دعوای جلب شخص ثالث
آشنایی با دعوای جلب شخص ثالث
هر گاه طرفین یک دعوا در جریان دادرسی ، حضور شخص دیگری را در جریان دادرسی لازم و ضروری بدانند میتوانند شخص ثالث را به دعوا فرابخوانند و بدینوسیله وی را وارد دعوا نمایند.
فراخواندن شخص ثالث یا جلب شخص ثالث از طریق تنظیم دادخواست از طرف یکی از طرفین دعوای در جریان اتفاق می افتد. همچنین باید شرایط درخواست جلب ثالث رعایت شود.
در جلب ثالث بر خلاف وارد ثالث، طرفین علاقه‌مند به حضور ثالث در دعوا هستند. طرفی که ثالث را جلب میکند، جالب و ثالثی که جلب میشود، مجلوب ثالث خوانده میشود.
اصحاب دعوا تا اتمام اولین جلسه دادرسی مهلت دارند جهات و دلایل جلب شخص ثالث را به دادگاه اعلام نمایند. پس از آن حداکثر سه روز، دادخواست جلب شخص ثالث را باید تقدیم دادگاه کنند.
باید توجه داشت که همواره دعوای جلب ثالث، توسط دادگاه رسیدگی کننده به دعوای اصلی مورد بررسی قرار می گیرد.
از این رو توجه به ویژگیهای دعوا ، رعایت تشریفات دادرسی و قضایی ، زمان ارایه دادخواست ، دلایل دادخواست و …. ضروری است. در غیر این صورت به این دعوا ترتیب اثر داده نخواهد شد.
مطلب مفید | دعوای اعتراض ثالث اجرایی
علت طرح دعوای جلب ثالث آن است که یکی از طرفین دعوا ، شخص ثالثی را که در جریان دعوا نیست ، به جریان دادرسی جلب میکند. شخص ثالث را «مجلوب ثالث» و فردی که ثالث را دعوت میکند «جالب» می نامند.
جلب شخص ثالث در مرحله بدوی ، تجدید نظر ، شورای حل اختلاف و دیوان عدالت اداری امکان پذیر است. اما امکان جلب شخص ثالث در دیوان عالی وجود ندارد.
نگاه قانون به موضوع جلب ثالث
در ماده 135 قانون آیین دادرسی مدنی مقرر شده است : «هریک از اصحاب دعوا که جلب شخص ثالثی را لازم بداند، می تواند تا پایان جلسه اول دادرسی ، جهات و دلایل خود را اظهار کرده و ظرف سه روز پس از جلسه ، با تقدیم دادخواست از دادگاه ، درخواست جلب او را بنماید. چه دعوا در مرحله نخستین باشد یا تجدیدنظر».
مطلب مفید | نحوه اعتراض ثالث اجرایی
انواع جلب شخص ثالث
جلب شخص ثالث بر دو نوع است. «جلب ثالث اصلی» و «جلب ثالث تقویتی». اینک در مورد هر یک بطور اختصار توضیحاتی ارائه خواهیم داد.
جلب ثالث اصلی : ثالث اصلی میتواند توسط خواهان و یا خوانده جلب شود. جلب ثالث اصلی بدین دلیل جلب میشود که وی نیز با رای دادگاه محکوم گردد.
بنابراین ممکن است خواهان شخص ثالث را جلب نماید تا او هم مانند خوانده در دادگاه محکوم شود. یا اینکه خوانده ، شخص ثالث را جلب کند تا به جای خود محکوم شود.
جلب ثالث تقویتی : جلب ثالث تقویتی و کمکی با این هدف صورت میپذیرد تا با محکومیت وی در دعوای جلب ثالث ، امکان برنده شدن جالب یعنی شخصی که او را جلب کرده است، بالا برود.
مطلب مفید | دعوی تقابل و مهلت دادخواست
دعوای جلب ثالث تقویتی مانند جلب ثالث اصلی باید با دعوای اصلی دارای یک منشا باشد. یعنی این دعوا با دعوای اصلی در ارتباط باشد.
با استناد به ماده 17 قانون آیین دادرسی مدنی ، میتوان گفت با رعایت شرایط اختصاصی دعوای جلب ثالث ، این دعوا ، دعوای طاری نامیده میشود. که از دعوای اصلی چه از جهت رسیدگی و چه از جهت حکمی تبعیت میکند.
بنابراین ، «هر دعوایی که در اثنای رسیدگی به دعوای دیگر از طرف خواهان یا خوانده یا شخص ثالث یا از طرف متداعیین اصلی بر ثالث اقامه شود، دعوای طاری نامیده میشود. این دعوا اگر با دعوای اصلی مرتبط یا دارای یک منشا باشد، در دادگاهی اقامه میشود که دعوای اصلی در آنجا اقامه شده است».
