نفقه و شرایط دریافت آن
با نفقه و شرایط دریافت آن آشنا شوید
در قانون حمایت خانواده فهرستی از دعاوی خانوادگی مورد اشاره قرار گرفته است. این دعاوی از جهت رسیدگی قانونی، در صلاحیت دادگاه خانواده قرار دارند. در فهرست مورد نظر، انواع موضوعات مورد تأکید قانونگذار قرار گرفته است . یکی از موضوعات مندرج در این فهرست، نفقه و اجرت المثل است. اما در مورد مطالبه نفقه چه می دانید؟ بسیاری از خانم ها با این پرسش مواجه هستند که در دادگاه نفقه چه بگوییم؟
ما در این مقاله و مقالاتی که آن را برای شما مشخص نموده ایم در این باره نکاتی را یادآور شده ایم. در اینجا قصد داریم کمی در باره نفقه و شرایط آن توضیح دهیم. شما در صورت تمایل می توانید سایر مقالات را نیز مطالعه نمایید.
نفقه و شرایط دریافت آن در قانون مدنی
ممکن است شما جزء آن دسته از افراد باشید که از مشکلات خانوادگی رنج می برید. یا خدای نخواسته درگیر طلاق از همسر خود می باشید. اختلافات خانوادگی است. این اختلافات معمولاً توسط وکیل خانواده رسیدگی و پیگیری می شود.
از طرفی کاربران محترم احتمالاً می دانید بیشتر موضوعات مربوط زندگی اجتماعی، از “رابطه زوجیت میان زن و مرد” ، “معاملات تجاری” ، “ارث” و دهها عنوان دیگر در این قانون مورد اشاره قرار گرفته است. یکی از موضوعات، نفقه و شرایط دریافت آن است. در اینجا به مواد قانونی مورد اشاره نگاهی گذرا خواهیم داشت.
وظیفه شوهر برای پرداخت نفقه
پرواضح است که در زندگی مشترک، این مرد است که وظیفه پرداخت نفقه به همسرش را دارد. این موضوع ربطی به تمکن مالی زن هم ندارد. یعنی چه زن اصالتاً و یا به سبب شغل خود دارای ثروت و مال زیاد یا درآمد کافی باشد و چه نه، در هر صورت، وظیفه قانونی مرد است که نفقه وی را بپردازد.
بنابراین مشخص شد که مراد از پرداخت نفقه، مساعدت مالی مرد به زن نیست. بلکه از جهت ارزش و احترامی است که در قانون برای وظایف زن در محیط خانواده در نظر گرفته شده است.
در ماده 1106 آمده است : “در عقد دائم نفقه زن به عهده شوهر است”. از این ماده قانونی چنین برداشت می شود که در عقد موقت مرد وظیفه ای در قبال نفقه همسرش ندارد. کمااینکه بر اساس ماده 1113 قانون مدنی آمده است: “در عقد موقت، زن حق نفقه ندارد؛ مگر اینکه شرط شده باشد یا آنکه عقد مبنی بر آن جاری شده باشد ” .
تعریف نفقه و نوع آن از نظر قانون
برای آنکه از مفهوم نفقه برداشت های متفاوت صورت نگیرد، در ماده 1107 نفقه اینگونه تعریف شده است:
“نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض”.
استنباط قانونی
- نفقه به انواع نیازهای اولیه تعلق می گیرد. از جمله خوراک و پوشاک، درمان و بهداشت.
- در پرداخت نفقه، عرف و عادات محل زندگی شرط است. یعنی در هر منطقه با توجه عرف و سطح زندگی مردم، ممکن است دادگاه خانواده نظرات متفاوتی ارائه دهد. یعنی عرف رایج را در نظر گیرد.
- میزان نفقه به وضعیت زن وابسته است. بنابراین هر چقدر سطح زندگی، تحصیلات و خانواده زن مطلوب تر باشد، ممکن است بر میزان نفقه همسر که دادگاه برای او در نظر می گیرد تأثیرگذار باشد.
- نفقه به نیازهای ثانویه هم تعلق می گیرد. به عنوان مثال اگر زن بواسطه مریضی، نیازمند مراقبت دائمی و در نتیجه اسنخدام یک نفر مراقب باشد، همسرش وظیفه دارد دستمزد مستخدم را بپردازد.
نفقه به زن در چه صورت تعلق نمی گیرد؟
در قانون، استثنایی هم برای عدم پرداخت نفقه در نظر گرفته شده است. در ماده 1108 آمده است : “هر گاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظائف زوجیت امتناع کند مستحق نفقه نخواهد بود.
