اسناد لازم الاجرا کدامند؟
اسناد لازم الاجرا و اهمیت آن
بسیاری از مردم وقتی در مورد انواع اسناد بحث میشود فقط دو دسته کلی اسناد را میشناسند. مانند اسناد رسمی و اسناد عادی انتقال ملک .
اما علاوه بر اسناد مورد نظر گروه دیگری از اسناد نیز هستند که تحت عنوان اسناد لازم الاجرا شناخته میشوند.
این نوع از اسناد به لحاظ حقوقی دارای ارزش و اهمیت بسیار هستند . برای اجرای اسناد لازم الاجرا نیازی به مراجعه به مراجع قضایی و حقوقی نیست. لذا خوب است کمی بیشتر با آن آشنا شویم.
اسناد لازم الاجرا چگونه اسنادی هستند ؟
هر نوع نوشته ای که بتوان به آن در محاکم قضایی و مراجع قانونی برای دفاع از حقانیت خود در یک دعوا (اعم از کیفری یا حقوقی) استناد کرد ، سند محسوب میشود.
البنه این سند میتواند رسمی و غیر رسمی باشد. بطور قطع ، اسناد رسمی باید از سوی دستگاههای رسمی و مامورین صلاحیت دار تنظیم شوند.
اما اسناد عادی میتوانند توسط اشخاص عادی و یا برخی دستگاهها منتشر و یا تنظیم شوند.
اسناد لازم الاجرا میتوانند هم جزء سند عادی باشند مانند چک و هم جزء اسناد رسمی باشند مانند سند عقد ازدواج. در هر صورت اسناد لازم الاجرا ، قابلیت اجرا و پیگیری در محاکم قضایی و اجرایی بدون مراجعه به دادگاه را دارند . این صفت مشخصه و مهم اینگونه اسناد است.
مطلب مفید | انواع سند مالکیت ملک
برابر قانون ، تمامی اسناد که برابر ضوابط تنظیم شده باشند لازم الاجرا خواهند بود. اما اسناد رسمی به دلیل پشتوانه قانونی ، محکم تر از اسناد عادی خواهند بود . زیرا اسناد رسمی از طریق دادگستری و از طریق اداره ثبت اسناد قابل پیگیری هستند ، اما اسناد عادی فقط از طریق مقام قضایی قابلیت اجرا خواهد داشت.
در ادامه ، در مورد اسناد لازم الاجرا بیشتر توضیح خواهیم داد.
از سند لازم الاجرا چه تعریفی میتوان ارائه داد؟
برابر ماده یک آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم‌الاجراء و طرز رسیدگی به شکایت از عملیات اجرائی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور مورخ 11/6/1387 ، سند لازم‌الاجرا سندی است رسمی یا عادی که بدون صدور حکم از دادگاه قابل صدور اجرائیه برای اجراء مدلول سند باشد. مانند سند رسمی طلب و چک.
بطور کلی ، قانون مدنی سند را هر نوع نوشته‌ای میداند که برای دعوا یا دفاع قابل استناد باشد. نوشته‌ای میتواند سند محسوب گردد که امضاء یا اثر انگشت داشته باشد. در غیر این صورت ، سند محسوب نمی‌شود.
با این اوصاف ، سند رسمی سندی است که در اداره ثبت اسناد و املاک و یا دفاتر اسناد رسمى یا در نزد سایر مأمورین رسمى در حدود صلاحیت آنها و بر طبق مقررات قانونى تنظیم شده باشند. در غیر این صورت ، سند عادی خواهد بود. اسناد رسمی قابل انکار و تردید نیستند. اما اسناد عادی از این ویژگیها برخوردارند.
