور با تعیین وجه التزام
پ) التزام به خارج نشدن از حوزه قضایی با قول شرف
ت) التزام به خارج نشدن از حوزه قضایی با تعیین وجه التزام
ث) التزام به معرفی نوبه‌ای متهم به صورت هفتگی یا ماهانه به مرجع قضایی یا انتظامی با تعیین وجه التزام
ج) التزام مستخدمان رسمی کشوری یا نیروهای مسلح به حضور با تعیین وجه التزام، با موافقت متهم و پس از دریافت تعهد پرداخت از محل حقوق آنان از سوی سازمان مربوطه
چ) التزام به خارج نشدن از خانه یا محل اقامت تعیین شده با موافقت متهم با تعیین وجه التزام از طریق نظارت با تجهیزات الکترونیکی یا بدون نظارت با این تجهیزات
ح) دریافت کفیل با تعیین وجه‌الکفاله
خ) دریافت وثیقه اعم از پول نقد، ضمانتنامه بانکی، مال منقول یا غیر‌منقول
د) بازداشت موقت با رعایت شرایط مقرر قانونی.
قرارهای تامین باید به صورت فوری به متهم ابلاغ و تصویر آن به وی تحویل گردد.
در کدام موارد قرار بازداشت موقت صادر میشود؟
اصولاً صدور قرار بازداشت موقت جایز نیست ، مگر در مورد جرایم زیر :
- جرایمی که مجازات قانونی آن اعدام ، حبس دائم و قطع عضو است.
- جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی افراد، به شرطی که میزان دیه آن یک سوم دیه کامل یا بیشتر باشد.
- ایجاد مزاحمت و اذیت و آزار بانوان و کودکان.
- تظاهر، قدرت نمایی و ایجاد مزاحمت برای افراد، با استفاده از چاقو یا هر نوع سلاح سرد و گرم دیگر.
- جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور ، به شرط این که مجازات قانونی آنها تعزیر درجه 5 و بالاتر باشد.
- جرایم تعزیری درجه 4 و بالاتر
- کلاهبرداری، سرقت، اختلاس، ارتشاء، خیانت در امانت، جعل یا استفاده از سند مجعول، با این شرط که متهم سابقه یک فقره محکومیت کیفری قطعی به دلیل ارتکاب هر یک از جرایم مذکور داشته باشد.
شرایط صدور قرار بازداشت موقت
بر اساس ماده 238 قانون آیین دادرسی کیفری ، صدور قرار بازداشت موقت ، منوط به وجود یکی از شرایط زیر است :
الف – آزاد بودن متهم موجب از بین رفتن آثار و ادله جرم یا باعث تبانی با متهمان دیگر یا شهود و مطلعان واقعه گردد و یا سبب شود شهود از اداء شهادت امتناع کنند.
ب – بیم فرار یا مخفی شدن متهم باشد و به طریق دیگر نتوان از آن جلوگیری کرد.
پ – آزاد بودن متهم مخل نظم عمومی ، موجب به خطر افتادن جان شاکی ، شهود یا خانواده آنان و خود متهم باشد.
بازداشت موقت متهم باید قانونی و مستدل باشد
مستند به ماده 239 قانون آیین دادرسی کیفری ، قرار بازداشت موقت باید مستدل و موجه باشد و مستند قانونی و ادله آن و حق اعتراض متهم در متن قرار ذکر شود . با صدور قرار بازداشت موقت ، متهم به بازداشتگاه معرفی میشود . چنانچه متهم به منظور جلوگیری از تبانی ، بازداشت شود ، دلیل آن در برگه اعزام قید میشود .
مطلب مفید | توقیف و بازداشت غیر قانونی افراد
بر اساس ماده 240 همین قانون ، قرار بازداشت متهم باید فوری نزد دادستان ارسال شود. دادستان مکلف است حداکثر ظرف بیست و چهار ساعت نظر خود را بطور کتبی به بازپرس اعلام کند. هرگاه دادستان با قرار بازداشت متهم موافق نباشد، حل اختلاف با دادگاه صالح است و متهم تا صدور رای دادگاه در این مورد که حداکثر از ده روز تجاوز نمی کند، بازداشت میشود.
قرار بازداشت موقت چند روز است؟
بر اساس ماده 242 قانون آیین دادرسی کیفری هرگاه در جرائم موضوع بندهای (الف)، (ب)، (پ) و (ت) ماده (302) این قانون تا دو ماه و در سایر جرائم تا یک ماه به علت صدور قرار تامین، متهم در بازداشت بماند و پرونده اتهامی او منتهی به تصمیم نهائی در دادسرا نشود، بازپرس مکلف به فک یا تخفیف قرار تامین است. اگر علل موجهی برای بقای قرار وجود داشته باشد، با ذکر علل مزبور، قرار، ابقاء و مراتب به متهم ابلاغ میشود.
مطلب مفید | مطالبه وجه التزام قراردادی
متهم می‌تواند از این تصمیم ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ به دادگاه صالح اعتراض کند. فک یا تخفیف قرار بدون نیاز به موافقت دادستان انجام میشود و ابقای تامین باید به تایید دادستان برسد و در صورت مخالفت دادستان، حل اختلاف با دادگاه صالح است. فک، تخفیف، یا ابقای بازداشت موقت، باید به تایید دادستان برسد و در صورت مخالفت دادستان، حل اختلاف با دادگاه صالح است.
هرگاه بازداشت متهم ادامه یابد مقررات این ماده، حسب مورد، هر دو ماه یا هر یک ماه اعمال میشود. به هرحال، مدت بازداشت متهم نباید از حداقل مجازات حبس مقرر در قانون برای آن جرم تجاوز کند و در هر صورت در جرائم موجب مجازات سلب حیات مدت بازداشت موقت از دو سال و در سایر جرائم از یک سال تجاوز نمی کند.
تبصره ١- نصاب حداکثر مدت بازداشت، شامل مجموع قرارهای صادره در دادسرا و دادگاه است و سایر قرارهای منتهی به بازداشت متهم را نیز شامل میشود.
تبصره ٢- تکلیف بازپرس به اظهارنظر درباره درخواست متهم، موضوع ماده (241) این قانون، درصورتی است که وفق این ماده، نسبت به قرار اظهار نظر نشده باشد.
حداکثر مدت قرار بازداشت موقت در جرایم مواد مخدر
ماده 37 قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر ، در خصوص حداکثر قرار مدت بازداشت موقت در جرایم مواد مخدر ، مقرر می دارد :
«طول مدت بازداشت موقت ، بیش از 4 ماه نخواهد بود . چنانچه در مدت مذکور ، پرونده اتهامی ، منتهی به صدور حکم نشده باشد، مرجع صادر کننده قرار ، مکلف به فک و تخفیف قرار تامین فوق می باشد . مگر آنکه جهات قانونی یا علل موجهی ، برای ابقا قرار بازداشت وجود داشته باشد که در این صورت ، با ذکر علل و جهات مزبور ، قرار ابقا می شود».
مطلب مفید | ورود به سامانه ثنا با رمز موقت