بنابراین اگر برای دادگاه اثبات شود که زن در محیط زندگی مشترک، نتوانسته است وظایف همسری را بجا آورد و لذا در سایه بی تدبیری و عدم سلوک وی، کانون خانواده از حالت طبیعی خود خارج شده و موجب نارضایتی شدید همسرش شده است. در این صورت ممکن است دادگاه او را شایسته دریافت نفقه نداند. این موضوع را در اصطلاح حقوقی تمکین می گویند. شاید شما هم بارها شنیده باشید که زن باید از همسز خود تمکین نماید. بنابراین می توان گفت یکی از شرایط احراز و استحقاق زن برای دریافت نفقه، تمکین وی از همسرش می باشد.
نفقه در طلاق رجعی و بائن
در طلاق با شرایطی، ممکن است نفقه برای مدت محدود به زن تعلق بگیرد. از جمله در هنگام اجرای طلاق رجعی، مادام که زن در مدت عده قرار دارد نفقه وی بر عهده همسرش می باشد. در طلاق بائن فقط در صورتی که زن باردار باشد پرداخت نفقه الزامی است. در این ارتباط ماده 1109 قانون مدنی مقرر داشته است:
“نفقه مطلقه رجعیه در زمان عده بر عهده شوهر است مگر اینکه طلاق در حال نشوز واقع شده باشد لیکن اگر عده از جهت فسخ نکاح یا طلاق بائن باشد زن حق نفقه ندارد مگر در صورت حمل از شوهر خود که در این صورت تا زمان وضع حمل حق نفقه خواهد داشت”.
نفقه زوجه در صورت فوت همسر
پرداخت نفقه از چنان اهمیتی برخوردار است که حتی در صورت فوت شوهر، در ایام عده زن، بستگان مرد از جمله پدر و مادر متوفی عهده دار نفقه زن خواهند بود. ماده 1110 در این مورد مقرر داشته است:
در ایام عده وفات، مخارج زندگی زوجه عندالمطالبه از اموال اقاربی که پرداخت نفقه به عهده آنان است (درصورت عدم پرداخت) تامین می گردد.
شکایت زن از همسر به خاطر نپرداختن نفقه
حال که تا حدودی با موضوع نفقه و شرایط آن آشنا شدیم باید ببینیم اگر پرداخت نفقه مورد اختلاف زن و مرد واقع شد، چه باید کرد. در این مورد قانونگدار با دفاع از حقوق زنان، این حق را برای زن قائل شده است که اگر مرد نفقه را نپرداخت به دستگاه قضایی مراجعه و نفقه را از دادگاه مطالبه نماید. ماده 1111 در این مورد مقرر می دارد:
زن می تواند در صورت استنکاف شوهر از پرداخت نفقه، به محکمه رجوع کند در این صورت محکمه میزان نفقه را معین و شوهر را به دادن آن محکوم خواهد کرد.
پرداخت نفقه در زمان استفاده از حق حبس زن
چنانچه زن بخواهد در دوران عقد از حق حبس در نکاح استفاده نماید باز هم حق دریافت نفقه را دارد. به بیان دیگر ، بر اساس قانون مدنی ، زن تا زمانی که مهریه اش را به صورت کامل دریافت نکرده باشد، می تواند از تمکین در مقابل شوهر خودداری کند و این امتناع، سبب از بین رفتن حق نفقه زن نخواهد شد.
شکایت زن از شوهر برای نپرداختن نفقه
زن از همان آغاز زندگی مشترک، استحقاق دریافت نفقه را دارد. بنابراین در هر زمان می تواند از همسرش آن را مطالبه نماید. در صورتی که همه چیز برای دریافت نفقه وجود داشته باشد یعنی زن شرایط تمکین را برقرار کرده باشد ولی نفقه ای از همسر خود دریافت ننموده باشد، می تواند به دادگاه خانواده مراجعه و از همسر خود به جرم ترک نفقه شکایت نماید. دادگاه نیز مراتب را بررسی و در صورت احراز صحت ادعای زن، از طریق ارجاع موضوع به کارشناس، میزان نفقه را معلوم و مرد را به پرداخت نفقه محکوم خواهد نمود.
نفقه جزء دیون ممتاز است
دیون ممتاز یعنی مهم ترین و ارجح ترین بدهی فرد متوفی یا ورشکسته. بنابراین طلب زن بابت نفقه همسر متوفی یا ورشکسته، همان طلب ممتاز وی تلقی می گردد که باید در اولویت پردخت بدهی قرار گیرد.
نفقه در کنار سایر دعاوی خانوادگی
وقتی موضوع نفقه به عنوان یک دعوای خانوادگی مطرح می شود، ممکن است برخی موضوعات از جمله طلاق توافقی و حضانت فرزند نیز مورد اختلاف زن و شوهر باشد. حتی کار آنان به انحلال نکاح و عقد ازدواج نیز بکشد. در این صورت ممکن است آنان بدنبال وکیل طلاق باشند. در هر صورت توصیه اکید ما عدم تعجیل در تصمیم گیری های شتاب زده است. وکیل خانواده آمادگی پاسخگویی به سؤالات و در صورت تمایل برگزاری جلسه مشاوره و وکالت دعاوی خانوادگی را دارد. با ما در ارتباط باشید.