انواع قرارهای دادسرا
معرفی انواع قرارهای دادسرا
انواع قرارهای دادسرا در قانون آیین دادرسی مدنی تعریف شده اند. اما معنای قرار چیست؟ برای رسیدگی به پرونده اختلاف تصمیمات مختلفی از سوی دادگاه گرفته می شود، این تصمیمات به صورت های مختلف ارائه می شوند و انواع متفاوتی دارند.
بر مبنای قانون آیین دادسری مدنی، تصمیمات و آرایی که از سوی دادگاه صادر می شود به دو دسته تقسیم می شوند. احکام و قرارها آرایی هستند که برای تعیین تکلیف پرونده صادر می شوند.
مطلب مفید | نحوه دفاع در دادگاه
تصمیماتی که بر مبنای ماهیت دعوا اتخاذ می شوند، حکم هستند. اما تصمیماتی که تحت عنوان قرار گرفته می شوند، مربوط به مسائل شکلی پرونده هستند.
انواع قرارهای دادسرا نیز هر کدام ویژگی ها و نتایج مخصوص به خود را دارند. برخی از انواع قرار قاطع دعوا هستند در حالی برخی دیگر قاطع دعوا نمی باشند. برای آشنایی با انواع قرارهای دادسرا این مطلب را مطالعه کنید.
هیچ تعریف رسمی از واژه قرار در قانون وجود ندارد. این در حالی آست که حکم تعریف مشخصی دارد. طبق ماده ۲۹۹ قانون آیین دادرسی مدنی ؛ در صورتی که رای دادگاه مربوط به ماهیت دعوا و قاطع آن چه به صورت کلی چه به صورت جزئی باشد، حکم می باشد. در غیر این صورت رای صادره از دادگاه قرار می باشد.
بر اساس این تعریف ، قرار دادگاه به رایی گفته می شود که شامل یکی از شروط مزبور نباشد. با توجه به ماده ۲۹۹ قانون آیین دادرسی مدنی ، قرار به این صورت تعریف می شود که؛ اگر رای دادگاه مرتبط به ماهیت دعوا نباشد و تنها قاطع آن باشد، تعریف قرار کامل می شود.
مطلب مفید | آزادی مشروط
برای مثال قرار جلب دادرسی که قاطع است اما مربوط به ماهیت دعوا نیست. مثال دیگر برای زمانی که رای مربوط به ماهیت دعوا است اما قاطع نیست، قرار کارشناسی است.
تفاوت انواع قرارهای دادسرا
انواع قرارهای دادسرا شرایط و ویژگی های متفاوتی دارند که آنها را بررسی می کنیم.
قرار اعدادی یا قرار مقدماتی، به قراری گفته می شود که مقدمات صدور رای قاطع برای پرونده را فراهم می کند.
مطلب مفید | مجازات تعزیری و تکمیلی
قرارهای مقدماتی اغلب پیش از ختم دادرسی و در حین دادرسی صادر می شوند. باید دانست قرار اعدادی و مقدماتی انواع مختلفی دارد که هر کدام در شرایط مختلف صادر می شوند. برای مثال؛ قرار تحقیق و معاینه محلی در پرونده های مدنی و قرار موقوفی در پرونده کیفری، انواع قرار های مقدماتی و اعدادی هستند.
قرار قاطع دعوی، به قراری گفته می شود که با صادر شدن آن، پرونده از مرجع رسیدگی به دعوا خارج می شود. از این حیث قرار های قاطع دعوا مشابه حکم عمل می کنند. مطابق با قانون آیین دادرسی مدنی، قرار های قاطع دعوا انواع مختلفی دارند. انواع قرارهای دادسرا نتایج متفاوتی را دارند. قرار های شبه قاطع به قرار هایی گفته می شود که بعد از صدور آن ها، پرونده از جریان رسیدگی خارج می شود.