شرایط اختصاصی جلب شخص ثالث
- جالب یکی از طرفین دعوا باشد.
- دعوای جلب ثالث با دعوای اصلی مرتبط یا دارای منشا واحدی باشد.
- اظهار دلایل تا پایان نخستین جلسه و تقدیم دادخواست حداکثر 3 روز بعد از جلسه باشد.
- دعوای اصلی در جریان رسیدگی باشد.
شرایط عمومی دعوای جلب ثالث
همچون همه دعاوی دیگر ، دعوای جلب ثالث نیز باید همه شرایط اقامه دعوا را بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی داشته باشد.
این شرایط عبارتند از : اهلیت شخص ثالث ، طرح دعوا مشروع و قانونی باشد ، دعوا قبلا در دادگاه دیگری طرح نشده باشد ، جلب با ارائه دادخواست انجام پذیرد ، کسی که ثالث را جلب میکند باید خود را در برابر ثالث ذی حق بداند و برای او نفع شخصی وجود داشته باشد.
تشریفات جلب ثالث
الف) هر یک از طرفین دعوا که در نظر دارد شخص ثالث را جلب کند، میتواند از دادگاه، جلب او را درخواست کند.
ب) جلب کننده باید تا پایان نخستین جلسه دادرسی ، جهات و دلایل خود را اظهار کرده و ظرف سه روز پس از جلسه، دادخواست جلب را تقدیم کند.
پ( بر اساس ماده ۱۴۱ قانون آیین دادرسی مدنی «خوانده میتواند در مقابل ادعای خواهان دعوای متقابل را مطرح کند.
ت) چنانچه دادگاه تشخیص دهد جلب شخص ثالث با هدف تاخیر در رسیدگی صورت گرفته است، میتواند دادخواست جلب را از دادخواست اصلی تفکیک نموده و به هر یک جداگانه رسیدگی کند.
مهلت جلب ثالث
مستند به ماده ۱۳۵ قانون آیین دادرسی مدنی ، «هریک از اصحاب دعوا که جلب شخص ثالثی را لازم بداند، میتواند تا پایان جلسه اول دادرسی جهات و دلایل خود را اظهار کرده و ظرف سه روز پس از جلسه با تقدیم دادخواست از دادگاه درخواست جلب او را بنماید، چه دعوا در مرحله نخستین باشد یا تجدیدنظر».
ماده ۱۳۶ قانون مذکور نیز در مورد محکوم علیه غیابی و معترض علیه ، مقرر میدارد هر یک حق دارند «….در اولین جلسه رسیدگی به اعتراض ، جهات و دلایل خود را اظهار کرده و ظرف سه روز دادخواست جلب شخص ثالث را تقدیم دادگاه نماید».
مستند به ماده ۱۳۷ قانون مورد بحث ، دادخواست جلب شخص ثالث و رونوشت مدارک و ضمایم باید به تعداد اصحاب دعوا به علاوه یک نسخه باشد.
جریان دادرسی در مورد جلب شخص ثالث، شرایط دادخواست و نیز موارد رد یا ابطال آن همانند دادخواست اصلی خواهد بود.
آثار دخالت اشخاص ثالث
- اطاله دادرسی: چون دادخواست باید مانند دادخواست اصلی مقدمات خود را طی کند و دادگاه به جای رسیدگی به یک دعوا، به دو دعوا رسیدگی میکند.
- انحراف قاعده صلاحیت محلی.
- مجلوب، خوانده محسوب میشود بنابراین اگر مدعی امری شود که نیازمند دلیل است، اثبات امر به عهده او است همچنین وی میتواند شخص دیگری (مجلوب دوم) را به دادرسی جلب کند.
- هرگاه شخص ثالث در موعد مقرر پاسخ نداده یا در جلسه حاضر نشود، جالب میتواند رسیدگی به دعوا را غیاباً از دادگاه در خواست کند.
هزینه جلب ثالث
بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی ، دادخواست جلب ثالث باید با همان تشریفات دادخواست اصلی همراه باشد. هزینه دادرسی جلب ثالث نیز به تبع دعوای اصلی و بر میزان خواسته طرح‌کننده دعوای شخص ثالث از «مجلوب ثالث» باشد و از این جهت از دعوای اصلی تبعیت میکند.
هزینه دادرسی جلب ثالث برابر با دعوای اصلی در هر مرحله از دادرسی اعم از دادگاه بدوی و تجدید نظر است. به عنوان مثال ، در مرحله بدوی ، در دعاوی مالی تا دویست میلیون ریال ، هزینه دادرسی دو نیم درصد ارزش خواسته ، و بیشتر از آن سه و نیم درصد نسبت به مازاد دویست میلیون ریال است.
