سوء پیشینه موثر کیفری چیست؟

سوء پیشینه موثر کیفری چیست؟

آشنایی با موضوع سوء پیشینه موثر کیفری

در قانون جرایمی وجود دارند که برای آن مجازات تعیین شده است. وقتی افراد به اتهاماتی دستگیر و بازداشت میشوند که برابر قانون عمل ارتکابی آنان با مجازات همراه است مادامی که اتهام آنها به اثبات نرسیده و حکم مجازات آنها از طریق دادگاه صادر و اجرا نشده ، نمیتوان جرمی را به آنان نسبت داد.

تنها زمانی میتوان این افراد را دارای سابقه کیفری دانست که حکم آنان صادر و به مرحله اجرا درآمده باشد. یعنی مجازات در مورد آنان اعمال شده باشد.

مطلب مفید | استخدام وکیل حقوقی تهران

با صدور حکم از طرف دادگاه و در نهایت اعمال مجازات برای مرتکبین جرایم و سوء سابقه برای آنان ، اعتبار این قبیل افراد مخدوش خواهد شد. حتی گاهی اجتماع تا چند سال برای این قبیل افراد محدودیتهایی قائل میشود.

در این مقاله قصد داریم در این مورد اطلاعات بیشتری را در اختیار شما کاربر عزیز قرار دهیم.

سوء پیشینه چیست؟

سوء سابقه یا سوء پیشینه کیفری عبارت است از بی اعتباری اجتماعی ناشی از ارتکاب برخی جرایم  . شخصی که مرتکب جرایم مصرح در قانون شود در یک بازه زمانی از حقوق اجتماعی خاص محروم میشود. همچنین امکان برخورداری از مسئولیت و امتیازات احتماعی از وی سلب خواهد شد.

به عنوان مثال نمیتواند در دستگاههای دولتی و وابسته به دولت استخدام شود. یا امکان رانندگی یا دریافت گذزنامه و خروج از کشور و ….. را از دست میدهد.

نظر قانون در مورد سوء پیشینه موثر کیفری

برای آنکه بدانیم مدت زمان مقرر برای سوء پیشینه موثر کیفری چقدر است باید به قانون مراجعه نماییم.

مطلب مفید | انتقال مال غیر

ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی چنین مقرر میدارد :

محکومیت قطعی کیفری در جرائم عمدی ، پس از اجرای حکم یا شمول مرور زمان ، در مدت زمان مقرر در این ماده محکوم را از حقوق اجتماعی به عنوان مجازات تبعی محروم می‌کند :

الف- هفت سال در محکومیت به مجازاتهای سالب حیات و حبس ابد از تاریخ توقف اجرای حکم اصلی .

ب- سه سال در محکومیت به قطع عضو، قصاص عضو در صورتی که دیه جنایت وارد شده بیش از نصف دیه مجنی علیه باشد، نفی بلد و حبس تا درجه چهار .

پ- دو سال در محکومیت به شلاق حدی ، قصاص عضو در صورتیکه دیه جنایت وارد شده نصف دیه مجنی علیه یا کمتر از آن باشد و حبس درجه پنج .

1 : در غیر موارد فوق ، مراتب محکومیت در پیشینه کیفری محکوم درج می‌شود . لکن در گواهی‌های صادره از مراجع ذیربط منعکس نمی‌گردد . مگر به درخواست مراجع قضائی برای تعیین یا بازنگری در مجازات .

2  : در مورد جرائم قابل گذشت در صورتی که پس از صدور حکم قطعی با گذشت شاکی یا مدعی خصوصی، اجرای مجازات موقوف شود اثر تبعی آن نیز رفع می‌شود .

3 : در عفو و آزادی مشروط ، اثر تبعی محکومیت پس از گذشت مدتهای فوق از زمان عفو یا اتمام مدت آزادی مشروط رفع می‌شود . محکوم در مدت زمان آزادی مشروط و همچنین در زمان اجرای حکم نیز از حقوق اجتماعی محروم می‌گردد .

نکته 1 :

با توجه به قانون ملاحظه میکنید که هر نوع مجازات به عنوان سوء پیشینه موثر کیفری قلمداد نمیشود. به عنوان مثال چنانچه فردی به مدت شش ماه حبس محکوم شود اگر چه سوابق وی در سیستم قضایی درج و ضبط میگردد اما اگر همین فرد درخواست سوء پیشینه بدهد ، گواهی سوء پیشینه برای وی صادر میشود و در آن سابقه شش ماه زندان درج نمیگردد.

نکته 2 :

در مورد افرادی که مرتکب مجازات های مقرر در ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی شده اند ، با گذشت مدت زمان مندرج در این ماده ، اعاده حیثیت میشوند . لذا وضعیت آنها به وضعیت قبل از ارتکاب جرم برمیگردد . همچنین آثار تبعی محکومیتشان از بین خواهد رفت.