مطلب مفید | اثبات مالکیت با سند عادی
به عنوان مثال ، سند رسمی ملک را نمیتوان انکار کرد و آنرا جعلی دانست. اما یک وصیت نامه دست نویس را میتوان جعلی قلمداد نمود و ادعا کرد که مربوط به وصی نیست
مهمترین سندهای لازم الاجرا کدامند؟
اسناد رسمی اموال منقول مانند خانه، آپارتمان، زمین و مغازه در صورتی که در اداره ثبت اسناد و املاک به ثبت رسیده باشند مهمترین اسناد رسمی هستند. این اسناد در عین حال با جزء اسناد لازم الاجرا به شمار می روند. زیرا با مراجعه به دفترخانه اسناد رسمی میتوان برای آن ، تقاضای اجراییه نمود.
عمل به مفاد این نوع اسناد نیازمند رسیدگی قضایی نیست. به عنوان مثال وقتی سند ملکی به عنوان وثیقه نزد مراجع قضایی گذاشته میشود و متعهد به تعهدات خود عمل نمیکند براحتی میتوان آن را به مورد اجرا گذاشت.
عقد نامه یا قباله نکاح دارای شروطی هستند که به امضاء زوجین رسیده است. این سند نیز جزء اسناد لازم الاجرا محسوب میشود. زیرا زن میتواند مهریه مندرج در سند ازدواج را بدون مراجعه به مراجع قضایی و فقط با مراجعه به واحد اجرای اداره ثبت ، به اجرا بگذارد.
مطلب مفید | به اجرا گذاشتن مهریه
دریافت اجراییه در خصوص اسناد رسمی نسبت به املاک ثبت شده به همراه املاکی که در وثیقه قرار دارند نیاز به صدور اجراییه در مراجع حقوقی و قضایی ندارد. در این خصوص دفترخانه ای که مبادرت به ثبت اسناد فوق نموده است می تواند نسبت به صدور اجراییه اقدام نماید.
اشاره به برخی اسناد عادی که سند لازم الاجرا محسوب میشوند
- چک
- قبوض اقساطی مهریه و ثبتی
- آراء صادره از سوی محاکم قضایی یا دادگاهها (اعم از حکم یا قرار)
- سازش نامه وگزارش اصلاحی صادره دادگاه ها
- آراء داوری ( اعم از داوری داخلی و داوری تجاری بین المللی) برخی احکامی که از دادگاه های کشورهای خارجی صادر می شود
- برگ تشخیص قطعی شده اداره دارایی
- رای تشخیص قطعی اداره تامین اجتماعی
- برگ تشخیص قطعی حقوق گمرکی
- رای قطعی کمیسیون ماده 100 قانون شهرداری مصوب 27/11/ 1345 آراء دیوان عدالت اداری
- دستور موقت دیوان عدالت اداری
- قراردادهای بانکی.
- اجاره نامه رسمی
- اظهارنامه حاوی بدهی های مربوط به هزینه ها و شارژ آپارتمان.
- آب بهای مصرفی.
- بهای برق مصرفی.
- آرای داوری بورس اوراق بهادار.
- تخلیه فروشگاه ها و غرفه های احداثی در پایانه ها و مجتمع های خدماتی رفاهی بین راهی.
- اسناد عادی تنظیم شده میان بانک کشاورزی، شرکت ها و اتحادیه های تعاونی با وام گیرندگان.
- عوارض شهرداری.
- عوارض نوسازی.
ارکان سندهای لازم الاجرا
هر سند لازم الاجرا چهار رکن دارد:
- موضوع اجرا ( یعنی امری که باید اجرا شود)
- متعهد سند
- متعهد له سند
- امضاء (البته برخی از اسناد لازم الاجرا، امضاء جزء ارکان سند لازم الاجرا محسوب نمی شوند. مانند رای دادگاه ها یا برگ تشخیص اداره دارائی).
ویژگی های سندهای لازم الاجرا کدام است؟
الف) اجرای آن نیازمند تشریفات قانونی و قضایی پیچیده و زمانبر نیست .
ب) عمدتاٌ از طریق دادگستری و اداره ثبت اسناد و املاک رسمی قابلیت اجرا دارد.
پ) برای پیگیری و اجرا نیاز به اسناد تکمیلی ندارند.
ث) هم در اسناد رسمی و هم در برخی اسناد عادی وجود دارند.