جلب ثالث در مرحله تجدیدنظر
در مرحله تجدید نظر بهتر است دادخواست جلب ثالث با دادخواست تجدید نظر همزمان تقدیم دادگاه شود.
مهلت دعوای جلب ثالث در مرحله تجدید نظر مانند دادگاه بدوی ، تا پایان جلسه اول دادرسی و ارائه دادخواست آن تا حداکثر سه روز است.
ممکن است دادخواست جلب ثالث در مرحله بدوی رد شده باشد. با این حال طرفین میتوانند در مرحله تجدید نظر نیز ، ثالث را جلب کنند . هزینه دادرسی جلب ثالث در مرحله تجدید نظر برابر با دعوای اصلی است.
جلب ثالث در شورای حل اختلاف
در دعاوی با ارزش کمتر از دویست میلیون ریال ، دعاوی تخلیه مستاجر ، صدور گواهی انحصار وراثت و از این قبیل افراد باید به شورای حل اختلاف مراجعه کنند. بنابراین در این قبیل دعاوی امکان جلب ثالث در شورای حل اختلاف وجود دارد.
جلب ثالث در دیوان عدالت اداری
در دیوان عدالت اداری امکان جلب شخص ثالث از طرف طرفین پرونده وجود دارد. طرف درخواست کننده می تواند ضمن دادخواست تقدیمی یا دادخواست جداگانه ، حداکثر ظرف سی روز پس از ثبت دادخواست اصلی ، تقاضای جلب ثالث را تسلیم کند.
مهلت درخواست جلب ثالث در دیوان عدالت اداری برای خواهان سی روز بعد از تقدیم دادخواست اولیه با ارایه دادخواست ، و خوانده هم باید همراه با لایحه دفاعی ، به صورت دادخواست، ثالث را جلب کند و هزینه آن هم برابر با هزینه دعوا در دیوان عدالت اداری است.
جلب ثالث در دیوان عالی کشور
دیوان عالی کشور وظیفه رسیدگی به فرجام خواهی و اعتراضات به آراء دادگاه تجدید نظر را دارد. جلب ثالث در دیوان عالی کشور ممکن نیست ، زیرا جلب ثالث مستلزم این است که جریانات پرونده مرور و بررسی شود و دادگاه باید ادله ارائه شده توسط اصحاب دعوا را مورد سنجش قرار دهد، در حالی که رسیدگی در دیوان عالی کشور شکلی است.
اعتراص شخص ثالث
بر اساس ماده ۴۱۷ قانون آیین دادرسی مدنی اگر در خصوص دعوایی رای صادر شود که به حقوق شخص ثالث خللی وارد آورد و آن شخص یا نماینده او در دادرسی که منتهی به رای شده است به عنوان اصحاب دعوا دخالت نداشته باشد می تواند نسبت به آن رای اعتراض کند.
ماده ۴۱۸ همین قانون نیز مقرر میدارد شخص ثالث حق دارد به هر گونه رای صادره از دادگاههای عمومی و تجدیدنظر اعتراض نماید. بر این اساس معترض ثالث میتواند با تقدیم دادخواست به دادگاه صادرکننده رای قطعی (چه در مرحله بدوی یا تجدیدنظر) دادخواست خود را به طرفیت محکوم له و محکوم علیه تنظیم و تقدیم نماید.
مطلب مفید | اعتراض ثالث و اثبات مالکیت
خلاصه بحث (مراحل دعوای جلب شخص ثالث)
- ارائه دادخواست جلب ثالث از طرف یکی از اصحاب دعوای اصلی به دادگاه رسیدگی کننده.
- دادخواست جلب شخص ثالث بایستی به تعداد اصحاب دعوا به علاوه یک نسخه ارائه شود.
- در دعوای جلب ثالث ، جلب کننده ، خواهان و فرد ثالث یا مجلوب ، خوانده دعوا شمرده میشود.
- دادخواست جلب ثالث باید ظرف سه روز از جلسه اول رسیدگی ، به دادگاهی ارائه شود که به دعوای اصلی رسیدگی میکند.
- دادخواست چنانچه کامل باشد در همان زمان و چنانچه ناقص باشد پس از رفع نقص جهت تصمیم گیری در دادگاه عنوان می شود.
- با وصول دادخواست جلب ثالث ، این دعوا در همان جلسه رسیدگی به دعوای اصلی مورد بررسی قرار می گیرد.
- چنانچه دادخواست جلب در مرحله بدوی رد شود، جالب میتواند در مرحله تجدیدنظر ، همزمان با رای محکومیت خود در دعوای اصلی ، دادخواست اعتراض به دعوای اصلی و نیز جلب ثالث را تقدیم دادگاه تجدید نظر نماید. و در اصطلاح تجدیدنظر خواهی نماید.