مطلب مفید | وکیل دعاوی برند و طرح صنعتی

آیا سوء پیشینه افراد پاک میشود؟

بسیاری از افراد معمولاً با این سوال مواجه میشوند که آیا سوء پیشینه مجرمین دائمی است؟ در پاسخ باید گفت خیر. اگر چنین نیست پس مدت زمان پاک شدن سابقه کیفری چقدر است ؟

در پاسخ باید گفت که سوء پیشینه کیفری دائمی نیست بلکه پس از یک دوره مشخص که قانونگذار در ماده 25 قانون مجازات اسلامی تعیین کرده و بین 2 تا 7 سال است . بعد از این مدت پیشینه مجرمین پاک می شود و محکوم علیه می تواند از حقوق اجتماعی مقرر در قانون بهره مند شود.

محکومیت موثر کیفری یعنی چه؟

محکومیت مؤثر کیفری همان سوء پیشینه موثر کیفری است. یعنی محکومیتی است که محکوم را به تبعِ اجرای حکم ، از حقوق اجتماعی محروم می‌سازد. در چارچوب قوانین حقوقی ، افراد در صورت ارتکاب برخی جرایم ، پس از محکومیت علاوه بر مجازات جرم مربوطه ، از حقوق اجتماعی نیز محروم می‌شوند. به عبارت دیگر، در برخی از انواع جرایم ، مرتکب علاوه بر مجازات اصلی ، به مجازات تبعی نیز محکوم می‌شود که نتیجه آن محرومیت از حقوق اجتماعی است.

مطلب مفید | اثبات مالکیت ملک

حقوق اجتماعی مورد نظر قانون چیست؟

به استناد ماده 26 قانون مجازات اسلامی ، موارد زیر به عنوان حقوق اجتماعی شناخته میشود. مجرمین با قطعی شدن محکومیت از این حقوق محروم میشوند :

الف – داوطلب شدن در انتخابات ریاست جمهوری، مجلس خبرگان رهبری، مجلس شورای اسلامی و شوراهای اسلامی شهر و روستا

ب – عضویت در شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام یا هیأت دولت و تصدی معاونت رئیس جمهور

پ – تصدی ریاست قوه قضائیه، دادستانی کل کشور، ریاست دیوان عالی کشور و ریاست دیوان عدالت اداری

ت – انتخاب شدن یا عضویت در انجمن‌ها، شوراها، احزاب و جمعیت‌ها به‌موجب قانون یا با رأی مردم

ث – عضویت در هیأتهای منصفه و امناء و شوراهای حل اختلاف

ج – اشتغال به‌ عنوان مدیر مسؤول یا سردبیر رسانه‌های گروهی

چ – استخدام و یا اشتغال در كلیه دستگاههای حكومتی اعم از قوای سه گانه و سازمان‌ها و شركتهای وابسته به آنها، صدا وسیمای جمهوری اسلامی ایران، نیروهای مسلح و سایر نهادهای تحت نظر رهبری، شهرداری‌ها و مؤسسات مأمور به خدمات عمومی و دستگاههای مستلزم تصریح یا ذکر نام برای شمول قانون بر آنها.

ح – اشتغال به عنوان وكیل دادگستری و تصدی دفاتر ثبت اسناد رسمی و ازدواج و طلاق و دفتریاری

خ – انتخاب شدن به سمت قیم، امین، متولی، ناظر یا متصدی موقوفات عام

د – انتخاب شدن به سمت داوری یا كارشناسی در مراجع رسمی

ذ – استفاده از نشانهای دولتی و عناوین افتخاری

ر – تأسیس، اداره یا عضویت در هیأت مدیره شركتهای دولتی، تعاونی و خصوصی یا ثبت نام تجارتی یا مؤسسه آموزشی، پژوهشی، فرهنگی و علمی

نکته : لازم به ذکر است در مورد بندهای الف ، ب و پ شخص به طور دائم محروم می شود.

جرایم فاقد سوء پیشینه موثر کیفری

اگر بخواهیم بدانیم کدام جرایم سوء پیشینه کیفری ندارند باید ابتدا جرایمی را که دارای سوء پیشینه کیفری هستند بشناسیم. با توجه به اینکه تا اینجا به جرایم دارای سوابق کیفری و یا سوء پیشینه اشاره کردیم. لذا میتوان گفت جرایم فاقد سوء پیشینه موثر کیفری عبارتند از :

جرایم دارای حبس تعزیری درجه شش و هفت و هشت ، یعنی جرایمی که به ترتیب ، حبس از 6 ماه تا 2 سال ؛ 91 روز تا 6 ماه و حبس تا 3 ماه دارند و جرایم تعزیری درجه یک تا هشت که مجازاتی غیر از حبس دارند. مگر جرایمی که دارای مجازات سالب حیات باشند.