سند غیر لازم الاجرا
سندی است که کسیکه تعهد به نفع وی است به جهت انجام نشدن تعهدات شخص متعهد، زمانی که مجبور شود به حق خود برسد باید برای اجرای مفاد سند از طریق طرح دعوا در محاکم قضایی اقدام نماید.
شیوه تشخیص سند عادی از سند لازم الاجرا
اسناد لازم الاجرا راز طرف قانوگذار در قوانین تصریح شده است . به عنوان مثال قانونگذار، سفته را سند عادی تعریف میکند. اما چک بلامحل را سند لازم الاجرا (در حکم سند لازم الاجرا) معرفی مینماید .
نکته مهم : برخی اسناد را قانونگذار، در حکم اسناد لازم الاجرا معرفی نموده است مانند چک که سند عادی است اما در حکم سند لازم الاجراست بهر تقدیر شیوه عملی اجرای آن ها یکسان است .
آیا فقط اسناد رسمی، سند لازم الاجراء محسوب میشوند؟
پاسخ به سؤال مذکور منفی است و هر سندی اعم از عادی یا رسمی با شرایطی که در ادامه خواهیم گفت میتواند سند لازم الاجراء باشد.
فایده لازم الاجراء بودن یک سند چیست؟
فایده و مزیت لازم الاجراء بودن یک سند عدم مراجعه به دادگاه و طی مراحل اصولاً طولانی رسیدگی و دادرسی در دادگاه است. دارنده یک سند لازم الاجراء با سرعت بسیار بیشتری میتواند به آن چیزی که حقش است برسد.
نحوه اجرای اینگونه اسناد
- درخواست اجراء مفاد اسناد لازم الاجرا
- صدور ورقه اجرائیه
- ابلاغ اجرائیه
- اجرای اجرائیه
- خاتمه عملیات اجرائی
انواع اجرائیه
الف- اجرائیه دادگاه: این نوع اجرائیه که توسط محاکم دادگستری پس از صدور حکم و بنا به درخواست محکوله صادر می گردد.
اجرائیه دادگاه یا مربوط به احکام مدنی است و یا اجرای احکام کیفری
ب- اجرائیه ثبتی: این نوع اجرائیه توسط مراجع، واحدها و دفاتر اسناد رسمی و بر اساس یک سند لازم الاجرا صادر می گردد.
ج- اجرائیه مالیاتی: این نوع اجرائیه که توسط سازمان مالیاتی کشور به دلیل عدم پرداخت مالیات قطعی شده ظرف مهلت 10 روز از تاریخ ابلاغ قطعی، توسط مؤدی مالیاتی صادر می گردد.
شرایط صدور اجرائیه
الف- سند وجود داشته باشد
ب- سند لازم الاجرا منجز و محقق الوقوع باشد.
ج- تقاضای ذینفع وجود داشته باشد.
د- جهت و مبنای قانونی برای صدور اجرائیه وجود داشته باشد.
ه- مرجع صادر کننده صلاحیت داشته باشد.
اسنادی که می توان در مورد آنها درخواست صدور اجراییه نمود
- اسناد رسمی نسبت به املاک ثبت شده
- سناد رسمی نسبت به دیون و اموال منقول
- مهریه ذکر شده در سند ازدواج
- قبوض اقساطی ثبتی
- تعهداتی که ضمن ثبت ازدواج و طلاق و رجوع، منعقد گردیده است
- چک های صادره بر عهده بانک ها اسناد رسمی نسبت به وثیقه و اجاره مشمول قانون روابط مالک و مستأجر» اعم از ثبت شده یا نشده
- قراردادهای بانکی که در اجراء عملیات بانکی بدون ربا، منعقد می شود و اسناد عادی وام گیرندگان از بانک کشاورزی
- سایر موارد ذکر شده در سایر قوانین، مانند اظهارنامه ابلاغ شده موضوع ماده 10 مکرر اصلاحی قانون تملک آپارتمان ها اصلاحی 1358
