نحوه تقسیم ترکه و ارث میان ورثه ، موجبات ارث ، موانع ارث ، حجب
روش تقسیم ارث و کسانی که ارث میبرند
نحوه تقسیم ترکه و ارث میان ورثه یک مقوله کاملاً تخصصی و حقوقی است. بویژه در مواردی که اختلاف میان وراث وجود دارد بهتر است انجام این امر حقوقی ، بر عهده وکیل ارث و انحصار وراثت باشد. بویژه زمانی که ممکن است موضوع قبول و رد ترکه توسط وراث در میان باشد این امر بهتر است توسط وکیل دنبال شود.
پس از فوت متوفی، اموال و دارایی هایی از وی بر جای می ماند. معمولاً افرادی هستند که با متوفی رابطه خویشاوندی دارند. این اموال و دارایی براساس رابطه خویشاوندی تقسیم می شود. سوال این است که چه کسانی از اموال متوفی ارث می برند؟ میزان سهم هر یک از خویشان چگونه است؟ و با وجود چه خویشانی، خویشان دیگر از ارث محروم می شوند؟ و….
مطلب مفید | سهم الارث زن از شوهر
موجبات ارث
نحوه تقسیم ترکه و ارث در گرو نوع قرابت وارثین با متوفی است. به تصریح ماده 861 قانون مدنی موجبات ارث دو امر است: نسب و سبب. به عبارتی موجب ارث ، وجود قرابت است. رابطه خونی را نسب و زوجیت را سبب می گویند.
- در فرزند خواندگی به سبب فقدان رابطه نسبی یا سببی بحث ارث موضوعیت ندارد.
- قرابت رضاعی تنها در بحث موانع نکاح موضوعیت دارد.
قرابت نسبی و نحوه تقسیم ترکه و ارث
خویشاوندان نسبی براساس دوری یا نزدیکی با متوفی به سه طبقه تقسیم می شوند:
- طبقه اول: پدر، مادر، فرزند، نوه ، نتیجه و …
- طبقه دوم: 1- پدر بزرگ، مادربزرگ و به ترتیب بالاتر و… 2- برادر، خواهر و فرزندان آنها
- طبقه سوم: عمه ها، عموها، خاله ها، دایی ها و فرزندان آنها.
مطلب مفید | ارث از فرزند ، همسر ، مادر و پدر
قواعد ارث
- در هر طبقه ، دسته ها در کنار یکدیگر ارث می برند و هیچ دسته ای مانع دسته دیگر نیست.
- هر طبقه ، مانع ارث بردن طبقه بعد است.
- در هر دسته، تا درجه نزدیک وجود دارد درجه دورتر ارث نمیبرد.
قرابت سببی و نحوه تقسیم ترکه و ارث
ارث بری فقط بین زوج و زوجه و فقط در نکاح دائم وجود دارد. یعنی بین زن و شوهر با اقربای نسبی دیگری، توارث وجود ندارد. در نکاح موقت یا نکاح منقطع بین زوج و زوجه توارث وجود ندارد و اگر توارث شرط شود، باطل است و مبطل نکاح نیست. چرا که قوانین ارث آمره است و نمی توان برخلاف آن کسی را به وراث افزود یا از شمار آنها کاست.
مطلب مفید | تقسیم ارث توسط دادگاه
تعدد اسباب ارث(جمع قرابت نسبی و سببی)
وراثی که هم به لحاظ نسبی با یکدیگر قرابت دارند و هم به واسطه ازدواج ، قرابت سببی پیدا کرده اند ، به هر دو جهت ارث میبرند. مثلاً دختر عموی متوفی که زوجه او نیز هست از هردو جهت ارث میبرد. باید توجه کرد هیچ یک از قرابت ها مانع دیگری نیست لذا ازهر دو قرابت امکان ارث بردن از متوفی وجود دارد.
قبول و رد ترکه
قبول یا رد ترکه به مالکیت ورثه ارتباطی ندارد. به عبارتی اینگونه نیست که وراث ترکه را قبول کنند، مالک می شوند و اگر رد کنند، مالک نمی شوند. فقط در مورد دیون متوفی موثر و متصور است.
قبول ترکه
- قبول به صورت مطلق: وراث بدون قید و شرط، ترکه را قبول می کنند. در این حالت ورثه باید کلیه دیون متوفی را پرداخت کنند و اگر دیون بیش از ترکه باشد، هر کدام به نسبت سهم الارث، مازاد را پرداخت خواهند کرد. مگر اینکه ثابت کنند ترکه کمتر از دیون بوده یا بدون تقصیر آن ها تلف شده باشد.
- قبول مشروط: در قبول مشروط ترکه در صورت تحریر پذیرفته می شود. یعنی وارثان تنها تا میزان آنچه که از ترکه به آنها می رسد، مسئول پرداخت دین هستند.