مطلب مفید | اعتراض به قرار منع تعقیب
در صورتی که در این شرایط پرونده از جریان رسیدگی خارج نشد، برای رسیدگی به شعبه یا دادگاه دیگر، حواله خواهد شد. قرار عدم اهلیت طرفین در پرونده های مدنی و هم چنین قرار امتناع از رسیدگی در پرونده های کیفری، از انواع قرار شبه قاطع هستند. برای تعریف انواع قرارهای دادسرا و تقسیم بندی آن ها، عوامل مختلفی دخیل هستند. انواع قرار از جهت قابلیت تجدید نظر بودن، به قرارهای قطعی و غیر قطعی تقسیم می شوند. از لحاظ قابلیت فرجام نیز انواع قرار، به قرار های نهایی و غیر نهایی تقسیم می شوند.
چگونه قرار را از حکم تشخیص دهیم؟
انواع قرارهای دادسرا را با هم بررسی کردیم و ویژگی های آن ها را مشخص کردیم. اما سوال مهمی که پیش می‌آید این است که چگونه حکم را از قرار تشخیص دهیم؟ در صورتی که رای صادره از دادگاه به طور هم زمان‌دو ویژگی را داشته باشد، حکم است.
اگر رای درمورد ماهیت دعوا باشد و بطور همزمان قاطع دعوا هم باشد حکم است. از طرف دیگر قرار تنها یکی از ویژگی های قاطع دعوا بودن و مرتبط با ماهیت دعوا بودن را دارد. شرط مهم دیگر برای تشخیص قرار از حکم، این است که حکم فقط توسط قاضی صادر می شود. در حالیکه مقامات دادسرا از جمله بازپرس و دادیار هم می توانند رای قرار را صادر کنند.
مطلب مفید | انواع سند مالکیت
روند صدور قرار
چنانچه کسی مرتکب جرم شود و شاکی اقدام به شکایت کند یا اینکه گزارش آن توسط ضابطین صورت گیرد، پرونده وارد جریان رسیدگی می شود. بعد از اینکه تحقیقات مقدماتی از سوی دادسرا به نتیجه رسید، بازپرس یا دادیار، مطابق با قوانین مدنی یکی از انواع قرارهای دادسرا را صادر می کند.
مطلب مفید | دادخواست حکم تخلیه
وقتی تحقیقات به نتیجه مشخصی رسید، قرار نهایی صادر می شود. بعد از صادر شدن قرار نهایی، متهم و شاکی پرونده از طریق پیامک و ابلاغیه، در جریان صدور قرار خواهند گرفت. انواع قرارهای دادسرا که صادر می شوند نتایج حقوقی مخصوص به خود را دارند.
برای جلوگیری از پایمال شدن حق هر یک از طرفین دعوا، آگاهی از انواع قرارهای دادسرا الزامی است. بنابراین برای کسب نتیجه دلخواه از پرونده، بهتر است انواع قرارهای دادسرا و تبعات حقوقی آنها مشخص شوند.
تعریق قرارهای دادسرا
انواع قرارهای دادسرا تعاریف متفاوتی دارند. قرار جلب دادرسی وقتی صادر میشود که بازپرس مجرم بودن فرد تحت تعقیب را ثابت کند. بعد از صدور این قرار، پرونده به دادستان ارجاع ارجاع می شود.
برای رسیدگی های نهایی و صدور حکم ، پرونده به دادگاه کیفری ارسال می شود. قرار منع تعقیب بعد از این که تحقیقات به پایان رسید توسط بازپرس یا دادیار صادر می شود.
وقتی ثابت شود عمل متهم جرم نیست و یا اینکه دلایل کافی برای اثبات جرم فرد تحت تعقیب نباشد، قرار منع تعقیب صادر میشود. صدور قرار منع تعقیب به معنای اثبات بی‌گناهی متهم است.
مطلب مفید | نمونه رای اثبات مالکیت
قرار موقوفی تعقیب، قرار ترک تعقیب ، نیز از انواع قرارهای دادسرا هستند. قرار موقوفی تعقیب وقتی صادر میشود که بدلیل خارج از پرونده، امکان ادامه تحقیقات مقدماتی وجود ندارد.
صادر شدن قرار موقوفی تعقیب تحت تاثیر دلایلی چون فوت متهم ، گذشت شاکی پرونده ، عفو، نسخ مجازات ، و … صورت میگیرد. سایر عوامل نیز در ماده ۱۳ قانون آیین دادرسی کیفری ذکر شده است.