جرایمی که فرد، در معرض اتهام آن ها قرار گرفته ، اما تبرئه شده است.

جرایمی که فرد در معرض اتهام و محکومیت به آنها است، اما هنوز حکم قطعی برای او صادر نشده است.

جرایم غیر عمدی ، نظیر تصادف ، تخلفات رانندگی ، ضرب و جرح غیر عمدی .

محکومیت موثر و غیر موثر کیفری چیست؟

الف) محکومیت کیفری موثر: محکومیت به مجازاتهایی است که به موجب ماده 25 قانون مجازات اسلامی، فرد را برای مدتی معین و در برخی موارد استثنایی، برای مدتی دائم، از برخی حقوق اجتماعی، محروم می نماید . به عبارتی، علاوه بر درج در سوابق کیفری یا شناسنامه کیفری فرد، در گواهی های عدم سوء پیشینه صادره برای ادارات دولتی و خصوصی نیز منعکس می شوند. مگر اینکه مدت محکومیت به مجازات تبعی ، به سر آمده باشد.

ب) محکومیت کیفری غیر موثر: محکومیت به مجازاتهایی است که در سوء پیشینه کیفری فرد درج نمی گردند و برای او محرومیت از حقوق اجتماعی را به عنوان یک مجازات تبعی در پی ندارند. نظیر ارتکاب به جرایم غیر عمدی و محکومیت به پرداخت خسارت و دیه یا محکومیت به جرایم تعزیری درجه 7 یا 8.

آیا جزای نقدی سوء پیشینه محسوب می شود؟

یکی از سوالات رایج کاربران در خصوص سوء پیشینه، این است که آیا جزای نقدی ، سوء پیشینه محسوب می گردد؟

در پاسخ به این پرسش باید گفت با توجه به اینکه قانونگذار محکومیت هایی که موجب درج در سوء پیشینه کیفری و محرومیت از حقوق اجتماعی به عنوان مجازات تبعی می شوند را مشخص کرده و در هیچ یک از آن ها، جزای نقدی ذکر نشده است پس جزای نقدی سوء پیشینه محسوب نمی گردد.

در حقیقت ، صرف محکوم شدن به جزای نقدی موجب انعکاس آن در گواهی سوء پیشینه نمی شود . مگر اینکه همراه آن فرد به حبس تعزیری درجه 4 یا 5 و یا حبس ابد و سایر موارد مندرج در ماده 25 قانون مجازات، محکوم شده باشد.

آیا زندان رفتن به عنوان سابقه محسوب می شود؟

حبس یا زندان ، مجازاتی است که قانونگذار به عنوان مجازات برخی جرایم عمدی ، نظیر کلاهبرداری ، سرقت ، آدم ربایی یا قاچاق و حمل مواد مخدر یا جرایم غیر عمدی ، نظیر قتل غیر عمد ، در نظر گرفته است.

در پاسخ به پرسش فوق الذکر باید گفت اگر مقصود از سابقه ، درج محکومیت به زندان ، در گواهی های عدم سوء پیشینه صادره از مراجع ذی صلاح است ، تنها در صورتی زندان رفتن سابقه خواهد شد که فرد در ارتکاب یک جرم عمدی، به حبس تعزیری درجه 4 یا 5 که به ترتیب عبارتند از حبس بیش از پنج تا ده سال و حبس بیش از دو تا پنج سال ، محکوم شده باشد. در غیر این صورت، به رغم درج در سجل کیفری او ، در گواهی عدم سوء پیشینه، منعکس نمی شود.

مطلب مفید | اعمال ماده 483 قانون آیین دادرسی کیفری

فقدان سابقه و سوء پیشینه کیفری به چه معناست؟

دو عبارت زیر بطور معمول در هنگام صدور گواهی سوء پیشینه افراد مشاهده میشود :

1. فاقد سوء پیشینه کیفری است .
2. فاقد سابقه و سوء پیشینه کیفری است .

الف) مراد از عبارت اول آن است که  دارنده گواهی مورد نظر ، جرمی که موجب محکومیت کیفری موثر و محکومیت به مجازات های تبعی ، همچنین محرومیت از برخی حقوق اجتماعی باشد را مرتکب نشده است. یا اینکه در صورت ارتکاب ، اکنون به علت گذشتن موعد مقرر مورد نظر قانون گذار در ماده 25 قانون مجازات اسلامی ، سوء پیشینه او پاک شده است.

ب) مقصود از عبارت دوم آن است که فردی که گواهی به نام او صادر شده تا کنون هیچ محکومیتی اعم از محکومیت کیفری موثر یا محکومیت کیفری غیر موثر نداشته و سجل کیفری او پاک است.

مطلب مفید | اثبات مالکیت در املاک دارای سابقه ثبتی