رد ترکه
مفهوم رد ترکه یعنی رد تصفیه ترکه نه رد مالکیت. زیرا تملک ترکه قهری است و بعد از تأدیه دیون، وراث قهراً مالک باقیمانده می شوند و اگر باقیمانده را نپذیرفتند با جمع شرایطی می توان آن را اعراض دانست.
نحوه تقسیم ترکه و ارث
توارث بین هم مرگ ها
شرط وراثت، با زنده بودن در حین موت مورث است. حال اگر دو نفر که از یکدیگر ارث می برند، بمیرند، چند فرض پیش می آید:
- اگر تقدم فوت یکی بر دیگری معلوم باشد، آنکه تاریخ فوتش موخر است، از دیگری ارث می برد.
- چنانچه زمان فوت یکی مشخص بوده و تاریخ فوت دیگری مجهول باشد، بنابر اصل تأخر حادث آنکه تاریخ فوتش مجهول است، موخر فرض شده و از دیگری ارث می برد.
- در صورتی که محرز شود هر دو در یک تاریخ فوت کرده اند، هیچ یک از دیگری ارث نمی برد.
- ممکن است تاریخ فوت دو نفر مجهول باشد، در این مورد ، هیچ یک از دیگری ارث نمی برد. زیرا اصل تأخر حادث در هر یک، با اصل تأخر حادث در دیگری تعارض کرده و هر دو ساقط می شوند؛ مگر در غرق و هدم.
ارث بری در حالت غرق و هدم
ارث بری در حالت غرق و هدم استثنا می باشد. تقسیم ارث به این صورت است که چنانکه دو نفر در اثر غرق فوت کنند، نخست فرض بر این می شود که شخص اول در زمان فوت شخص دوم زنده بوده و سهم الارث خود را دریافت می کند. سپس برای تقسیم ترکه شخص اول، فرض می شود که شخص دوم در زمان فوت شخص اول زنده بوده و سهم الارث خود را از اموال شخص اول بدون سهم الارثی که از ترکه شخص دوم دریافت کرده، دریافت می کند.
نحوه تقسیم ترکه و ارث
ارث حمل
برای وراثت حمل دو شرط تعیین شده است: 1- انعقاد نطفه حین الموت2- زنده متولد شدن حمل.
نحوه تقسیم ترکه و ارث در مورد غایب مفقود الاثر
وضع حقوقی وارثانی که غایب اند از قبل از صدور حکم موت فرضی: سهم آنها حسب مورد به امین او یا ولی خاص سپرده می شود.
وضع حقوقی وارثانی که غایب اند پس از صدور موت فرضی: اموال وی بین وارثان هنگام صدور حکم موت فرضی تقسیم می شود.
موانع ارث: 1. قتل 2. کفر 3.لعان 4. ولادت از زنا
نحوه تقسیم ترکه و ارث
نحوه ارث بردن :
1- به فرض 2- به قرابت 3- گاه به فرض ، گاه به قرابت.
فرض عبارت از سهم معین در قانون است. فرض ها عبارت است از
وارثی که همیشه فرض بر هستند: مادر ، زوج ، زوجه (اگر مرد زوجات متعدد داشته باشد به تساوی بین آنها تقسیم می شود).
وارثانی که به قرابت ارث می برند، سهم معینی ندارند و پس از اینکه فرض برها سهم شان را بردند، از ترکه سهم می برند.
از جمله وراثی که گاه به فرض و گاه به وراثت ارث می برد، پدر است. اگر متوفی اولاد داشته باشد فرض بر بوده و فرض او است و اگر متوفی اولاد نداشته باشد، قرابت بر خواهد بود.
رد (تقسیم ترکه بیش از سهم قانونی)
اگر همه وراث سهم معین خود را ببرند و پس از بردن سهم شان، ترکه زیاد بیاید، مازاد ترکه به نسبت سهم الارث بین آنها تقسیم می شود.
چند نکته در مورد سهم بیش از سهم اصلی
- به زوجه هیچگاه رد نمی شود حتی اگر وارث منحصر باشد. زوجه فقط نصیب خود را می برد. بقیه ترکه شوهر، در حکم مال اشخاص بلا وارث خواهد بود که در صورت نبودن وارث، تصمیم ترکه متوفی با حاکم است.
- به زوج اصولاً رد نمی شود مگر اینکه وارث منحصر باشد. در صورت نبودن وارث دیگر ، شوهر تمام ترکه زن متوفی را می برد.
- به مادر اصولاً رد می شود، مگر اینکه حاجب داشته باشد.
حجب
- حرمانی: حجب از اصل ارث با وجود وارث در هر طبقه مانع ارث بری طبقه و درجه بعدی است.
- نقصانی: حجب از بعض ارث؛ با وجود حاجب باعث می شود وارث دیگر کمتر ارث ببرد.
